Rozliczenie rocznej nadpłaty i niedopłaty składki zdrowotnej w PIT

Prowadząc działalność gospodarczą, przedsiębiorca jest zobligowany wybrać formę opodatkowania, w oparciu o którą będzie rozliczał się z urzędem z tytułu podatku dochodowego. W 2023 roku pierwszy raz ma miejsce roczne rozliczenie składki zdrowotnej. Zmiana przepisów w zakresie ustalania jej wysokości była rewolucyjna i dotyczyła nieomal każdego mikro, małego i średniego przedsiębiorcy. Dotknęła również księgowych, od których klienci wymagali wyjaśnień dotyczących ustalonej wysokości składki zdrowotnej czy kwoty dopłaty wynikającej z rocznego rozliczenia. Ustalenie rocznej kwoty składki zdrowotnej to pół sukcesu. Nie można również zapomnieć o konsekwencjach na gruncie podatku PIT, w przypadku gdy wystąpiła nadpłata lub niedopłata składki.

Jak rozliczyć w PIT niedopłatę składki w różnych formach opodatkowania?

Jeżeli z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2022 rok powstała niedopłata, płatnik ma obowiązek uregulowania jej w terminie do 22 maja 2023 roku. Sposób rozliczenia niedopłaty uzależniony jest od formy opodatkowania, jaką przedsiębiorca stosuje w 2023 roku. Nie ma w tym przypadku znaczenia, jaką formą opodatkowane były dochody/przychody w 2022 roku.

Zgodnie z art. 30c ust. 2 pkt 2 ustawy o PIT podatnik ma prawo do obniżenia dochodu podlegającego opodatkowaniu o składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłacone w roku podatkowym z tytułu prowadzonej działalności opodatkowanej podatkiem liniowym lub za osoby współpracujące.

Natomiast zgodnie z art. 11 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przedsiębiorcy mają prawo pomniejszyć przychody o 50% składek zdrowotnych zapłaconych w danym roku z tytułu działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem oraz za osoby współpracujące z podatnikiem.

Ustawodawca wprowadza limity odliczenia zapłaconych składek zdrowotnych w przypadku opodatkowania działalności podatkiem liniowym i ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Prawa do odliczenia nie dał jednak podatnikom na skali podatkowej.

Różnice w sposobie odliczenia składki zdrowotnej mają wpływ na sposób rozliczenia uregulowanej niedopłaty w różnych formach opodatkowania, ponieważ obowiązują zasady rozliczeniowe właściwe dla formy opodatkowania za okres, w którym nastąpiło roczne rozliczenie składki zdrowotnej.

Przykład

Pani Zuzanna w 2022 roku prowadziła działalność opodatkowaną skalą podatkową. W 2023 roku zmieniła formę opodatkowania na podatek liniowy. Z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej powstała niedopłata w kwocie 500 zł. Czy pani Zuzanna ma prawo do odliczenia uregulowanej niedopłaty składki zdrowotnej?

Z racji tego, że niedopłata w rocznej składce zdrowotnej wynika z formy opodatkowania, jaką była skala podatkowa, pani Zuzanna nie ma prawa do jej odliczenia w 2023 roku.

Przykład

Pani Klaudia w 2022 roku prowadziła działalność opodatkowaną podatkiem liniowym. W 2023 roku zmieniła formę opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej powstała niedopłata w kwocie 500 zł. Czy pani Klaudia ma prawo do odliczenia uregulowanej niedopłaty składki zdrowotnej?

Z racji tego, że niedopłata w rocznej składce zdrowotnej wynika z innej formy opodatkowania niż ta stosowana w 2023 roku, pani Klaudia nie ma prawa do jej odliczenia.

Przykład

Pan Łukasz w 2022 roku prowadził działalność opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W 2023 roku zmienił formę opodatkowania na skalę podatkową. Z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej powstała niedopłata w kwocie 2000 zł. Czy pan Łukasz ma prawo do odliczenia uregulowanej niedopłaty składki zdrowotnej?

Wybór opodatkowania skalą podatkową w 2023 roku uniemożliwia odliczenie zapłaconych składek zdrowotnych. Oznacza to, że po uregulowaniu składki zdrowotnej wynikającej z rocznego rozliczenia pan Łukasz nie uwzględni jej w rozliczeniach podatkowych.

