Część zmian dotyczy podmiotów małych oraz mikro i wiąże się z doprecyzowaniem katalogu takich jednostek.

Małe i mikro

Do końca 2018 r. podmioty wskazane w art. 2 ust. 1 pkt 1 u.r. mogły podejmować decyzje o sporządzaniu sprawozdania według załącznika nr 4 jedynie w przypadku, gdy dobrowolnie prowadziły księgi rachunkowe. Po zmianach do kręgu jednostek mikro dołączyły zgodnie z nowo dodanym art. 3 ust. 1a pkt 2a u.r. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Będą one uznawane za mikro, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 2 000 000 euro i nie więcej niż 3 000 000 euro za poprzedni rok obrotowy, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą. Będą one mogły korzystać z uproszczeń przewidzianych dla tej kategorii jednostek.

Do kręgu jednostek małych też wprowadzono podmioty w zarządzie sukcesyjnym. Zgodnie z art. 3 ust. 1c pkt 2 i 3 u.r. są to:

• osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, które stosują zasady rachunkowości na podstawie art. 2 ust. 2 u.r.,
• jednostka, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2a u.r., jeżeli na dzień poprzedzający dzień otwarcia spadku była jednostką małą.

przykład 1

Według załącznika nr 5

PHU Agawa Jan Naumiuk była na 31 grudnia 2018 r. spółką zarządzaną przez zarządcę sukcesyjnego w związku ze śmiercią 12 grudnia pana Jana Naumiuka. Firma spełniała kryteria uznania jej za jednostkę małą, zatem i w 2019 r. ‒ niezależnie od tego, jak będzie się rozwijała ‒ będzie sporządzała sprawozdanie według załącznika nr 5.

Zmieniono progi

Najważniejsza zmiana dla jednostek małych polega jednak na tym, że dla tych z nich, które muszą wziąć pod uwagę kryterium wielkościowe, istotnie zmieniono dwa progi:

• dotychczasową wartość 17 000 000 zł podniesiono do 25 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
• dotychczasową wartość 34 000 000 zł podniesiono do 51 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy.

Przy czym nie zmieniono progu dotyczącego przeciętnego zatrudnienia – nadal nie przekracza ono 50 osób w przeliczeniu na pełne etaty – średniorocznie.

Oznacza to, że po tych zmianach progów większa ilość podmiotów będzie mogła być zaliczana do kategorii jednostek małych, a tym samym będą one mogły skorzystać z uproszczeń w zakresie sprawozdawczości finansowej. Przypomnijmy, że wtedy o wyborze sporządzania sprawozdania finansowego według załącznika nr 5 (jednostka mała) decyduje organ uprawniony do zatwierdzania sprawozdań finansowych. [przykład 2]

przykład 2

Bez przekroczenia

Spółka ABC sp. z o.o. za 2018 r. spełniała kryteria uznania jej za małą i tak jak za 2017 r. sporządzała sprawozdania według załącznika nr 5. W 2019 r. znacznie wzrosła wartość przychodów spółki, do 49 mln zł, i zatrudnienie do 60 osób. Spółka nadal będzie miała prawo sporządzać sprawozdanie według załącznika nr 5 – nie przekracza bowiem nowych, wyższych kryteriów. Decyzję o uproszczeniu sprawozdawczym za 2019 r. podejmuje walne zgromadzenie udziałowców.

Zmienione progi wielkościowe dla małych jednostek mają zastosowanie też dla uproszczeń w zakresie:

• ujmowania leasingu zgodnie z przepisami o podatku dochodowym – art. 3 ust. 6 u.r.,
• braku konieczności analizowania stopnia wykorzystania mocy produkcyjnych – art. 28 ust. 4a u.r.,
• niestosowania rozporządzenia w sprawie instrumentów finansowych ‒ art. 28b ust. 1 u.r.,
• nieustalania rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego – art. 37 ust. 10 u.r.

O zastosowaniu tych uproszczeń decyduje, tak jak dotychczas, kierownik jednostki w przypadku podmiotów, które za poprzedni rok, tj. 2018, nie przekroczyły dwóch z trzech progów:

• 25 500 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
• 51 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
• 50 osób ‒ średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty pozostaje na niezmienionym poziomie. [przykład 3]

przykład 3

Wzrost wartości

Spółka ABC sp. z o.o. za 2018 r. spełniała kryteria uznania jej za małą i tak jak za 2017 r. sporządzała sprawozdania według załącznika nr 5. W 2019 r. znacznie wzrosła wartość przychodów spółki do 49 mln zł i zatrudnienie do 60 osób. Zarząd spółki ma prawo podjąć decyzję o kontynuowaniu stosowania uproszczeń, np. w zakresie kwalifikowania umów leasingowych. Jeśli są już wprowadzone zapisy do polityki rachunkowości w tym zakresie, to nie trzeba wprowadzać zmian. Jeśli jednostka wcześniej nie stosowała uproszczeń, to należy odpowiednie zapisy ująć w dokumentacji polityki rachunkowości.

Nowe uproszczenia

Wprowadzono także nowe uproszczenia dla mniejszych jednostek. Jak wynika z art. 7 ust. 2b u.r., jednostka mikro, mała oraz jednostka, o której mowa w art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (która spełnia warunki określone w art. 3 ust. 1c pkt 1 albo ust. 1d u.r.), może zrezygnować z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów w zakresie tworzenia odpisów aktualizujących wartość aktywów oraz rezerw na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń. Z kolei na podstawie art. 32 ust. 7 i 33 ust. 1 oraz art. 39 ust. 6 u.r. jednostki te także mogą:

• dokonywać odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych według zasad określonych w przepisach podatkowych,
• nie tworzyć biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów dotyczących przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych.

Powyższych uproszczeń nie stosuje się jednak do spółek kapitałowych, spółek komandytowo-akcyjnych i spółek jawnych lub komandytowych, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej. [przykład 4]

przykład 4

Forma spółki nie pozwala

Spółka WSS sp. z o.o. spełnia za 2019 r. kryteria uznania ją za małą jednostkę. W tym wypadku zarząd nie ma jednak możliwości podjęcia decyzji o nietworzeniu rezerw na świadczenia pracownicze, ponieważ WSS jest spółką kapitałową.

Przechowywanie sprawozdań

Ostatnia zmiana to wprowadzenie dla wszystkich jednostek zasady (w art. 74 ust. 1 u.r.), że zatwierdzone roczne sprawozdania finansowe podlegają przechowywaniu przez okres co najmniej pięciu lat, licząc od początku roku następującego po roku obrotowym, w którym nastąpiło ich zatwierdzenie. Dodatkowo zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym roczne sprawozdania finansowe sporządzone za rok obrotowy rozpoczynający się przed 1 stycznia 2019 r. podlegają przechowywaniu przez okres co najmniej 5 lat, licząc od początku roku następującego po roku obrotowym, w którym nastąpiło ich zatwierdzenie. 

Podstawa prawna

Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 395 ze zm.).

Ustawa z 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym (Dz.U. poz. 2244).

Ustawa z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. poz. 1629).