W jakim paragrafie należy ująć wydatek na zakup polisy ubezpieczeniowej dla radnego miejskiego w zagranicznej podróży służbowej? Czy paragraf 303 będzie odpowiedni i co on oznacza? Czy można uznać, że ten wydatek jest powiązany z zadaniami radnego?
Wskazany w pytaniu wydatek został poniesiony na rzecz radnego, czyli członka organu stanowiącego rady miasta. Należy przypomnieć, że mandat radnego upoważnia do wykonywania wielu zadań w imieniu wspólnoty samorządowej, co zresztą wynika z ustawy o samorządzie gminnym. Niewątpliwie w związku z realizacją zadań pojawiają się różnego rodzaju wydatki, w tym np. na zakup polisy ubezpieczeniowej dla radnego miejskiego w zagranicznej podróży służbowej. Wydatek tego rodzaju wymaga zastosowania odpowiedniej klasyfikacji budżetowej. W rozporządzeniu ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych występuje wskazany w pytaniu paragraf 303 oznaczony jako: „Różne wydatki na rzecz osób fizycznych”. Z opisu tego paragrafu wynika, że obejmuje on wydatki osobowe oraz wydatki z tytułu świadczeń rzeczowych niezaliczone do paragrafów 302, 304, 305, 307, 311, 321, 324–326, 401–410, 417 i 418. Chodzi tu m.in. o:
- diety poselskie, senatorskie, członków Rady Statystyki i inne;
- diety dla radnych jednostek samorządu terytorialnego i członków komisji organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego;
- diety dla członków komisji działających przy organach administracji publicznej;
- zwrot kosztów podróży, dojazdów komunikacją miejscową i noclegów członkom komisji działających przy organach administracji publicznej oraz zwrot kosztów podróży radnym jednostek samorządu terytorialnego;
- pozostałe wydatki związane z postępowaniem sądowym i prokuratorskim, a w szczególności: ryczałty wypłacane kuratorom społecznym, ryczałty wypłacane kuratorom zawodowym z tytułu przeprowadzonych wywiadów, rekompensaty dla ławników za czas wykonywania czynności w sądzie, świadczenia związane z postępowaniem mediacyjnym, zwrot utraconych wynagrodzeń świadków w związku z wykonywaniem czynności w sądzie.
Trzeba podkreślić, że mimo otwartego charakteru ww. paragrafu wydatkowego nie będzie on odpowiedni do ujęcia wspomnianego wydatku na zakup polisy ubezpieczeniowej dla radnego. Właściwy będzie paragraf 443 oznaczony jako: „Różne opłaty i składki”. Z opisu tego paragrafu wynika, że obejmuje różnego rodzaju płatności oraz składki, m.in. opłaty za ubezpieczenia samochodów i innych pojazdów (łącznie z kierowcą i pasażerami).
Dla udzielenia odpowiedzi na pytanie użyteczne będzie też wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 27 maja 2024 r. (znak WK-0911/57/2023). RIO stwierdziła nieprawidłowość w następującym zakresie: „polisę z tytułu ubezpieczenia radnego w podróży służbowej zagranicznej sklasyfikowano w § 3030 „Różne wydatki na rzecz osób fizycznych” zamiast w § 4430 „Różne opłaty i składki”.
Podsumowanie: Wydatek na zakup polisy ubezpieczeniowej dla radnego miejskiego w zagranicznej podróży służbowej należy ujmować w paragrafie 4430. ©℗
Podstawa prawna
Podstawa prawna
ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 609; ost.zm. Dz.U. z 2024 r. poz. 721)
rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i roz chodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 513; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1347)
Z pytania wynika, że wydatki samorządowe mają związek z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych przez nauczycieli szkoły samorządowej. Zapewne więc chodzi o jednostkę budżetową. Jednostka ta ma specyficzny status prawny, który wynika z art. 11 ustawy o finansach publicznych. Zasadność ponoszenia wydatków w podanym zakresie przedmiotowym jest oczywista, wątpliwości związane są z wyborem odpowiedniej podziałki klasyfikacji budżetowej w zakresie paragrafu wydatkowego. Oba sugerowane w pytaniu rozwiązania klasyfikacyjne występują w rozporządzeniu ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. I tak, paragraf 441 ma oznaczenie: „Podróże służbowe krajowe”. Z opisu tego paragrafu wynika, że obejmuje on wydatki na podróże służbowe krajowe pracowników, w zakresie określonym rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, ponoszone przez pracodawcę i pracownika. Paragraf ten również zastosujemy do innych wydatków zaliczonych na podstawie odrębnych przepisów do wydatków na podróże służbowe krajowe, np. zwrot kosztów za używanie przez pracowników własnych pojazdów do celów służbowych w granicach administracyjnych miasta lub gminy, przejazdy miejscowe pracowników, wyrównanie wydatków ponoszonych przez pracowników w związku z wykonywaniem pracy poza stałym miejscem pracy lub poza stałym miejscem zamieszkania oraz przeniesieniem do pracy w innej miejscowości. Natomiast paragraf 470 ma oznaczenie: „Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej”. Z opisu tego paragrafu wynika zaś, że niezależnie od rodzaju działalności szkoleniowej paragraf ten uwzględnia również wydatki stanowiące wypłatę wynagrodzenia z tytułu umów o dzieło lub umów zlecenia, których przedmiotem są szkolenia pracowników. Do kosztów szkoleń należy zaliczyć wszystkie koszty związane ze szkoleniem, w tym również ponoszone koszty dojazdów, zakwaterowania i wyżywienia uczestników.
