Radca prawny – wykwalifikowany prawnik, do którego obowiązków należy świadczenie pomocy prawnej służącej ochronie prawnej interesów podmiotów, na rzecz których pomoc jest wykonywana. Polega ona na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami (zastępstwo prawne i procesowe).
Radca prawny świadczy pomoc przedsiębiorcom, jednostkom organizacyjnym i osobom fizycznym, z wyłączeniem spraw rodzinnych, opiekuńczych i karnych. W tych ostatnich może występować tylko jako pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego oraz powoda cywilnego, jeżeli są to instytucje państwowe lub społeczne albo przedsiębiorcy. Podczas i w związku z wykonywaniem czynności zawodowych korzysta, jako funkcjonariusz publiczny, z takiej samej ochrony prawnej, jaka przysługuje sędziemu i prokuratorowi. Ma – nieograniczony w czasie – obowiązek zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej.
Wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcowskiej, w spółce jawnej, cywilnej lub partnerskiej (z wyłącznym udziałem radców prawnych lub adwokatów) albo w spółce komandytowej, w której komplementariuszami (wspólnicy, którzy bez ograniczeń odpowiadają wobec wierzycieli za zobowiązania spółki) są wyłącznie radcowie prawni lub radcowie prawni i adwokaci. Pomoc prawną osobom fizycznym może świadczyć tylko radca niepozostający w stosunku pracy i przyjmujący sprawę w ramach wykonywania zawodu w kancelarii radcowskiej albo w wymienionych spółkach (art. 89 par. 3 k.p.c.). Opłaty za czynności radcy prawnego zatrudnionego na podstawie umowy cywilnoprawnej lub wykonującego zawód w kancelarii lub spółce ustala umowa z klientem.
Prawo wykonywania zawodu powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę radców prawnych i złożenia ślubowania.
Tytuł zawodowy „radca prawny” podlega ochronie prawnej.
Radcowie prawni zorganizowani są na zasadach samorządu zawodowego. Przynależność radców i aplikantów radcowskich do samorządu jest obowiązkowa. Samorząd jest niezależny w wykonywaniu swych zadań i podlega tylko przepisom prawa.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Osoby, które wykonują zawód sędziego, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, prokuratorskiego i notarialnego bądź odbywają aplikację sądową, prokuratorską lub notarialną, nie mogą jednocześnie zostać wpisane na listę radców prawnych ani wykonywać zawodu radcy prawnego (art. 26 ustawy).
Nowelizacja KPK
Wraz wejściem w życie 1 lipca 2015 roku nowelizacji Kodeksu postępowania karnego, radcowie prawni otrzymają możliwość reprezentowania swoich klientów w sprawach karnych i karno-skarbowych.
Podstawa prawna
* Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 123, poz. 1059 z późn. zm.).