Partnerstwo publiczno-prywatne (ang. Public Private Partnerships) to instytucja polegająca na współpracy między jednostką publiczną a podmiotem prywatnym, która oparta jest na umowie o charakterze komercyjnym.
Komisja Europejska w dokumencie Guidelines for successful public-privarte – partnerships z 2003 r. wyróżnia trzy zasadnicze modele partnerstwa publiczno-prywatnego.
Model polski
Polski model partnerstwa publiczno-prywatnego przewiduje ustawowe określenie realizacji celów objętych współdziałaniem. Współpraca podmiotów publicznego i prywatnego jest możliwa wyłącznie na podstawie umowy o partnerstwie publiczno- prywatnym, której celem jest realizacja zadania publicznego. Partner prywatny podejmuje się realizacji zadania z zakresu władzy publicznej na rzecz tego podmiotu administracji publicznej za odpowiednim wynagrodzeniem. Po stronie podmiotu publicznego, jak również prywatnego może wystąpić z inicjatywą więcej niż jeden podmiot. W takim przypadku partner publiczny i prywatny zawierają umowę lub porozumienie i wyznaczają pełnomocnika do reprezentowania ich w postępowaniu poprzedzającym zawarcie umowy o partnerstwie publiczno- prywatnym lub do zawarcia umowy. Realizacją przedsięwzięcia zajmuje się partner prywatny na rzecz podmiotu publicznego za wynagrodzeniem. Może robić to sam jako wykonawca zawartej umowy albo partnerzy mogą w tym celu zawiązać spółkę kapitałową.
| Rodzaje partnerstwa | ||
| Nazwa | Założenia | Właściciel |
| BOT (ang. Build-Operate-Transfer) | zakłada udział w realizacji zadania publicznego inwestora prywatnego, jednak ograniczony do budowy, a następnie eksploatowania inwestycji (np. oczyszczalni ścieków) przez czas ustalony zawartą umową. Po upływie tego czasu podmiot prywatny jest zobowiązany do przekazania inwestycji wraz z prawami do eksploatacji władzom publicznym. | państwo przez cały okres realizacji inwestycji. |
| DBFO (ang. Design-Build-Finance-Operate) | koszt bieżącej eksploatacji inwestycji jest pokrywany z państwowej subwencji, dotyczy to np. spłaty długów. | inwestycja jest własnością inwestora prywatnego, który jest zobowiązany do znalezienia środków finansowych potrzebnych do jej zrealizowania. |
| BOO (ang. Build-Own-Operate) | inwestor ściąga opłaty z użytkowników inwestycji, np. użytkowników autostrad, w ten sposób zbiera pieniądze na utrzymanie inwestycji i ewentualną spłatę zaciągniętych na jego realizację zobowiązań. | inwestor prywatny jest właścicielem inwestycji, przez okres trwania umowy. |
Celem i przedmiotem działania spółki może być wyłącznie realizacja zadania wynikającego z zawartej umowy.
Podmiot publiczny może zawrzeć umowę o partnerstwie, jeżeli przyniesie ona korzyści dla interesu publicznego, które będą przeważały nad korzyściami wynikającymi z innych sposobów realizacji tego zadania. W szczególności dotyczy to takich spraw, jak oszczędności w wydatkach podmiotu publicznego, podniesienie standardu świadczonych usług lub obniżenie ich uciążliwości dla otoczenia. Zawarcie takiej umowy musi zostać poprzedzone analizą tego przedsięwzięcia i rozpoznaniem zagrożeń z nim związanych.
Przedmiot umowy
Ustawodawca polski w sposób enumeratywny wskazał, co może być przedmiotem umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym:
* zaprojektowanie lub realizacja inwestycji w wykonaniu zadania publicznego,
* świadczenie usług publicznych przez okres powyżej 3 lat, jeżeli obejmuje eksploatację, utrzymanie lub zarządzanie niezbędnym do tego składnikiem majątkowym,
* działanie na rzecz rozwoju gospodarczego i społecznego, w tym rewitalizacji albo zagospodarowania miasta lub jego części albo innego obszaru, przeprowadzone na podstawie projektu przedłożonego przez podmiot publiczny lub połączone z jego zaprojektowaniem przez partnera prywatnego, jeżeli wynagrodzenie partnera prywatnego nie będzie zapłatą sumy pieniężnej przez podmiot publiczny,
* przedsięwzięcie pilotażowe, promocyjne, naukowe, edukacyjne lub kulturalne, wspomagające realizację zadań publicznych, jeżeli wynagrodzenie partnera prywatnego będzie pochodziło w przeważającej części ze źródeł innych niż środki podmiotu publicznego.
Na gruncie polskim największym zainteresowaniem inwestorów prywatnych cieszy się sektor wodno-kanalizacyjny, ciepłownictwo, gospodarka odpadami, komunikacja miejska. Uchwalona w lipcu 2005 r. ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym zrównuje je z innymi przedsięwzięciami, likwidując np. podwójne opodatkowanie, oraz uelastycznia zasady regulujące zamówienia publiczne, ustala zasady prawne partnerstwa publiczno-prywatnego.
Istotnym elementem z punktu widzenia partnera publicznego jest przerzucenie na inwestora obowiązku zgromadzenia w całości lub części nakładów potrzebnych do realizacji przedsięwzięcia albo zapewnienia źródła finansowania wspólnego projektu.
Podstawa prawna
* Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. nr 169, poz. 1420).