W kontekście zadanego pytania użyteczne będzie stanowisko zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z 20 czerwca 2024 r. (znak RIO.IV.6002-3/24). RIO stwierdziła nieprawidłowość w następującym zakresie: „wydatki w kwocie łącznej 7649,38 zł poniesione tytułem zwrotu kosztów podróży dwóch nauczycielek na studia podyplomowe do (…) oraz wicedyrektora i nauczycieli na szkolenia zostały sklasyfikowane w par. 4410 «Podróże służbowe krajowe», zamiast w par. 4700 «Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej», w którym powinny być ujmowane wydatki stanowiące koszty udziału w szkoleniach, w tym koszty dojazdów (…).” W ramach wniosku pokontrolnego RIO nakazała jednostce, aby zapewniła prawidłowe stosowanie klasyfikacji budżetowej.
Podsumowanie: Wydatek tytułem zwrotu kosztów podróży nauczycieli szkoły, którzy będą uczęszczać na studia podyplomowe, należy ujmować w paragrafie 4700. ©℗
Podstawa prawna
Podstawa prawna
art. 11 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1270; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1872)
rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samo rządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. poz. 167)
rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 513; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1347)
Z kontekstu pytania należy wnioskować, że gmina dokonała zakupu pewnych artykułów w związku z wykonywaniem prac w budynku samorządowym. Ogólnie można więc przyjąć, że chodzi o zakupy dotyczące zapewnienia funkcjonowania jednostki (urzędu gminy) i należytej jego ochrony. W tym zakresie należy przypomnieć ogólne przepisy ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), które legalizują tego typu wydatki w kontekście czynności podejmowanych przez kierownika urzędu – wójta gminy. Wymienić można m.in. art. 30 ust. 2 pkt 3 oraz art. 50 u.s.g. Z podanych przepisów wynika, że do zadań wójta należy w szczególności gospodarowanie mieniem komunalnym. Ponadto obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem komunalnym jest zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia oraz jego ochrona.
Z utrzymaniem mienia samorządowego w odpowiednim stanie związane jest ściśle ponoszenie określonych wydatków przez jednostkę. Do takich wydatków można zaliczyć m.in. wspomniany zakup okna i elementów służących do jego montażu. Z punktu widzenia ujmowania wydatków w planie finansowym urzędu kluczowy jest zakres przedmiotowy transakcji. Z podanego stanu faktycznego nie wynika, aby gmina dokonywała zakupu usługi, oprócz samych przedmiotów związanych z wymianą okna. To zaś ma znaczenie w kontekście wyboru odpowiedniej klasyfikacji budżetowej. Wskazany w pytaniu paragraf 427 jest oznaczony jako: „Zakup usług remontowych”. Co istotne, z opisu tego paragrafu należy wnioskować, że jest typowo „usługowy”. W opisie podano, że obejmuje wydatki na zakup usług remontowych (z wyjątkiem wydatków na zakup usług świadczonych przez osoby fizyczne, objętych paragrafami: 401–403, 405, 406, 408–410, 417 i 434). Chodzi tu w szczególności o usługi obce o charakterze przemysłowym polegające głównie na przywracaniu wartości użytkowej wyrobów przemysłowych, m.in.:
- usługi budowlano-montażowe, w zakresie remontów i konserwacji pomieszczeń i budynków, a także koszty zleconego opracowania dokumentacji oraz założeń projektowych.
