W warszawskim Muzeum POLIN 21 września 2022 r. odbyła się wyjątkowa konferencja międzynarodowa zorganizowana przez kancelarię JWP Rzecznicy Patentowi pt. "Ready or not? Polska i Europa wobec wyzwań związanych z utworzeniem Jednolitego Sądu Patentowego".
W jej trakcie przedstawiciele świata nauki i biznesu debatowali m.in. nad tym, jak utworzenie Jednolitego Sądu Patentowego (JSP) wpłynie na strategię ochrony wynalazków, w jaki sposób powstanie tego sądu może oddziaływać na działalność MŚP w Europie, a także czy pozostawanie na peryferiach nowego unijnego systemu patentowego będzie rzutować na konkurencyjność polskiej gospodarki. Dwa tygodnie po tym wydarzeniu jedno stało się pewne. Oficjalnie ogłoszono, że JSP ma rozpocząć orzekanie od 1 kwietnia 2023 r. Na pytanie zawarte w tytule konferencji można więc odpowiedzieć już tylko tak, jak zrobił to jeden z prelegentów: Get ready.
Nie będzie przesadą stwierdzenie, że z perspektywy prawa patentowego utworzenie sądu wspólnego dla kilkunastu państw członkowskich Unii Europejskiej, który będzie ponadnarodowo rozstrzygać spory cywilne, jest tym, czym dla astronomii był przewrót kopernikański. Nie jest więc zaskoczeniem, że ustanowienie JSP – jak każda rewolucja prowadzącą do zmiany kategorii myślenia w danej kwestii – rodzi szereg pytań, które domagają się pilnych odpowiedzi. Na niektóre z nich trzeba będzie jeszcze poczekać, chociażby do czasu aż ukształtuje się praktyka działania nowego sądu. Nie oznacza to jednak, że nie należy tych pytań stawiać już teraz. Właśnie takie zadanie postawili sobie zresztą sami prelegenci, którzy w trakcie blisko ośmiogodzinnego wydarzenia próbowali zdefiniować i przewidzieć następstwa wprowadzenia systemu jednolitej ochrony patentowej w Europie.
Przyjęta formuła konferencji wyróżniała ją na tle tego rodzaju wydarzeń ze względu na podział paneli na części naukową oraz biznesową. Pierwszą z nich moderował dr Tomasz Gawliczek, radca prawny i rzecznik patentowy z kancelarii JWP. W jej trakcie swoje wystąpienia wygłosili kolejno: dr Tamar Khuchua (Science Po Paris), prof. Manuel Desantes Real (Uniwersytet w Alicante), prof. Laurent Manderieux (Uniwersytet Handlowy im. Luigiego Bocconiego w Mediolanie), Luc Desaunettes i prof. Alain Strowel (Uniwersytet UCLouvain - Saint-Louis), Leythem Wall (przewodniczący EPLIT), dr Krista Rantasaari (Uniwersytet w Tampere), dr hab. Justyna Ożegalska-Trybalska (Uniwersytet Jagielloński), Bart van Wezenbeek (European Patent Institute), dr Luke McDonagh (London School of Economics and Political Science), Pieter Callens (Eubelius) oraz dr Tomasz Gawliczek (JWP). Następnie odbyła się dyskusja podczas której obecni na miejscu uczestnicy tego panelu byli dopytywani o wybrane wątki poruszane w trakcie ich wcześniejszych wykładów. Zostali też poproszeni o komentarz, czy ich zdaniem przystąpienie do Porozumienia o Jednolitym Sądzie Patentowym leży w interesie Polski. Wśród udzielonych odpowiedzi – mimo różnic w poglądach prelegentów dotyczących poszczególnych rozwiązań przyjętych w nowym systemie – wszystkie z nich miały pozytywny wydźwięk i upatrywały w takiej decyzji (w dłuższej perspektywie) więcej szans niż zagrożeń.
W podobnym tonie zakończyła się też dyskusja panelistów biorących udział w części biznesowej, którą moderował Piotr Godlewski, krajowy i europejski rzecznik patentowy z kancelarii JWP. Wzięli w niej udział: dr Zuzanna Kowalkiewicz (Sieć Badawcza Łukasiewicz), Krzysztof Maternicki (Porozumienie Akademickich Centrów Transferu Technologii), Tomasz Poczęsny (Politechnika Warszawska), Justyna Rechnio (Zakłady Farmaceutyczne POLPHARMA S.A.), Agata Sobol (Franzosi Dal Negro Setti) oraz dr inż. Grzegorz Wesela-Bauman (GE Power). Punkt widzenia prezentowany w drugiej części konferencji stanowił zresztą świetne uzupełnienie wcześniejszych rozważań o charakterze akademickim.
Debata konferencyjna zakończyła się sukcesem. W czym można go upatrywać? Przede wszystkim w otwarciu publicznej dyskusji na temat zalet i wad nowego systemu patentowego, a także w kwestii decyzji Polski dotyczącej przystąpienia do Porozumienia o Jednolitym Sądzie Patentowym. Po wydarzeniu w mediach i w Internecie pojawiły się już pierwsze podsumowania oraz komentarze do wypowiedzi, które były prezentowane w trakcie wydarzenia. Trudno zatem o lepsze potwierdzenie, że spełniło ono swój podstawowy cel: zaprosić do tej rozmowy jak najszersze grono zainteresowanych.
Opinie wiodących ekspertów prawa patentowego jak i świata biznesu stanowią cenne wskazówki, które powinny stanowić kontrapunkt dla dalszej dyskusji. Należy jednak pamiętać, że ostateczną decyzję o współtworzeniu w ramach Unii Europejskiej systemu jednolitej ochrony patentowej jako państwo członkowskie musimy podjąć samodzielnie. Wśród wniosków płynących z konferencji można z pewnością wysnuć ten najważniejszy: alea iacta est!
dr Tomasz Gawliczek, radca prawny i rzecznik patentowy
JWP Rzecznicy Patentowi