Po umorzeniu długów nie ma już hipoteki na nieruchomości

Umorzenie wierzytelności przez sąd powoduje wygaśnięcie hipoteki na nieruchomości, która jest własnością osoby trzeciej – uznał Sąd Najwyższy.

Takie rozstrzygnięcie zapadło w sprawie, której początkiem było bankructwo właściciela firmy handlowo-usługowej. W 2009 r. zawarł on z bankiem M. umowę kredytu opiewającą na ponad 660 tys. zł. Po zaledwie dwóch latach firma pana P. miała już na tyle poważne problemy finansowe, że została ogłoszona jej upadłość. W wyniku postępowania likwidacyjnego sprzedano cały majątek, jakim dysponował właściciel firmy, w tym także mieszkanie, które wcześniej zostało obciążone hipoteką na rzecz banku.

W 2014 r. postępowanie upadłościowe zakończono, firma została zlikwidowana, mienie wyprzedane, a sąd umorzył w całości pozostałe wierzytelności, które nie zostały zaspokojone w ramach tego postępowania.

Właścicielką mieszkania była już wówczas pani P., ale na tym lokalu nadal ciążyła wspomniana hipoteka. Wobec zakończenia postępowania upadłościowego i likwidacji firmy oraz umorzenia reszty długów właścicielka zażądała wykreślenia z księgi wieczystej hipotek, jakimi było obciążone mieszkanie. Wskazywała, że umorzenie w postępowaniu upadłościowym długu, zgodnie z art. 94 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 146 ze zm.), spowodowało wygaśnięcie hipotek. Bank nie zgodził się na to i sprawa trafiła do sądu.

W I instancji powództwo o wykreślenie hipotek z księgi wieczystej oddalono. Jednak rozpoznając apelację właścicielki mieszkania, sąd II instancji dostrzegł w sprawie poważny problem prawny, który dotyczył skutków umorzenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Chodziło o to, czy efektem tego umorzenia ma być wygaśnięcie hipoteki i co za tym idzie – konieczność wykreślenia tego zabezpieczenia z księgi wieczystej. SN uznał, że sprawa jest na tyle istotna, że powinien się nią zająć rozszerzony skład.

Tak się też stało. SN w składzie siedmioosobowym wydał uchwałę, w której orzekł, że umorzenie wierzytelności na podstawie art. 369 ust. 2 ustawy – Prawa upadłościowego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1520 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2016 r., skutkuje wygaśnięciem hipoteki na nieruchomości stanowiącej własność osoby trzeciej, ustanowionej na zabezpieczenie tej wierzytelności. ©℗

orzecznictwo