Likwidacja nie jest konieczna do rozwiązania spółki komandytowej

Czy możemy rozwiązać spółkę komandytową bez jej likwidacji. Czy taki sposób zakończenia działalności może być korzystny? Szczegóły na ten temat w naszym artykule.

Ze wspólnikiem chcielibyśmy rozwiązać spółkę komandytową. Zastanawiamy się, czy możemy rozwiązać ją bez jej likwidacji. Czy taki sposób zakończenia działalności może być korzystny?

Spółka komandytowa należy do grona spółek osobowych. Jak wskazuje art. 102 kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.), ma ona na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Przyczyny jej rozwiązania są co do zasady analogiczne jak w przypadku „wzorcowej” spółki osobowej, czyli spółki jawnej (art. 58 par 1 k.s.h. w zw. z art. 103 par 1 k.s.h.). Do przyczyn tych należą:

• konkretne powody przewidziane w umowie spółki,
• jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,
• ogłoszenie upadłości spółki,
• śmierć komplementariusza lub ogłoszenie jego upadłości,
• wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika,
• prawomocne orzeczenie sądu.

Zasadą jest, że zaistnienie którejkolwiek spośród przyczyn rozwiązania spółki komandytowej wywołuje skutek w postaci powstania obowiązku otwarcia i przeprowadzenia jej likwidacji. Wspólnicy mogą jednak – o ile umowa spółki tego nie zabrania – w drodze uchwały, jednomyślnie zdecydować o rozwiązaniu spółki komandytowej bez przeprowadzania procesu jej likwidacji, co radykalnie skraca cały proces zmierzający do zakończenia bytu tego podmiotu.

Co z majątkiem

Wówczas przede wszystkim należy ustalić zasady odpowiedzialności za długi spółki, a także zadecydować co do losów poszczególnych składników ewentualnego majątku spółki. Może on zostać rozdzielony w naturze pomiędzy wszystkich lub niektórych wspólników (wówczas powstanie obowiązek spłaty pozostałych wspólników). Alternatywnie majątek spółki komandytowej może zostać spieniężony, a zasady wykorzystania tak pozyskanych środków powinny zostać uregulowane w uchwale o rozwiązaniu spółki.

Przy czym środki pozostałe po spłacie zobowiązań spółki mogą zostać podzielone między wspólników wedle ich uznania, w przypadku bowiem podjęcia decyzji o rozwiązaniu spółki bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego wspólnikom przyznana jest duża dowolność w zakresie rozporządzania jej majątkiem – podstawowym warunkiem takich działań jest jednak jednomyślność wszystkich wspólników.

Kiedy cały majątek spółki zostanie rozdysponowany, wspólnikom pozostają już tylko czynności zmierzające bezpośrednio do wykreślenia podmiotu z rejestru przedsiębiorców z Krajowego Rejestru Sądowego. Wniosek w tej sprawie składają reprezentujący spółkę komplementariusze.

Gdy spółka dalej działa

W razie zaistnienia jednej z przyczyn wskazanych w art. 58 par. 1 k.s.h., o których mowa wyżej, wspólnicy mogą także – o ile nadal wyrażają chęć prowadzenia działalności gospodarczej w tej formie – podjąć jednomyślną uchwałę o dalszym istnieniu spółki. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy przyczyną rozwiązania spółki jest prawomocne orzeczenie sądu. Pozostałe przyczyny rozwiązania spółki mają charakter warunkowy. Oznacza to, że mimo ich ziszczenia się, spółka może trwać nadal, o ile podjęte zostaną dodatkowe czynności. I tak, jeżeli np. upłynął pięcioletni okres, na jaki została powołana spółka, to jej byt uważa się za przedłużony na czas nieoznaczony, jeżeli za choćby dorozumianą zgodą wszystkich wspólników kontynuuje ona swoją działalność.

Dopuszczalne jest również – aż do wykreślenia podmiotu z rejestru przedsiębiorców – cofnięcie decyzji wspólników o rozwiązaniu spółki, co następuje w takiej samej formie i trybie jak sama uchwała rozwiązująca.

Spółka komandytowa może istnieć dalej również pomimo śmierci komplementariusza lub ogłoszenia jego upadłości, pod warunkiem że takie rozwiązanie przewidują wprost zapisy umowy spółki, ewentualnie – że po wystąpieniu takiego zdarzenia pozostali wspólnicy jednomyślnie postanowili o dalszym istnieniu spółki. Wówczas jednak może dojść do sytuacji, w której w spółce pozostaną wyłącznie wspólnicy o jednorodnym statusie komandytariusza albo komplementariusza. W tym ostatnim przypadku taki stan powinien zostać jak najszybciej zmieniony poprzez przystąpienie do spółki nowego wspólnika o innym statusie niż pozostali. Z kolei śmierć komandytariusza nie stanowi zasadniczo przyczyny rozwiązania spółki. W jego miejsce wstępują jego spadkobiercy, uzyskując status tzw. wspólnika zbiorowego. W celu skutecznego wykonywania w spółce praw, które przysługiwały zmarłemu komandytariuszowi, spadkobiercy powinni wybrać spośród siebie i wskazać spółce jedną osobę reprezentującą ich ogół.

