Czas na wpis do Centralnego Rejestru Podmiotów Akcyzowych mija z końcem czerwca. Obowiązek ten dotyczy zaś wszystkich JST, które zużywają wyroby zwolnione z akcyzy.
W Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (dalej: CRPA) muszą zarejestrować się nie tylko podmioty mające wcześniej status podatnika akcyzy, lecz również pośredniczące podmioty węglowe i gazowe oraz inne podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej zużywające wyroby akcyzowe zwolnione z opodatkowania ze względu na ich przeznaczenie. Do tej ostatniej kategorii należą właśnie m.in. jednostki samorządu terytorialnego, Straży Granicznej, policji i wojska oraz jednostki pożytku publicznego. Przy czym wyrobami wolnymi od akcyzy ze względu na przeznaczenie zgodnie z art. 32 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 722; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 802) są paliwa żeglugowe i lotnicze oraz gaz płynny przeznaczony do celów opałowych.
Uwaga! Nowy obowiązek rejestracji w CRPA nie wynika z z pakietu akcyzowego, który zaczął obowiązywać w maju, ale z obowiązującej od początku lutego br. ustawy z 10 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 72), na podstawie której utworzono CRPA.
MF doprecyzowuje
W praktyce wyroby akcyzowe są odbierane i zużywane przez szkoły, przedszkola i inne jednostki organizacyjne gmin czy powiatów. Jednocześnie – w związku z centralizacją rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego – obecnie to np. gmina widnieje na fakturach jako nabywca, natomiast szkoła czy przedszkole występują w roli odbiorcy towaru. Szkopuł w tym, że organy podatkowe twierdziły dotychczas, że na gruncie ustawy o podatku akcyzowym utworzone przez gminę jednostki organizacyjne są odrębnymi podmiotami (np. interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 8 lutego 2018 r., nr 0111-KDIB3-3.4013.277.2017.2.MK). W związku z tym pojawiły się wątpliwości, czy zgłoszenia do CRPA powinna dokonać każda z tych jednostek osobno, czy tylko gmina. W odpowiedzi na pytanie DGP Ministerstwo Finansów jednoznacznie stwierdziło, że „obowiązkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego w akcyzie objęta będzie gmina, a nie jednostka organizacyjna tej gminy”. [ramka]
Odpowiedź Ministerstwa Finansów z 13 maja 2021 r. na pytanie DGP
W przypadku ogrzewania gazem np. szkół, przedszkoli, ze względu na centralizację rozliczeń podatku od towarów i usług, zamawiającym i nabywcą tego wyrobu akcyzowego będzie jednostka samorządu terytorialnego (gmina), a nie jej jednostki organizacyjne. Faktura sprzedaży zawierać będzie zatem dane identyfikacyjne gminy jako nabywcy i podatnika VAT, w tym jej numer identyfikacji podatkowej (NIP). Zatem obowiązkiem dokonania zgłoszenia rejestracyjnego w akcyzie objęta będzie gmina, a nie jednostka organizacyjna tej gminy. Gmina powinna dokonać zgłoszenia rejestracyjnego, wskazując miejsca (adresy), gdzie zużywany będzie gaz na cele opałowe, które są lub mogą być jednocześnie adresami jednostki organizacyjnej tej gminy (np. szkoły).
Tylko jedna platforma
Samo zgłoszenie musi być dokonane za pomocą Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC). – To wcale nie jest prosty i bezproblemowy proces – przestrzega prowadzący własną kancelarię doradca podatkowy Jacek Arciszewski. Od połowy 2019 r. wymaga on przejścia uwierzytelnienia, a nie jak wcześniej samego utworzenia konta e-mail. Podmiot, który dokona uwierzytelnienia, otrzyma unikalny, 17-znakowy numer identyfikacyjny, który zapobiegnie nieautoryzowanemu dostępowi.
