Czy biuro rachunkowe ma obowiązek składania czynnego żalu za klienta?

Każdy podatnik jest zobligowany do wywiązywania się ze swoich obowiązków podatkowych. Część z nich korzysta z usług biura rachunkowego, aby mieć pewność, że rozliczenia podatkowe są realizowane prawidłowo i terminowo. Niekiedy może wystąpić uchybienie powinności podatkowych z winy podatnika bądź biura rachunkowego. Aby uchronić się przed konsekwencjami, możliwe jest złożenie czynnego żalu. W związku z tym pojawia się kluczowe pytanie: czy biuro rachunkowe ma obowiązek składania czynnego żalu za klienta?

Czym dokładnie jest czynny żal?

Czynny żal regulowany jest przez Kodeks karny skarbowy (dalej określany jako kks). O czynnym żalu dokładnie jest mowa w art. 16 § 1 kks, w którym czytamy, że:

„nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu”.

W związku z powyższym czynny żal w uproszczeniu stanowi dokument, za pomocą którego przyznajemy się do winy i tym samym domyślnie wnioskujemy o niekaranie do organu podatkowego.

W jaki sposób działa czynny żal?

Czynny żal to narzędzie prawa karnego skarbowego, które obejmuje ujawnianie przez podatników faktu popełnienia przestępstwa lub naruszeń skarbowych oraz naprawienia strat ekonomicznych budżetu państwa. W związku z tym mimo zgłoszenia osoby naruszające prawo są zobowiązane do uregulowania zaległości. Wyjątkiem jest wykroczenie polegające na złożeniu deklaracji po terminie, w którym to przypadku wystarczy samo zawiadomienie o naruszeniu prawa podatkowego. Ważnym warunkiem jest ujawnienie wszystkich osób współpracujących, jeżeli brały udział w przestępstwie.

W jakiej sytuacji czynny żal nie będzie skuteczny?

Mimo iż wskazuje się, że czynny żal pomaga uniknąć możliwej kary ze strony organu podatkowego, to w niektórych sytuacjach może się okazać, że jest już za późno na jego złożenie bądź ustawodawca w danym przypadku nie przewidział możliwości odejścia od ukarania sprawcy.

Czynny żal jest zatem skuteczny wyłącznie wówczas, gdy względem podatnika nie zostały jeszcze rozpoczęte procedury mające na celu ukaranie sprawcy oraz wyegzekwowanie wierzytelności, oraz gdy w terminie wyznaczonym przez organ podatnik uiścił wymagalną należność w całości (wraz z ustawowymi odsetkami).

Zawiadomienie dokonane przez sprawcę zostanie uznane za bezskuteczne, jeżeli złożono je:

• w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego;
• po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego bądź wykroczenia skarbowego.

Oraz w sytuacji, gdy sprawca:

• kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego;
• wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego;
• zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego, albo taką grupą lub związkiem kierował;
• nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.

Jak uchronić się przed niedopełnieniem obowiązków podatkowych?

Wielu podatników stosuje osobne narzędzia przypominające o terminach podatkowych. W systemie wFirma dla Biur Rachunkowych dostępna jest funkcja polegająca na wysyłce przypomnień o terminach podatkowych do przedsiębiorcy. W tym celu wystarczy nadać klientowi dostęp do konta, na którym prowadzone są jego rozliczenia. Dzięki temu przedsiębiorca nie zapomni o zapłacie podatków. Dodatkowo opiekun księgowy i kadrowy mogą w szybki sposób zweryfikować, czy wszystkie deklaracje klientów zostały wysłane do odpowiedniego organu.

Współpraca z klientem online - dowiedz się więcej!

Czy czynny żal może być złożony za klienta przez księgową?

Jak już zostało wspomniane we wstępie, większość przedsiębiorców korzysta z usług biura rachunkowego. W tym przypadku księgowi są odpowiedzialni za rozliczanie podatków za klientów i składanie w ich imieniu deklaracji podatkowych.

Czy zatem biuro rachunkowe ma obowiązek wystąpienia z instytucją czynnego żalu?

