Wspólnik spółki jawnej może z niej wystąpić. Wówczas należąca mu się wartość jego udziału kapitałowego powinna zostać określona na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego całą wartość zbywczą majątku spółki. Jak prawidłowo dokonać takiej wyceny?
Wartość udziału kapitałowego nie budzi wątpliwości w momencie zawiązania spółki. Odpowiada ona wtedy wartości rzeczywiście wniesionego wkładu. Jednak w toku działalności spółki wartość udziału się zmienia. Spółka prowadzi bowiem działalność, która wpływa na wartość jej majątku. W jego skład wchodzi np. mienie nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Wartość zbywcza majątku spółki to w istocie cena, jaką można by uzyskać za spółkę, a dokładnie za jej przedsiębiorstwo, w danych okolicznościach rynkowych. Przy wycenie tej wartości trzeba więc wziąć pod uwagę wszelkie aktywa i pasywa spółki. Należy zatem wycenić np. umowy zawarte i nierozwiązane (tzw. umowy przychodowe) oraz obciążenia. Dopiero wszystkie te elementy pozwalają prawidłowo określić wartość zbywczą majątku spółki. Do tej wartości należy dodać przypisany wspólnikowi udział w zyskach. Jednocześnie udział kapitałowy występującego wspólnika może być pomniejszony o jego partycypowanie w stratach spółki.
Skoro podstawą określenia wartości zbywczej majątku spółki musi być osobny bilans, to wymóg ten wyklucza zastosowanie wyceny metodą dochodową (DCF). Wycena ta opiera się bowiem na generowanych w przyszłości zyskach, czyli na ich prognozie. Odwołanie się przez ustawodawcę do wartości zbywczej majątku spółki wyklucza też zastosowanie metody księgowej. W konsekwencji spełnienie powyższych wymogów jest możliwe przy zastosowaniu metody skorygowanych aktywów netto. Zwrócono na to uwagę w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 19 stycznia 2022 r. (sygn. akt I AGa 22/20).
Jeżeli udział kapitałowy ma wartość dodatnią, to powinien być wypłacony w formie pieniężnej wspólnikowi występującemu ze spółki. Jeśli natomiast udział ten ma wartość ujemną, to występujący wspólnik jest zobowiązany zapłacić spółce przypadającą na niego brakującą kwotę. ©℗