– Jeśli dany podmiot nie dokonał uwierzytelnienia wcześniej, to radziłbym, aby nie czekał na ostatnią chwilę. Procedura rejestracji na PUESC bywa czasochłonna, a dopiero jej przejście umożliwia dokonanie wpisu do CRPA. Zgłoszenie musi być podpisane elektronicznie, a więc w szczególności kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem zaufanym (ePUAP), ewentualnie z użyciem tzw. zaawansowanego podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą certyfikatu celnego. Złożenie zgłoszenia skutkować będzie rejestracją, a więc nie trzeba będzie czekać na potwierdzenie złożenia zgłoszenia rejestracyjnego (AKC-PR). Od takiego pisma nie będzie też pobierana opłata skarbowa. – Bez wpisu w CRPA dany podmiot, a więc także jednostki samorządu terytorialnego czy inne jednostki organizacyjne, de facto traci możliwości obrotu wyrobami akcyzowymi i składania (od lipca br.) stosownych deklaracji – podkreśla Jacek Arciszewski. Ekspert sugeruje też, aby jak najszybciej dokonać upoważnienia jednej bądź nawet dwóch osób do przeprowadzenia odpowiednio procesu uwierzytelniania na PUESC (jeśli nie był zrealizowany) i do rejestracji w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych.
Faktycznie bowiem proces rejestracji składa się aż z trzech etapów.
1. Rejestracji osoby fizycznej.
2. Rejestracji lub aktualizacji danych podmiotu, np. gminy.
3. W końcu rejestracji powiązania pomiędzy np. pracownikiem a gminą na formularzu dotyczącym rejestracji reprezentacji podmiotu.
Platforma PUESC znajduje się obecnie pod dwoma adresami: https://puesc.gov.pl/ i https://www-2.puesc.gov.pl/. Na szczęście są one dostępne przy użyciu tego samego loginu i hasła, co niestety może też dezorientować użytkowników, szczególnie nowych. Wyjaśnijmy zatem, że do rejestracji w CRPA służy ten drugi adres (poprzedzony 2), a powinno się jej dokonać z poziomu podmiotu na PUESC – więc po powiązaniu pracownika lub pełnomocnika z podmiotem (np. gminą).
Fiskus chce informacji
Obowiązek rejestracji w CRPA dla jednostki samorządu terytorialnego czy np. policji to efekt wcześniejszej zmiany wprowadzonej ustawą z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy – Prawo celne (Dz.U. poz. 1697; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 72). Zgodnie z nią handel wyrobami wolnymi od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie (paliwa lotnicze i żeglugowe, gaz zużywany do celów opałowych) został objęty nadzorem za pomocą elektronicznego systemu EMCS PL2, a więc transakcje powinny być dokumentowane elektronicznym dokumentem dostawy (przy czym do końca stycznia 2022 r. można posługiwać się także papierowymi dokumentami). Skoro więc dostawy towarów akcyzowych np. do JST są objęte nadzorem w systemie EMCS PL2, to takim nadzorem powinien być objęty również odbiorca. W uzasadnieniu do nowelizacji z 10 grudnia 2020 r. resort finansów przypomniał, że obowiązkowi rejestracji podlegają podmioty prowadzące działalność gospodarczą, a „kryterium prowadzenia działalności gospodarczej powoduje wątpliwości interpretacyjne w zakresie ciążenia tego obowiązku na podmiotach takich jak: szkoły, jednostki samorządu terytorialnego, jednostki organizacyjne wojska, Straży Granicznej, Policji, TOPR”. – Ustawodawca zdecydował się więc rozwiać te wątpliwości i rozszerzyć obowiązek na nowe podmioty – wskazuje Krzysztof Wiński, doradca podatkowy i starszy menedżer w PwC.
W przypadku JST zgłoszenie musi złożyć np. gmina, a nie jej jednostki organizacyjne (np. szkoły). W przypadku innych podmiotów zużywających obowiązek elektronicznej rejestracji dotyczy poszczególnych jednostek (np. wojska)
Przypomnijmy, że podobne rozwiązanie wprowadził obowiązujący od 1 września 2019 r. pakiet olejowy. Ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1556; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568) nakazała gminom zużywającym olej do celów grzewczych rejestrację w specjalnym rejestrze fiskusa (SENT) i składanie oświadczeń o przeznaczeniu oleju nie na papierze, a w SENT.
