Będą one różne w zależności m.in. od tego, czy nowy podmiot przejmuje wszystkich, czy tylko część pracowników. W niektórych przypadkach umowa o zarządzenie pracowniczym planem kapitałowym może wygasnąć - piszą Łukasz Kuczkowski i Paulina Zawadzka-Filipczyk z kancelarii Raczkowski.

Jakie skutki dla pracowniczego planu kapitałowego (PPK) wywiera przejęcie pracowników?

W przypadku przekształceń przedsiębiorców istotną rolę odgrywa zasada związania jedną umową o zarządzanie PPK. W przypadku:

  • nabycia przez podmiot zatrudniający przedsiębiorstwa innego podmiotu zatrudniającego (w całości lub jego zorganizowanej części),
  • połączenia podmiotów zatrudniających prowadzących PPK

‒ podmiot, który nabył przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część, albo będący podmiotem przejmującym, zawiera w terminie siedmiu dni od dnia tego nabycia lub połączenia, umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych z instytucją finansową, z którą sam ma zawartą umowę o zarządzanie PPK.

Nabycie przedsiębiorstwa oznacza przejęcie pracowników w związku z przejściem zakładu pracy. W sytuacji przejęcia pracowników nabywca, który prowadzi własne PPK, powinien zapisać ich do swojego PPK w terminie siedmiu dni od nabycia. Oczywiście obowiązek zapisu obejmuje tylko pracowników podlegających automatycznemu zapisowi do PPK.

!Deklaracje o rezygnacji z oszczędzania w PPK złożone u dotychczasowego pracodawcy (zbywcy) nie obowiązują u nowego pracodawcy (nabywcy), gdyż dotyczą innego PPK. Jeśli więc przejęty pracownik nie chce oszczędzać w PPK nabywcy, to powinien złożyć deklarację rezygnacji nowemu pracodawcy.

Powyższa zasada przyznaje więc prymat PPK nabywcy przedsiębiorstwa (lub jego części) albo podmiotu przejmującego (np. spółki przejmującej w przypadku połączenia się spółek). Nabywca nie jest natomiast zobowiązany do prowadzenia PPK na podstawie umowy o zarządzanie PPK zawartej przez zbywcę.

Jeśli chodzi natomiast o perspektywę zbywcy, to samo zbycie, nawet całego przedsiębiorstwa, nie wpływa na obowiązywanie umowy o zarządzanie PPK i umowy o prowadzenie PPK zawartych przez zbywcę z instytucją finansową. Umowy te nadal obowiązują, a przejęci pracownicy będą nadal uczestnikami PPK prowadzonego przez zbywcę. Nie ma znaczenia to, że zostaną jednocześnie zapisani do PPK nabywcy w terminie siedmiu dni od dnia nabycia.

Szczególna sytuacja zaistnieje, jeśli przejście obejmuje wszystkich pracowników zbywcy. W takiej sytuacji zbywca pozostanie związany umową o zarządzanie PPK, choć wobec braku osób zatrudnionych taka umowa nie będzie w praktyce realizowana (nie będzie kogo zapisać do PPK ani wykonywać innych obowiązków wynikających z ustawy).

W przypadku połączenia podmiotów, z których każdy prowadzi swoje PPK, należało będzie z kolei przyjąć, że umowa o zarządzanie PPK podmiotu przejmowanego wygasa. Podstawą prawną wygaśnięcia będzie następcza niemożność świadczenia (art. 475 par. 1 kodeksu cywilnego). Takie wygaśnięcie nie wpływa jednocześnie na umowy o prowadzenie PPK, które nadal obowiązują.

Jakie skutki dla PPK ma przejęcie pracowników w sytuacji, gdy nabywcą jest nowo tworzony podmiot?

Jeśli przejście pracowników następuje na nowo tworzony podmiot, to nabywca będzie zobowiązany założyć PPK na zasadach ogólnych (chyba że korzysta ze zwolnienia z założenia PPK jako mikroprzedsiębiorca). Zasadą jest, że umowa o prowadzenie PPK powinna zostać zawarta nie później niż do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin trzech miesięcy zatrudnienia, a umowa o zarządzanie PPK ‒ nie później niż na 10 dni roboczych przed dniem, w którym w stosunku do pierwszej osoby zatrudnionej pracodawca jest obowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie PPK.

Co jednak istotne, ustalając termin założenia PPK w przypadku przejęcia pracowników, należało będzie uwzględnić staż pracy u poprzedniego pracodawcy. Oznacza to, że obowiązek założenia PPK trzeba będzie zrealizować w bardzo krótkim terminie od dnia transakcji. W praktyce zamiast około trzech miesięcy termin na założenie PPK w takim przypadku wyniesie zaledwie około jednego miesiąca.

