Co piąty sprzedawca RTV i AGD ma kłopot z wypełnieniem tego obowiązku. Tymczasem wystarczy dobrze widoczny komunikat o odpowiedniej treści, aby uchronić się przed karą od inspekcji handlowej.
Od 5 do 10 tys. zł – takie kary od inspekcji handlowej dostało niemal 50 sklepów oferujących sprzęt RTV i AGD za brak widocznej informacji o możliwości oddania starego sprzętu lub informowanie o tym w niedostateczny sposób. Tak wynika z niedawno opublikowanego raportu opisującego kontrole przeprowadzone w III kwartale 2020 r. Inspektorzy skontrolowali 302 przedsiębiorców i mieli zastrzeżenia do prawie 20 proc. z nich. Na niektóre sieci nałożono kilka grzywien – osobno za naruszenia stwierdzone w ich różnych placówkach. Oberwało się również mniejszym sklepom z elektroniką. To pokazuje, że firmy mają kłopot z interpretacją i przestrzeganiem art. 37 ust. 4 ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.
Z przepisów wynika, że konsumenci mogą oddać zużyty sprzęt elektroniczny w sklepie, np. przy zakupie nowego produktu tego samego rodzaju lub pełniącego tę samą funkcję. Gdy zaś zamawiają urządzenia do domu, mają prawo zgłosić, że chcą się pozbyć starego, a w odpowiedzi sprzedawca ma obowiązek zorganizować jego odbiór.
Co wynika z decyzji prezesa
Ponadto zgodnie ze wskazanym wcześniej przepisem przedsiębiorca sprzedający sprzęt RTV i AGD ma obowiązek umieszczenia w widocznym miejscu w punkcie sprzedaży łącznych informacji, że dystrybutor:
- w przypadku gdy konsument kupuje od niego nowy sprzęt gospodarstwa domowego, ma obowiązek nieodpłatnie w punkcie sprzedaży odebrać od klienta zużyte urządzenie, o ile jest tego samego rodzaju i pełniło te same funkcje, co sprzedawany produkt;
- dostarczając sprzęt przeznaczony do gospodarstw domowych, musi nieodpłatnie odebrać sprzęt tego samego rodzaju, co dostarczany (dotyczy to np. sklepów internetowych prowadzących sprzedaż na odległość).
Większe sklepy (o powierzchni co najmniej 400 mkw.) mają obowiązek odebrać od konsumenta, w swojej placówce lub jego bezpośredniej bliskości, sprzęt pochodzący z gospodarstw domowych, o ile żaden z zewnętrznych wymiarów tego produktu nie przekracza 25 cm. Co więcej, ten obowiązek muszą realizować nawet wtedy, gdy konsument nie kupuje od nich nowego sprzętu.
Wielu przedsiębiorców (prowadzących niewielkie placówki) ma wątpliwości, czy umieszczać w komunikacie również tą ostatnią informację. I tu pomocne mogą okazać się decyzje prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, któremu podlega Inspekcja Handlowa. Mimo że wymaganie odnosi się tylko do wybranych przedsiębiorców, to prezes UOKiK w swoich decyzjach (np. decyzji DIH-III/31/2019 z 23 lipca 2019 r. lub decyzji DIH-III/35/2019 z 7 sierpnia 2019 r.) podkreślał, że ustawodawca, tworząc przepisy ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, miał przede wszystkim na uwadze, aby konsumenci uzyskali wiedzę, w jaki sposób prawidłowo pozbywać się tych odpadów.
– W związku z tym, niezależnie od tego, czy przedsiębiorca spełnia wymagania odnoszące się do powierzchni sprzedaży, również powinien informować konsumentów o tym prawie – wskazuje Dagmara Dłużewska, radca prawny w kancelarii Affre i Wspólnicy sp. k. W celu uniknięcia ewentualnych niedomówień prawniczka radzi zamieścić dodatkową wiadomość, czy dany punkt sprzedaży ma obowiązek odbioru sprzętu od konsumenta. Może to być np. treść: „Ten sklep ma powierzchnię powyżej 400 mkw. i przeznaczony jest sprzedaży sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych, co oznacza, że możesz oddać tu nieodpłatnie zużyty sprzęt pochodzący z gospodarstwa domowego, jeżeli żaden z jego zewnętrznych wymiarów nie przekracza 25 cm bez konieczności dokonywania zakupu nowego sprzętu”.
