Cyfryzacja w samorządzie to dziś jedno z kluczowych wyzwań. Choć wiąże się z dużymi wydatkami, można znaleźć na nie dofinansowanie
Choć cyfryzacja usług publicznych jest trendem już od wielu lat, znaczenie technologii dla samorządów dopiero w pandemii okazało się nie do przecenienia. Zarówno mieszkańcy, jak i kierujący JST na własnej skórze przekonali się, że dobrze działające e-usługi publiczne nie tylko usprawniają kontakt z urzędem, lecz także oszczędzają czas i pieniądze. Nie wszystkie samorządy były jednak przygotowane do takiej zmiany. Jak wynika z raportu Obserwatorium Polityki Miejskiej IRMiR, proces cyfryzacji zachodzi w Polsce bardzo nierównomiernie. Więcej cyfrowych usług oferują mieszkańcom największe samorządy.
„Im większe miasto, tym e-usług jest więcej i tym więcej dają one możliwości (np. załatwienia sprawy w całości online albo automatycznego zaciągnięcia danych dotyczących użytkownika lub sprawy). Bez dodatkowego wsparcia – zarówno kompetencyjnego, jak i finansowego – te dysproporcje będą się w przyszłości tylko pogłębiać” – czytamy w opracowaniu.
Aby wyrównać dysproporcje, konieczne są jednak pokaźne inwestycje. A te często nie mieszczą się już w budżetach JST. Pomóc mogą zewnętrzne programy. W ostatnich latach samorządy mogły liczyć na wiele takich inicjatyw, finansowanych choćby w ramach walki ze skutkami pandemii COVID-19.
– Jednym z problemów są rosnące ceny usług IT, a do tego trudności z zatrudnieniem informatyków. Samorząd nie jest w stanie zaproponować im rynkowego wynagrodzenia. Generalnie cyfryzacja i jej rozwój wymagają dużego nakładu środków, których samorządy po prostu nie mają. Tym bardziej że technologie cyfrowe są stale rozwijane, więc stale powinniśmy się w tym zakresie w samorządach rozwijać. Brakuje również dwukierunkowej integracji z rozwiązaniami rządowymi (przykładem jest brak informacji o miejscu uiszczania podatków) – mówi Bartosz Bartoszewicz, wiceprezydent Gdyni ds. jakości życia.
Dla jednostek samorządu
Na dodatkowe pieniądze mogły liczyć gminy (program „Cyfrowa Gmina”) oraz powiaty (program „Cyfrowy powiat”), w ramach których wspierany był rozwój cyfrowy instytucji samorządowych, zwiększane cyberbezpieczeństwo urzędów oraz realizowane zakupy sprzętowe ułatwiające naukę zdalną. W tym roku uruchomiony został ostatni program z tego cyklu – „Cyfrowe województwo”, który właśnie uruchomiło Ministerstwo Cyfryzacji. Każde województwo może liczyć na 1 mln zł dotacji na rozwój e-usług i pracy zdalnej w urzędach JST. Termin składania wniosków upłynął 25 maja.
Dofinansowanie będzie można otrzymać na zadania związane z cyfryzacją urzędów i jednostek im podległych oraz nadzorowanych, edukacją cyfrową i analizą stanu cyberbezpieczeństwa. – Za otrzymane w ramach Cyfrowego województwa pieniądze samorządy będą mogły sfinansować m.in. dalszą cyfryzację swoich urzędów, kupić potrzebny sprzęt komputerowy wraz z oprogramowaniem dla jednostek podległych, a także przygotować urzędników do pracy z nowoczesnymi technologiami – wykupić szkolenia z zakresu cyberbezpieczeństwa, wyposażyć urzędy w programy wspierające cyfrowe bezpieczeństwo – wyjaśniał podczas inauguracji programu minister cyfryzacji Janusz Cieszyński.
Już wkrótce zostaną ogłoszone kolejne programy na cyfryzację, których operatorem zostanie Centrum Projektów Polska Cyfrowa. Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy (FERC) jest następcą programu Polska Cyfrowa (POPC), który w latach 2014–2020 wspierał cyfryzację w Polsce.
