Co do zasady umowa w sprawie zamówienia publicznego powinna być realizowana na warunkach pierwotnych. Obecnie istnieją jednak możliwości zmian takiej umowy – pod warunkiem że spółka wykaże istnienie przesłanek, które uzasadnią konieczność ponoszenia zwiększonych wydatków na materiały budowlane.
Z opisu wynika, że spółka zawarła z gminą umowę w sprawie realizacji zadania publicznego – zapewne w trybie ustawy ‒ Prawo zamówień publicznych (dalej: p.z.p.). Ustawa ta zobowiązuje zamawiającego i wykonawcę wybranego w postępowaniu o udzielenie zamówienia do współdziałania przy wykonaniu umowy w sprawie zamówienia publicznego, w celu należytej realizacji zamówienia (art. 431 p.z.p.). Ponadto umowa wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej, chyba że przepisy odrębne wymagają formy szczególnej (art. 432 p.z.p.). Co ważne, umowa, której przedmiotem są roboty budowlane, jest umową specyficzną, przewiduje bowiem konieczność spełnienia różnych szczególnych wymagań określonych ww. ustawą.
W sytuacji opisanej przez przedsiębiorcę kluczowe znaczenie będą miały nie tyle regulacje p.z.p., ile przepisy ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, czyli tzw. specustawy o COVID-19. Na szczególną uwagę zasługuje art. 15r ust. 4 tej ustawy. Postanowiono w nim, że: „Zamawiający, po stwierdzeniu, że okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19, o których mowa w ust. 1, wpływają na należyte wykonanie umowy, o której mowa w ust. 1, w uzgodnieniu z wykonawcą dokonuje zmiany umowy”. Ta zmiana może odbyć się w szczególności przez:
1) zmianę terminu wykonania umowy lub jej części, lub czasowe zawieszenie wykonywania umowy lub jej części,
2) zmianę sposobu wykonywania dostaw, usług lub robót budowlanych,
3) zmianę zakresu świadczenia wykonawcy i odpowiadającą jej zmianę wynagrodzenia lub sposobu rozliczenia wynagrodzenia wykonawcy.
Przy czym zastrzeżono, że wzrost wynagrodzenia spowodowany każdą kolejną zmianą nie może przekroczyć 50 proc. wartości pierwotnej umowy. Przykładowe okoliczności, które mogą uzasadniać zmianę umowy, to:
  • wstrzymanie dostaw produktów, komponentów produktu lub materiałów, trudności w dostępie do sprzętu lub trudności w realizacji usług transportowych;
  • inne okoliczności, które uniemożliwiają bądź w istotnym stopniu ograniczają możliwość wykonania umowy.
W sytuacji opisanej przez przedsiębiorcę istnieją realne szanse na pozytywne rozpoznanie wniosku spółki przez gminę, która zleciła wykonanie budowy oczyszczalni. Okolicznością uzasadniającą zmianę warunków umowy może być w szczególności znaczna zmiana cen materiałów budowlanych, której nie można było przewidzieć. Oczywiście wzrost wynagrodzenia nie może przekroczyć 50 proc. wartości pierwotnej umowy. Co jednak istotne, we wniosku kierowanym do gminy należy wykazać związek pomiędzy okolicznościami wywołanymi przez COVID-19 a niemożliwością należytego wykonania umowy w sprawie zamówienia publicznego. W tym zakresie pomocne będą pomocne różne dowody, np. informacje handlowe od kontrahentów.
Podstawa prawna
•art. 15r ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1535)
•art. 431, 432 ustawy z 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1129; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1598)