Brak jest jednoznacznego stanowiska w tej kwestii. Niemniej jednak większość orzecznictwa i doktryn zajmuje takie, że biura rachunkowe mogą złożyć za klienta czynny żal.

Za powyższym postępowaniem przemawia w dużej mierze ogólna zasada dotycząca reprezentacji podatnika przez pełnomocnika w postępowaniu podatkowym. Skoro podatnik może mieć pełnomocników do występowania w jego imieniu w postępowaniach administracyjnych i sądowo-administracyjnych, to można przyjąć, że możliwe jest również w imieniu podatnika złożenie czynnego żalu jako pełnomocnik.

Panel klienta w systemie - dowiedz się więcej!

Ustanowienie pełnomocnictwa do podpisania czynnego żalu

Do złożenia czynnego żalu w imieniu podatnika nie wystarczy pełnomocnictwo ogólne (tzw. UPL-1), za pomocą którego biuro rachunkowe może np. wysłać pliki JPK. W przypadku tej instytucji konieczne jest posiadanie pełnomocnictwa szczególnego (tzw. PPS-1), z którego jednoznacznie będzie wynikać uprawnienie do złożenia czynnego żalu. W przeciwnym razie pisma „czynny żal” będą uważane za złożone przez osoby nieuprawnione.

Czynny żal u klienta a wina biura rachunkowego

W przypadku zgłoszenia przestępstwa skarbowego bądź wykroczenia skarbowego należy wyróżnić dwie możliwe sytuacje:

• biuro rachunkowe składa powyższe zgłoszenie, gdy popełnił je bezpośrednio podatnik, lub
• biuro rachunkowe, które działało w imieniu klienta, dopuściło się przestępstwa skarbowego bądź wykroczenia skarbowego.

W pierwszym przypadku biuro rachunkowe może (ale nie ma takiego obowiązku) złożyć czynny żal w imieniu klienta jako pełnomocnik. Natomiast w sytuacji opisanej w drugim punkcie biuro rachunkowe nie będzie mogło dokonać złożenia czynnego żalu. Wynika to z faktu, że nie będzie miał tu zastosowania przepis art. 16, a art. 9 § 3 kks.

Analizując ten przepis, należy więc zwrócić uwagę, że odpowiedzialność karno-skarbowa może się odnieść wyłącznie do konkretnej osoby. W związku z tym ukarane nie zostanie „biuro rachunkowe”, a odpowiedzialny personalnie pracownik biura bądź jego właściciel.

Sposób złożenia czynnego żalu oraz jakie dane powinien zawierać?

Sprawcy naruszeń podatkowych lub wykroczeń powinni powiadomić organ podatkowy na piśmie, w formie elektronicznej lub ustnie do protokołu. Powiadomienie takie nie może być anonimowe i nie może mieć formy „donosu”. W oświadczeniu konieczne jest podanie co najmniej imienia, nazwiska i adresu. Ponadto, jeśli jest to forma papierowa, dokument musi być podpisany przez sprawcę, a jeśli elektroniczna, to autoryzacja przekazania dokumentu organowi podatkowemu odbywa się przy pomocy Profilu Zaufanego ePUAP lub e-Certyfikatu.

Oprócz obowiązku ustalenia sprawcy zawiadomienie musi jednoznacznie wskazywać, jakie przestępstwo lub wykroczenie skarbowe zostało popełnione przez podatnika oraz kiedy i gdzie miało ono miejsce. Co ważne, orzecznictwo utrzymuje, że kwestie formalne stanowią ważność drugorzędną. Oznacza to, że drobne błędy formalne nie powinny warunkować efektywności zawiadomienia.

Czy biuro rachunkowe ma obowiązek składania czynnego żalu za klienta? Podsumowanie

Złożenie czynnego żalu ma zabezpieczyć sprawcę od nałożenia kary przez organ podatkowy za popełnione przestępstwo bądź wykroczenie skarbowe. Czynny żal może złożyć sam podatnik albo osoba przez niego upoważniona. Takim pełnomocnikiem może być właśnie księgowa. Jeśli biuro rachunkowe zawiniło, to czynny żal co do zasady powinna złożyć osoba odpowiedzialna za przestępstwo czy wykroczenie skarbowe.

Zarejestruj się tutaj!