Dagmara Dłużewska przyznaje, że nie ma określonego wzoru komunikatu, jaki przedsiębiorca powinien przedstawić konsumentowi. Przyjmuje się więc, że powinien on po prostu zawierać powyżej wskazane informacje. Ważne jest, aby komunikat był dobrze widoczny dla konsumentów (a więc powinien znajdować się np. przy samym wejściu lub przy kasach sklepowych). Jeżeli dystrybutor prowadzi sprzedaż na odległość ( np. online), to powinien przekazać te informacje w taki sposób, aby konsument mógł się z nimi bezproblemowo zapoznać (np. na stronie internetowej lub w formie komunikatu).
Informacja o punktach zbiórki
Zgodnie z art. 39 pkt 2 ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym dystrybutorzy mają również obowiązek zamieścić w widocznym miejscu w punkcie sprzedaży (lub na stronie internetowej przy sprzedaży na odległość) informacje o punktach zbierania zużytego sprzętu. Z przepisów ustawy nie wynika, czy należy wskazać wszystkie możliwe punkty zbierania zużytego sprzętu czy punkty najbliższe. Z pomocą przychodzi jedna z wymienionych wcześniej decyzji prezesa UOKiK (nr DIH-III/35/2019). Wskazano w niej, że nie można założyć, iż wszyscy klienci danego sklepu stacjonarnego pochodzą wyłącznie z danej gminy, więc „podanie kilku najbliższych punktów w innych gminach byłoby także w pełni zasadne”.
– Oznacza to, że przedsiębiorca wywiązując się ze swojego obowiązku i wskazując punkty zbierania zużytego sprzętu, które znajdują się w okolicy sklepu stacjonarnego, powinien przyjąć, że konsumenci odwiedzający dany punkt sprzedaży mogą pochodzić również z dalszych miejscowości czy rejonów – tłumaczy Dagmara Dłużewska.
Praktyka rynkowa pokazuje, że przedsiębiorca prowadzący sklep internetowy wywiązuje się z obowiązku umieszczenia informacji o punktach odbioru zużytego sprzętu poprzez zamieszczenie na swojej stronie internetowej listy tych punktów, z uwzględnieniem co najmniej największych miast i miejscowości w Polsce, lub linku do ogólnopolskiej strony internetowej, na której są wymienione punkty zbierania zużytego sprzętu.
Podstawa do odmowy
Jest sytuacja, w której przedsiębiorca prowadzący punkt serwisowy może odmówić przyjęcia zużytego sprzętu. Może tak być, gdy z uwagi na jego zanieczyszczenie stwarzać on może zagrożenie dla zdrowia lub życia osób przyjmujących. W takiej sytuacji osoba, która chce oddać zużyty sprzęt, powinna przekazać go do wyspecjalizowanego podmiotu prowadzącego działalność w zakresie zbierania zużytego sprzętu lub prowadzącego zakład przetwarzania. – Nie ma obowiązku ustawowego, aby o tym informować, natomiast można rozważyć przekazanie takiego komunikatu konsumentowi w celu uniknięcia ewentualnych niejasności – uważa mec. Dłużewska.
Na własny koszt
Zużyty sprzęt należy w punkcie sprzedaży przyjąć nieodpłatnie. Nie można domagać się od konsumenta dodatkowej opłaty, np. za transport.
Przepisy nie przyznają dystrybutorom (przedsiębiorcom) z tytułu nieodpłatnego przyjmowania czy też odbierania zużytych sprzętów elektrycznych i elektronicznych prawa do pobierania dodatkowych dopłat czy dofinansowań. Jest to ich obowiązek ustawowy. Przedsiębiorca samodzielnie ponosi więc koszty przechowania zużytych sprzętów i ich transportu.
Podstawa prawna
• art. 37 ust. 4, art. 39 pkt 2 ustawy z 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1893; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2361)