W każdym razie katalog wydatków ujmowanych w ww. paragrafie jest otwarty. Nie oznacza to jednak, że może być on stosowany do wydatków jednostki, które nie mają związku z zakupem usługi. W konsekwencji należy poszukiwać innej właściwej podziałki klasyfikacji budżetowej do ujmowania podanych wydatków. Z racji zakresu przedmiotowego transakcji istnieją uzasadnione przesłanki do zastosowania paragrafu 421 oznaczonego jako „Zakup materiałów i wyposażenia”. W opisie do tego paragrafu podano, że ujmuje się w nim zakup materiałów i wyposażenia związany z utrzymaniem i funkcjonowaniem jednostek, w tym m.in.: leków i środków opatrunkowych na wyposażenie apteczek, prasy. Nie zalicza się do tego paragrafu zakupów dóbr przekazywanych osobom fizycznym w ramach deputatów i innych świadczeń w naturze dokonywanych z wydatków osobowych oraz zakupu środków żywności.
Powyższe założenia pozostają zbieżne z ustaleniami zawartymi w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z 14 lipca 2022 r. (znak WK.60.4.2022). RIO stwierdziła nieprawidłowość: „W zakresie stosowania w 2021 roku klasyfikacji budżetowej stwierdzono następujące nieprawidłowości: a) wydatki w kwocie 5322,00 zł z tytułu zakupu okien, pianki, kołków i kotwy zostały zaklasyfikowane do § 4270 „Zakup usług remontowych”, zamiast do § 4210 „Zakup materiałów i wyposażenia”.
Podsumowanie: W przypadku gdy wydatek jest związany z zakupem tylko konkretnych składników majątkowych, np. okna, oraz materiałów do jego montażu, lecz bez usługi, należy stosować paragraf 421, a nie paragraf usługowy 427. ©℗
Podstawa prawna
Podstawa prawna
rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i roz chodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 513; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1347)
ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 609)
Z pytania należy wnioskować, że powiat dysponuje w 2024 r. pewną nadwyżką środków (z 2023 r.), które otrzymuje na realizację zadań z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Zapewne intencją powiatu jest wykorzystanie tych środków w obecnym roku budżetowym. Powiat powinien jednak ująć te środki we właściwy sposób, a przede wszystkim należy wskazać, że środki te mogą być przychodami, lecz nie o statusie tzw. szczególnych zasad wykonywania budżetu, którym faktycznie przypisano paragraf 905. Dla przypomnienia oznaczenie ww. paragrafu jest następujące: „Przychody jednostek samorządu terytorialnego z niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach”. W tym miejscu trzeba przypomnieć, że status szczególnych zasad wykonywania budżetu przypisywany jest tylko niektórym środkom ujmowanym w budżecie. W przypadku powiatu są to nieliczne rodzaje środków, w tym np. wpływy pochodzące z opłat pobieranych na podstawie prawa ochrony środowiska. Co więcej, wspomniane szczególne zasady mają znaczenie dla budżetu jednostki samorządu terytorialnego w kontekście pokrycia deficytu. Wynika to z art. 217 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z którym deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być sfinansowany przychodami pochodzącymi m.in. ze: sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego, nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych, pomniejszonej o środki określone w pkt 8, czyli m.in. niewykorzystane środki pieniężne na rachunku bieżącym budżetu, wynikające z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach.
W kontekście zadanego pytania szczególnie pomocne będzie stanowisko zawarte w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie z 23 kwietnia 2024 r. (nr XIII/666/2024). RIO weryfikowała zmianę uchwały budżetowej na 2024 r. i stwierdziła, że w ramach przychodów ujęto w budżecie środki z PFRON – w paragrafie 905. W ocenie RIO taka klasyfikacja budżetowa jest wadliwa i stanowi naruszenie przepisów rozporządzenia ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i roz chodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Izba wskazała m.in., że niewykorzystane środki pochodzące z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg oraz z PFRON nie stanowią szczególnej zasady wykonywania budżetu, zatem przychody z tego tytułu należało zaklasyfikować jako przychody z tytułu nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych. Powyższe przychody powinny być ujmowane w paragrafie 957 oznaczonym „Nadwyżki z lat ubiegłych”.
Podsumowanie: Skoro podane środki nadwyżkowe nie należą do kategorii szczególnych zasad wykonywania budżetu, to nie powinny być ujmowane w ramach paragrafu 905, lecz w paragrafie 957, który jest rzeczowo właściwy. ©℗
Podstawa prawna
Podstawa prawna
art. 217 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1270; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1872)
rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i roz chodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 513; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1347)