Zawarcie układu: skutki dla przedsiębiorcy w kryzysie i jego wierzycieli

Procedura postępowania o zatwierdzenie układu

▶ Krok 1. Współpraca z doradcą restrukturyzacyjnym

Postępowanie o zatwierdzenie układu rozpoczyna się od nawiązania współpracy z doradcą restrukturyzacyjnym, który obejmuje funkcję nadzorcy układu. Następnie dłużnik (najczęściej jest to przedsiębiorca) ustala z doradcą tzw. dzień układowy. Zobowiązania powstałe przed tym dniem ‒ z nielicznymi wyjątkami ‒ stają się przedmiotem negocjacji między przedsiębiorcą a jego wierzycielami. Z kolei zobowiązania powstałe po tej dacie powinny być realizowane przez przedsiębiorcę na bieżąco.

▶ Krok 2. Przygotowanie niezbędnych dokumentów

Konieczne jest przygotowanie podstawowych dokumentów dotyczących zobowiązań przedsiębiorcy oraz planu naprawczego. W szczególności chodzi o spis wierzytelności, spis wierzytelności spornych oraz wstępny plan restrukturyzacyjny.

▶ Krok 3. Obwieszczenie w Krajowym Rejestrze Zadłużonych

Nie jest to obowiązkowy element postępowania, ale najczęściej dochodzi do obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego. Od momentu obwieszczenia przedsiębiorca zaczyna korzystać ze szczególnej ochrony przewidzianej przepisami prawa restrukturyzacyjnego, w tym m.in. z ochrony przed egzekucją oraz ze wzmocnienia kluczowych stosunków umownych.

▶ Krok 4. Propozycje układowe i plan restrukturyzacyjny

Na tym etapie jest formułowana proponowana treść układu (np. rozłożenie przez dłużnika spłaty wierzytelności głównych na 48 miesięcznych rat, przy jednoczesnym umorzeniu wierzytelności ubocznych, w szczególności odsetek), a także pełna, poszerzona treść planu naprawy finansów dłużnika (plan restrukturyzacyjny).

▶ Krok 5. Głosowanie wierzycieli

W tej fazie postępowania wierzyciele otrzymują karty do głosowania, na których wskazują, czy akceptują propozycję układu przedstawioną przez dłużnika, czy decydują się ją odrzucić. Alternatywnie może dojść do zwołania zgromadzenia wierzycieli, jednak w praktyce postępowań o zatwierdzenie układu zdarza się to rzadko.

▶ Krok 6. Sądowa weryfikacja

Jeżeli wymagana większość wierzycieli zagłosuje za przyjęciem układu, to przedsiębiorca składa do sądu wniosek o jego zatwierdzenie. Sąd bada przebieg procedury oraz zgodność treści układu z przepisami prawa. Następnie ‒ w razie pozytywnej weryfikacji ‒ akceptuje porozumienie (wydaje postanowienie o jego zatwierdzeniu).

▶ Krok 7. Realizacja układu

Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu przedsiębiorca musi regulować swoje zobowiązania zgodnie z zasadami określonymi w treści zawartego układu.

Głosowanie wierzycieli

Z powyższego skrótowego opisu procedury jednoznacznie wynika, że o przyjęciu lub odrzuceniu układu decyduje poziom poparcia wierzycieli. Bez dostatecznej liczby głosów wierzycieli pozytywnie nastawionych do zawarcia porozumienia przedsiębiorca nie będzie mógł globalnie zmienić zasad spłaty swojego zadłużenia. Ile zatem głosów „za” porozumieniem jest wymaganych, aby nadzorca układu mógł stwierdzić, że układ został przyjęty?

Otóż zgodnie z przepisami prawa restrukturyzacyjnego układ uznaje się za przyjęty, jeżeli:

• za układem opowiedziała się większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos (tzw. większość osobowa), oraz
• wierzyciele ci mają łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym (tzw. większość kapitałowa).

Co zatem istotne, odpowiednie większości liczymy wyłącznie od głosujących wierzycieli, a nie wszystkich wierzycieli danego przedsiębiorcy. Wyjątki od tej zasady występują jedynie w szczególnych przypadkach.

Przykład 1

Zatwierdzenie układu...

Jeśli w głosowaniu zostaną osiągnięte wymagane większości, to nadzorca układu stwierdza jego przyjęcie. Następnie przedsiębiorca składa do sądu wniosek o zatwierdzenie układu. Jeżeli sąd pozytywnie oceni przebieg procedury i treść układu (w szczególności potwierdzi zgodność układu z prawem), wyda postanowienie o jego zatwierdzeniu. Wierzyciele będą mogli takie postanowienie zaskarżyć. Jeżeli tego nie zrobią (albo ich zażalenie zostanie przez sąd oddalone), to dojdzie do uprawomocnienia się postanowienia. Tym samym postępowanie restrukturyzacyjne zostanie formalnie zakończone.

... i jego skutki

Prawomocnie przyjęte porozumienie wchodzi w fazę wykonania. Przedsiębiorca reguluje swoje zobowiązania na zasadach przyjętych w układzie. Co jednak istotne, układ nie narusza praw wierzycieli wobec poręczyciela, współdłużników czy też praw wynikających z zabezpieczeń ustanowionych na majątku osób trzecich.

Przykład 2

Z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko przedsiębiorcy w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem ulegają umorzeniu z mocy prawa. Ważne! Dopóki dłużnik wykonuje prawomocnie zatwierdzony układ, dopóty jego wierzyciel nie może skutecznie dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności na zasadach sprzed porozumienia.

Wykonanie układu

To właśnie ten etap jest swoistym sprawdzianem dla przedsiębiorcy. Wtedy rynek weryfikuje, czy przedsiębiorca będzie w stanie finansowo sprostać propozycjom spłaty zadłużenia, które przedstawił wierzycielom i które zostały przez nich zaakceptowane. Przez ten czas wysokość zobowiązań objętych układem przysługujących wierzycielom pozostaje w pewnym sensie zamrożona.

Ważne! Jeżeli dłużnik nie będzie realizował układu, to wierzyciele mogą doprowadzić do jego uchylenia, co przywróci im możliwość dochodzenia swoich roszczeń w pierwotnej (pełnej) wysokości. Jeżeli np. układ przewidywał redukcję, tj. zmniejszenie wierzytelności głównych, do 80 proc. ich wartości oraz całej kwoty wierzytelności ubocznych, to po uchyleniu układu wierzyciele ponownie będą mogli dochodzić od dłużnika pełnej wysokości wierzytelności głównych oraz ubocznych. Natomiast w przypadku, gdy przedsiębiorca wykona układ (spłaci swoich wierzycieli na zasadach określonych w porozumieniu), wierzyciele nie będą mogli żądać od niego zapłaty ponad to, co zostało uzgodnione w porozumieniu. ©℗