W systemie wFirma dla Biur Rachunkowych możliwe jest sporządzenie rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Natomiast dzięki integracji systemu z ZUS-em formularze rozliczeniowe ZUS DRA/RCA mogą zostać wysłane bezpośrednio do ZUS-u zbiorczo za wszystkich klientów. Co więcej, dzięki automatom rozliczeniowym system pilnuje limitu odliczenia składki zdrowotnej w danym roku, oszczędzając tym samym czas księgowych.

Dowiedz się więcej o automatycznym rozliczaniu składki zdrowotnej tutaj!

Jak rozliczyć nadpłatę rocznej składki zdrowotnej w PIT?

W sytuacji gdy z rocznego rozliczenia składki zdrowotnej powstanie nadpłata, przedsiębiorca ma prawo do wnioskowania w ZUS-ie o zwrot na rachunek bankowy lub może zaliczyć nadpłatę na poczet przyszłych składek.

Jeżeli przedsiębiorca nie ma zaległości w ZUS-ie i wniosek o zwrot został złożony w terminie, wówczas Zakład zwróci kwotę nadpłaty składki zdrowotnej na konto płatnika. Taki zwrot zwiększa podstawę opodatkowania. Natomiast warto mieć na uwadze, że sposób wykazania tego zwiększenia ma związek z tym, jak składka zdrowotna była odliczana w poprzednim roku.

Zgodnie z obecnym stanowiskiem Krajowej Informacji Skarbowej, jeżeli składki zdrowotne w poprzednim roku były ujmowane jako koszt w KPiR, to w przypadku wystąpienia nadpłaty składki zdrowotnej w ramach rocznego rozliczenia należy dokonać korekty kosztów, czyli wyksięgować nadpłaconą składkę. Wyksięgowania dokonuje się na bieżąco, czyli w roku, w którym nastąpiło roczne rozliczenie składki zdrowotnej. Trzeba mieć również na uwadze, że zgodnie z art. 22 ust. 7d ustawy o PIT, jeżeli w okresie rozliczeniowym, w którym następuje korekta kosztów, podatnik nie poniósł kosztów uzyskania przychodów lub ich wartość jest niższa niż kwota zmniejszenia, podatnik jest obowiązany zwiększyć przychody o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone koszty uzyskania przychodów.

Natomiast jeżeli składki były odliczane bezpośrednio w zaliczce na podatek, to nadpłata składki zwiększy podstawę do opodatkowania dopiero w ramach sporządzanego zeznania rocznego, co wynika z art. 45 ust. 3a ustawy o PIT. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, jeżeli podatnik, obliczając podatek należny, dokonał odliczeń od dochodu, podstawy obliczenia podatku lub podatku, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty odliczone poprzednio.

W systemie wFirma dla Biur Rachunkowych w celu dokonania korekty kosztów można utworzyć dowód wewnętrzny, na podstawie którego nadpłata składek zostaje wyksięgowana z kosztów uzyskania przychodów. Wystawiony w systemie dowód wewnętrzny będzie automatycznie zaksięgowany w kolumnie 13. KPiR – Pozostałe wydatki.

Warto również zwrócić uwagę na sytuację, w której roczne rozliczenie składki zdrowotnej następuje po likwidacji działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 22 ust. 7f ustawy o PIT w takim przypadku korekta odliczenia w związku z wystąpieniem nadpłaty powinna zostać wykazana w ostatnim okresie rozliczeniowym przed likwidacją pozarolniczej działalności gospodarczej. Ze względu na to, że roczne rozliczenie składki zdrowotnej ma miejsce po złożeniu zeznania rocznego za miniony rok, nadpłata składki zdrowotnej powinna zostać wykazana w korekcie takiego zeznania rocznego.

Podsumowując, roczne rozliczenie składki zdrowotnej wymaga od księgowych posiadania szerokiego zakresu wiedzy i zwrócenia uwagi na wiele aspektów podatkowych. Nie sprowadza się tylko do rozliczenia ZUS DRA/RCA, bowiem powstanie niedopłaty lub nadpłaty w wysokości składki zdrowotnej obliguje do odpowiedniego księgowania na gruncie podatku dochodowego w zależności od stosowanej formy opodatkowania. Dlatego warto korzystać z systemu księgowo-kadrowego, jakim jest wFirma dla Biur Rachunkowych, który jest narzędziem posiadającym bezpośrednią integrację z ZUS-em oraz niezbędne schematy księgowań i automaty rozliczeniowe.

Zarejestruj się w systemie wFirma dla Biur Rachunkowych - https://wfirma.pl/rejestracja