Oświadczenie woli jest przejawem tego, co dana osoba chce zrobić.
Wola osoby, która dokonuje czynności prawnej, może być wyrażona przez każde zachowanie, ale uzewnętrznione w sposób dostateczny. Wobec tego samo pomyślenie, przekonanie, czyli zachowanie tego w sobie, nie jest wyrażeniem woli. Oświadczenie woli można też złożyć w postaci elektronicznej. Kiedy dochodzi do złożenia oświadczenia woli? Wtedy gdy dotarło do osoby, której ma być złożone, w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Przykładem może być oświadczenie o przyjęciu oferty.
Jeśli chodzi o formę elektroniczną, to jest ono złożone w chwili, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba, do której jest skierowane, mogła zapoznać się z jego treścią. Przykładem może być każda umowa. Może to być pożyczenie koleżance książki na 5 dni, odstąpienie komuś na kilka godzin roweru, kupno auta.
Czasami oświadczenie woli jest tak złożone, że nie bardzo można je zrozumieć na pierwszy rzut oka, nie wiadomo, o co chodzi. Niejednokrotnie jednej ze stron zależy na tym, by druga nie miała pełnego rozeznania. Wtedy oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak wymagają tego zasady współżycia społecznego ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, oraz przyjęte zwyczaje. W umowach należy raczej badać zgodny zamiar stron i cel, niż opierać się na dosłownym brzmieniu.
Oświadczenia woli mogą być czasem obciążone wadami. Należą do nich: brak świadomości, pozorność, błąd, podstęp, groźba.
Uchylenie się od skutków oświadczenia złożonego pod wpływem błędu lub groźby może nastąpić przez oświadczenie złożone na piśmie.
Jeśli przepisy wymagają, by oświadczenie woli zostało wyrażone w sposób szczególny, muszą o tym informować. Przykładowo przy sprzedaży nieruchomości wymagana jest forma aktu notarialnego. Innym razem wymagają podpisu urzędowo poświadczonego itp.
GROŹBA – z okoliczności musi wynikać, że osoba, do której była skierowana, mogła się obawiać, że jej lub innej osobie grozi niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. Przykładem może być zmuszenie kogoś do zapisania w testamencie majątku, bo w przeciwnym razie spali mu się dom.
PODSTĘP – doprowadzenie do wyrażenia oświadczenia woli podstępem, czyli jakimś przemyślanym działaniem, pozorną zachętą.
POZORNOŚĆ – nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej osobie za jej zgodą dla pozoru.
Podstawa prawna
* Art. 60, 61, 62, 65 i 82–88 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).