Głównym celem FERC jest: zapewnienie ultraszybkiego dostępu do internetu szerokopasmowego, stworzenie zaawansowanych e-usług umożliwiających elektroniczne załatwianie spraw przez obywateli i przedsiębiorców, zwiększenie cyberbezpieczeństwa poprzez nowy dedykowany obszar interwencji, rozwijanie gospodarki opartej na danych, wykorzystującej nowoczesne technologie cyfrowe, wspieranie współpracy międzysektorowej w celu tworzenia cyfrowych rozwiązań problemów społeczno-gospodarczych, pomoc w rozwoju zaawansowanych kompetencji cyfrowych, w tym również w obszarze cyberbezpieczeństwa dla JST i przedsiębiorców. Dla samorządów znalazły się tam dwie propozycje.
Pierwszą są „E-usługi publiczne, wewnątrzadministracyjne, systemy back-office, rozwiązania IT dla administracji o horyzontalnym zastosowaniu”. Rozpoczęcie tego programu zaplanowane jest na początek sierpnia, a jego budżet to 500 mln zł. Drugim są „Projekty na rzecz wzmocnienia krajowego systemu cyberbezpieczeństwa” – ten ma zostać ogłoszony szybciej, bo już w drugiej połowie czerwca. Jego budżet to 1,5 mld zł.
Pieniądze na cyfryzację oświaty
Oświata to jeden z sektorów, na których finansowanie łatwiej zdobyć pieniądze. Jest na nią wiele grantów nie tylko ze strony państwa, lecz także ze strony sektora prywatnego.
Ministerstwo Edukacji Narodowej prowadzi właśnie program „Inwestycje w oświacie – wsparcie trwających inwestycji realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego prowadzące jednostki systemu oświaty”. Mogą z niego skorzystać gminy do 350 tys. mieszkańców oraz powiaty, które prowadzą szkoły, przedszkola, placówki doskonalenia nauczycieli, biblioteki pedagogiczne. Wnioski można składać do 15 czerwca, a budżet programu w latach 2023–2024 to 95 mln zł.
Samorządy mogą otrzymać dotację na dofinansowanie kosztów realizacji trwających już inwestycji, w tym budowy i dostosowania obiektów oraz zakup wyposażenia.
Warto też wspomnieć, że w tym roku pieniądze na doposażenie w sprzęt dostaną też sami nauczyciele. To z kolei pomysł Ministerstwa Cyfryzacji. Nie będzie w nim potrzeba pośrednictwa samorządów, ale pośrednio i one na nim skorzystają. Początkowo nauczyciele IV klas podstawówek dostaną bon na 2,5 tys. zł na zakup laptopów potrzebnych do pracy. W przyszłości ma objąć też innych tzw. przedmiotowców – bony będą przyznawane w turach, a kryteria kwalifikacji w kolejnych rozdaniach będzie określać resort edukacji. Laptop będzie własnością nauczyciela, ale przez trzy lata nie będzie mógł go sprzedać ani odstąpić do użycia komuś innemu.
Warto przypomnieć, że o pieniądze mogą też ubiegać się same placówki. Dobrym przykładem sprawnego pozyskiwania środków jest Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 8 w Gdyni. Dołączył on do programu Microsoft Showcase School, który oferuje wiele rozwiązań cyfrowych dla placówek, które w nim partycypują.
Co roku MEiN organizuje też program „Aktywna tablica”, w ramach którego placówki mogą ubiegać się o dofinansowania na sprzęt komputerowy. W tym roku szkoły mogły wnioskować o udział w programie do 15 maja, a organy prowadzące miały czas na przekazanie wniosków do wojewodów do 30 maja. Program będzie miał kolejną edycję w roku 2024.
Na zdrowie
Pieniądze można uzyskać także na cyfryzację placówek medycznych. Ministerstwo Zdrowia prowadzi program „e-Gabinet plus”, w którym oferuje środki na doposażenie gabinetów podstawowej opieki zdrowotnej. Placówki medyczne otrzymują pieniądze na sprzęt komputerowy i dostęp do aplikacji ułatwiającej obsługę pacjentów i raportowanie do NFZ. Maksymalna wartość wsparcia rzeczowego dla każdej placówki POZ wynosi 68 tys. zł. MZ informuje, że wnioski można składać do wyczerpania puli 95 mln zł – na stronie resortu widnieje informacja, że zostały ostatnie wolne miejsca. ©℗