Czy deklaracje o rezygnacji z oszczędzania w PPK złożone u dotychczasowego pracodawcy zachowują moc po przejęciu pracowników?

Deklaracje o rezygnacji z oszczędzania w PPK złożone u dotychczasowego pracodawcy (zbywcy) nie obowiązują u nowego pracodawcy (nabywcy), gdyż dotyczą innego PPK. Jeśli więc przejęty pracownik nie chce oszczędzać w PPK nabywcy, to powinien złożyć nową deklarację rezygnacji – wobec nowego pracodawcy. Biorąc pod uwagę bardzo krótki termin na zapisanie pracowników do PPK u nabywcy, wskazane byłoby poinformowanie o tym przejmowanych pracowników.

Co się dzieje z oszczędnościami pracowników podlegających przejęciu?

Oszczędności zgromadzone przez pracowników na rachunkach PPK pozostają ich własnością. Jednocześnie środki te nie przechodzą automatycznie do PPK u nowego pracodawcy. W zależności od decyzji pracownika możliwe jest skumulowanie w PPK nowego pracodawcy środków zgromadzonych na rachunkach PPK prowadzonych w ramach poprzedniego stosunku zatrudnienia. Służy temu specjalny tryb postępowania – tzw. wypłata transferowa.

Jeżeli jednak pracownik zdecyduje o pozostawieniu środków na rachunku PPK u poprzedniego pracodawcy, to środki zgromadzone dotychczas na tym rachunku pozostaną na rachunku instytucji finansowej zarządzającej środkami PPK w poprzednim podmiocie zatrudniającym.

Jakie skutki dla pracowniczego planu emerytalnego (PPE) prowadzonego przez dotychczasowego pracodawcę ma przejęcie pracowników?

Przepisy dopuszczają prowadzenie przez jeden podmiot więcej niż jednego PPE w razie nabycia zakładu pracy w całości lub jego zorganizowanej części bądź połączenia pracodawców prowadzących PPE. W tych sytuacjach w terminie trzech lat od nabycia lub połączenia pracodawca powinien zmienić umowę zakładową (którą zawiera z reprezentacją pracowników, gdy tworzy PPE) oraz zmienić umowę z instytucją finansową lub ją wypowiedzieć (ponieważ prowadzenie PPE jest dobrowolne). W tych sytuacjach nowy pracodawca wchodzi w prawa i obowiązki dotychczasowego pracodawcy wynikające z umowy zakładowej.

Czy pracodawca korzystający ze zwolnienia z prowadzenia PPK z uwagi na prowadzenie PPE zachowuje prawo do tego zwolnienia w przypadku przejęcia pracowników będących u poprzedniego pracodawcy uczestnikami PPK?

Jeżeli pracodawca korzystający ze zwolnienia z obowiązku prowadzenia PPK (z uwagi na prowadzenie PPE i spełnianie wymogów w zakresie minimalnego poziomu partycypacji oraz wysokości składki podstawowej do PPE) przejmuje pracowników, którzy byli uczestnikami PPK u poprzedniego pracodawcy, to takie przejście nie powoduje utraty możliwości korzystania z tego zwolnienia. Oznacza to, że nowy pracodawca nie ma obowiązku tworzenia PPK oraz zapisywania do niego przejętych pracowników. Natomiast liczba przejętych pracowników może mieć wpływ na spełnienie wymogów do zwolnienia z obowiązku tworzenia PPK.

Czy w efekcie połączenia spółek, z których przejmująca prowadzi PPK, a przejmowana prowadzi PPE, można będzie prowadzić jednocześnie oba programy?

Jeśli spółka, która wdrożyła PPK, przejmie spółkę prowadzącą PPE w drodze połączenia spółek przez przejęcie, to spółka przejmująca wejdzie w prawa i obowiązki spółki przejmowanej wynikające z umowy zakładowej. Połączenie spółek spowoduje, że spółka przejmująca będzie prowadzić oba programy, tj. PPK oraz PPE. Podmiot przejmujący dopóty będzie prowadził dwa programy ‒ PPK i PPE, dopóki nie podejmie decyzji o likwidacji PPE. PPK zlikwidować bowiem nie może.

Spółka przejmująca będzie mogła skorzystać z niefinansowania wpłat do PPK za osoby zatrudnione, które przystąpiły do PPE, pod warunkiem że odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5 proc. wynagrodzenia oraz porozumie się w tym zakresie z zakładową organizacją związkową. Przepisy nie przewidują natomiast takiego rozwiązania w przypadku podmiotów zatrudniających, u których nie działa zakładowa organizacja związkowa. Oznacza to, że możliwość zwolnienia podmiotu zatrudniającego z obowiązku finansowania wpłat do PPK jest zaadresowana wyłącznie do podmiotów, u których działa taka organizacja.