Jak rozliczyć umorzone odsetki walutowe

Na 31 grudnia 2022 r. w księgach spółki z o.o. ujęte było zobowiązanie, wraz z odsetkami, wobec kontrahenta zagranicznego. Zobowiązanie to było wycenione według kursu średniego obowiązującego na dzień bilansowy. W lipcu tego roku kontrahent umorzył nam to zobowiązanie razem z odsetkami. Według jakiego kursu ustalić przychód z tego tytułu?

Wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym, co wynika z art. 12 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT). Do przychodów na podstawie tego przepisu nie zalicza się tylko umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy. Ponadto nie stanowią przychodów umorzone zobowiązania, jeżeli umorzenie związane jest z:

a) bankowym postępowaniem ugodowym w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków lub

b) postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego, lub

c) realizacją programu restrukturyzacji na podstawie odrębnych ustaw,

‒ co wynika z art. 12 ust. 4 pkt 8 ustawy o CIT.

Jest to jednocześnie przychód pozostały operacyjny w księgach rachunkowych, co wynika z art. 3 ust 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości. Oznacza to, że cała kwota umorzonego przez kontrahenta zobowiązania (bez odsetek) jest przychodem w spółce. Przychód ten jest liczony łącznie z VAT naliczonym, który występuje w przypadku zobowiązań wobec podmiotów krajowych.

Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Zasada ta obowiązuje zarówno na gruncie prawa podatkowego, jak i bilansowego. W przypadku umorzenia zobowiązań dniem uzyskania przychodu jest moment umorzenia tego zobowiązania wynikający ze stosownej informacji uzyskanej od kontrahenta. Wartość umorzonego zobowiązania w walucie obcej należy zaliczyć do przychodów według kursu średniego NBP z dnia poprzedzającego dzień umorzenia zobowiązania.

Odrębnego rozpatrzenia wymagają umorzone odsetki. Otóż stosownie do art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT do przychodów nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych kredytów, i jednocześnie nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów odsetek od zobowiązań naliczonych, a niezapłaconych. Tylko odsetki naliczone i faktycznie otrzymane lub zapłacone mogą być odpowiednio przychodem albo kosztem. Umorzone odsetki będą neutralne podatkowo.

W ewidencji księgowej zobowiązanie było wycenione na dzień bilansowy według kursu średniego, a ustalone na ten dzień różnice kursowe wpłynęły na wynik finansowy. W momencie umorzenia wartość zobowiązania należy zaksięgować na konto pozostałych przychodów operacyjnych, a wartość umorzonych odsetek do przychodów finansowych. Ponieważ w ewidencji księgowej zobowiązanie figuruje według kursu średniego, to po tym właśnie kursie odpisujemy je do przychodów.

Przykład

Należy zaznaczyć, że jednostki nie powinny naliczać odsetek wyłącznie na dzień bilansowy – powinny być one ujmowane na każdy dzień, na który jest sporządzane sprawozdanie, także śródroczne. Wynika to z zasady memoriału. Z kolei zgodnie z zasadą ostrożności powinno się ujmować odsetki, nie czekając na otrzymanie not odsetkowych. Jeśli jednostka nie ureguluje terminowo swego zobowiązania, to na mocy przepisów ma obowiązek uiszczenia odsetek niezależnie od tego, czy kontrahent się po nie upomni, czy nie. ©℗