Konieczne postępowanie

Jeżeli jednak nie nastąpi żadna z omówionych powyżej okoliczności umożliwiających odstąpienie od likwidacji spółki komandytowej, wówczas zaistnienie którejkolwiek z przesłanek wskazanych we wspomnianym art. 58 par. 1 k.s.h. spowoduje konieczność przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, co w praktyce zresztą jest sytuacją zdecydowanie najczęściej spotykaną. Co ważne, od tego momentu spółka powinna posługiwać się dotychczasową nazwą, z dopiskiem jednak oznaczenia „w likwidacji”. Postępowanie likwidacyjne przebiega następująco:

▶ Krok 1. Powołanie likwidatorów spółki. To pierwsza czynność, jaką muszą wykonać wspólnicy w procesie likwidacji. Z założenia likwidatorami są dotychczasowi komplementariusze, jednak funkcja ta może zostać powierzona zarówno niektórym z nich, jak i osobom spoza grona wspólników spółki. Decyzja ta ma istotne znaczenie, ponieważ w toku postępowania likwidacyjnego to właśnie likwidatorzy reprezentują i prowadzą sprawy spółki.

▶ Krok 2. Sporządzenie bilansu otwarcia. Powołani likwidatorzy są zobowiązani do sporządzenia bilansu otwarcia likwidacji i zgłoszenia otwarcia likwidacji spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki. Sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji wiąże się z zamknięciem ksiąg rachunkowych spółki na dzień poprzedzający dzień postawienia spółki w stan likwidacji oraz otwarciem ksiąg rachunkowych na dzień rozpoczęcia likwidacji. Do wniosku o wpis otwarcia likwidacji należy dołączyć dowody wskazujące na wystąpienie przyczyny rozwiązania spółki, a także wspomniany już bilans otwarcia likwidacji. Poza tym wniosek powinien zawierać imiona i nazwiska likwidatorów, ich adresy do doręczeń oraz wskazywać sposób reprezentowania spółki przez likwidatorów.

▶ Krok 3. Czynności likwidacyjne. Do właściwych czynności likwidacyjnych, których dokonują likwidatorzy należy: zakończenie bieżących interesów spółki (np. zakończenie umów, których stroną jest spółka), ściągnięcie należnych wierzytelności, wypełnienie zobowiązań spółki (poprzez ich zapłatę lub zabezpieczenie środków na te z zobowiązań, które są jeszcze niewymagalne lub sporne), upłynnienie majątku spółki etc. Jeżeli spółka nie posiada odpowiednich środków na spłatę swoich zobowiązań, należy podjąć starania w celu ich pozyskania, np. poprzez zbycie składników majątku.

▶ Krok 4. Bilans zakończenia. Po dokonaniu wspomnianych wyżej czynności, likwidatorzy sporządzają bilans zakończenia likwidacji oraz sprawozdanie finansowe na dzień zakończenia likwidacji. Bilans zamknięcia ma za zadanie odzwierciedlać stan majątku spółki i służy przede wszystkim możliwości dokonania rozliczeń pomiędzy wspólnikami. Powinno z niego wynikać, czy po spłacie zobowiązań w spółce pozostanie jeszcze majątek przeznaczony do podziału między wspólników, czy też powstanie stan niedoboru. Podziału majątku między wspólnikami dokonuje się stosownie do postanowień umowy spółki w tym zakresie, a w przypadku gdy umowa nie zawiera rozstrzygnięć w tej kwestii – wspólnikom zwraca się ich wkłady wniesione do spółki, nadwyżkę zaś dzieli się w takiej proporcji, w jakiej każdy ze wspólników uczestniczył w zysku spółki. W sytuacji odwrotnej, a więc gdy po spieniężeniu majątku spółki powstanie niedobór na spłatę zobowiązań, dzieli się go między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w stracie – chyba że umowa spółki zawiera odmienne postanowienia w tym zakresie.

▶ Krok 5. Powierzenie dokumentów spółki. Na koniec likwidatorzy powinni wyznaczyć osobę, której powierzone zostaną księgi i dokumenty spółki na okres nie krótszy niż pięć lat.

▶ Krok 6. Zgłoszenie do KRS. Przeprowadzenie czynności likwidacyjnych, sporządzenie bilansu zakończenia likwidacji spółki i dokonanie rozliczeń ze wspólnikami aktualizuje obowiązek zgłoszenia do rejestru KRS wniosku o wykreślnie spółki komandytowej w związku z zakończeniem likwidacji. Do wniosku warto dołączyć również zgodę podmiotu, któremu powierzono księgi i dokumenty spółki. W momencie uprawomocnienia się wydanego przez sąd rejestrowy postanowienia o wykreśleniu spółki komandytowej z rejestru spółka ta przestaje istnieć.

Opłaty

Podstawowe koszty likwidacji spółki komandytowej wiążą się z koniecznością opłacenia wniosków składanych do KRS – jest to kwota 350 zł za wniosek o wpis otwarcia likwidacji (250 zł opłaty sądowej i 100 zł za dokonanie stosownego ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym) oraz 400 zł za wniosek o wykreślenie spółki z rejestru. Na dodatkowe i przeważające koszty likwidacji spółki komandytowej składają się wynagrodzenia specjalistów z zakresu usług księgowych i prawnych. Wspólnicy mogą także przyznać wynagrodzenie likwidatorom – zwłaszcza jeśli tę funkcję pełni osoba z zewnątrz. Koszty likwidacji obciążają spółkę, jeżeli jednak nie dysponuje ona wystarczającymi środkami, to ponoszą je wspólnicy zamykanego podmiotu. ©℗