Na te i inne zagadnienia prawne odpowiadają doradcy podatkowi Andrzej Malenta i Tomasz Krywan.

Klientem naszego biura jest spółka, która kooperuje z podmiotami krajowymi oraz zagranicznymi w zakresie świadczenia szeroko pojętych usług doradczych dotyczących prowadzenia biznesu na całym świecie. W ramach prowadzonej działalności często udziela poręczeń, gwarancji bądź innych zabezpieczeń transakcji finansowych swoim kontrahentom w zamian za wynagrodzenie. Czy w związku z tego typu działaniami, które nie są podstawowym przedmiotem działalności (brak odniesienia do PKD), spółka może zrezygnować ze zwolnienia z VAT i opodatkować te usługi? Czy kontrahenci zagraniczni w przypadku nabycia tego typu usług od spółki wykazują opodatkowany import usług?
Od 1 stycznia 2022 r. w przepisach ustawy o VAT ustawodawca dodał art. 43 ust. 22 odnoszący się do możliwości rezygnacji ze zwolnienia przy usługach wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 38–41 ustawy o VAT. Istotnym elementem dotyczącym usług związanych z finansami wymienionymi w powyższych punktach jest to, że zwolnienie ma charakter wyłącznie przedmiotowy, tzn. realizacja określonych w przepisach czynności w konkretnym zakresie korzysta ze zwolnienia i nie jest ono uzależnione od statusu danego podmiotu, który tego typu usługi wykonuje. A zatem spółka nie musi być sensu stricto podmiotem finansowym (bankiem albo parabankiem itp.), żeby wykonywane przez nią usługi udzielania innym podmiotom poręczeń, gwarancji bądź innych zabezpieczeń korzystały ze zwolnienia z VAT.
W związku z powyższym nowy art. 43 ust. 22 ustawy o VAT również nie nawiązuje w swojej treści do przesłanek podmiotowych w zakresie świadczenia usług finansowych, oprócz odniesienia się do statusu prawno-podatkowego zarówno świadczącego, jak i odbiorcy tych czynności. Rezygnacja ze zwolnienia wymaga bowiem spełnienia określonych przesłanek, zarówno o charakterze formalnym, jak i faktycznym. Jedną z przesłanek o charakterze formalnym jest obowiązek rejestracji na potrzeby VAT jako podatnika czynnego. Oznacza to, że podatnik na chwilę rezygnacji ze zwolnienia musi mieć już ten status (rejestracja na potrzeby VAT już dokonana przez naczelnika urzędu skarbowego). Kolejnym warunkiem formalnym jest obowiązek złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego zawiadomienia o wyborze opodatkowania usług finansowych przed początkiem okresu rozliczeniowego, w którym te czynności będą już podlegały opodatkowaniu. Przesłanka ta nie jest – co istotne – związana z obowiązkiem złożenia określonego druku (brak delegacji ustawowej dla ministra finansów w zakresie możliwości określenia takiego wzoru), a zatem podatnik ma możliwość złożenia pisemnej informacji w dowolnej formie. Należy przy tym pamiętać, że forma pisemna oznacza, że zawiadomienia nie wyślemy elektronicznie, a ponadto terminem prawidłowym złożenia tego dokumentu będzie nadanie go w placówce pocztowej operatora publicznego przed początkiem okresu rozliczeniowego rezygnacji ze zwolnienia. Następnym warunkiem jest możliwość rezygnacji ze zwolnienia wyłącznie w przypadku dokonywania czynności wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41 ustawy o VAT na rzecz innych podatników. Oznacza to, że nabywcy tych usług (zarówno w Polsce, jak i za granicą) muszą prowadzić działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów art. 15 ustawy o VAT. Co istotne, przepisy nie wymagają, aby usługobiorcy mieli status podatników VAT czynnych czy też podatników podatku od wartości dodanej (lub podatku o podobnym charakterze). Czyli świadcząc usługi finansowe w zakresie wymienionym powyżej dla firmy zwolnionej z VAT podmiotowo, także możemy korzystać z formy opodatkowania tych świadczeń. Brak jest natomiast możliwości zastosowania formy opodatkowania w przypadku świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami (osób prywatnych).
W przypadku dokonywania powyższych czynności dla podatników z innych krajów (UE lub spoza UE) art. 28b ust. 1 ustawy o VAT określa miejsce świadczenia zgodnie z siedzibą działalności gospodarczej tego usługobiorcy. Oznacza to, że usługi te nie podlegają VAT w Polsce i na zasadzie „reverse charge” (odwrotnego obciążenia) powinny być opodatkowane w kraju odbiorcy jako import usług. ©℗
Podstawa prawna
art. 15 ust. 1 i 2, art. 28b, art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38–41 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
Firma prowadzi w różnych miejscach miasta sprzedaż posiłków na wynos w formie cateringu, natomiast nie prowadzi sprzedaży z punktu stacjonarnego – wszystkie usługi są świadczone na zewnątrz. Czy w takim biznesie można posługiwać się kasą wirtualną? Jakie trzeba spełnić warunki?
Na podstawie rozporządzenia ministra finansów z 26 maja 2020 r. w sprawie kas rejestrujących mających postać oprogramowania (dalej: rozporządzenie o kasach wirtualnych) od 1 czerwca 2020 r. wprowadzono możliwość korzystania przez podatników z kas wirtualnych do ewidencjonowania sprzedaży w określonych branżach. Kasa wirtualna jest po prostu oprogramowaniem informatycznym, które przeznaczone jest do instalacji na posiadanych przez podatników urządzeniach elektronicznych, w szczególności mobilnych (laptop, tablet, smartfon). Opcja ta ma głównie służyć podatnikom prowadzącym działalność gospodarczą w formie niestacjonarnej do łatwiejszego ewidencjonowania sprzedaży na kasie. Urządzenie z takim oprogramowaniem musi móc wysyłać dane do Centralnego Repozytorium Kas (dalej: CRK) poprzez sieć bezprzewodową. Z kolei CRK to baza danych gromadzonych przez Krajową Administrację Skarbową w związku z korzystaniem przez podatników z kas online i właśnie kas wirtualnych, które muszą przesyłać w określonym czasie informacje o ewidencjonowanych czynnościach sprzedaży.
Nadmienić należy, że kasy wirtualne mogą być wykorzystywane tylko przez podatników prowadzących określone rodzaje działalności. Informuje o tym kolejne rozporządzenie ministra finansów z 29 maja 2020 r. w sprawie grup podatników lub rodzajów czynności, w odniesieniu do których możliwe jest używanie kas rejestrujących mających postać oprogramowania. Wskazuje ono m.in. na podatników świadczących usługi cateringowe dla odbiorców zewnętrznych (PKWiU 56.21) jako podmioty uprawnione do korzystania z tego typu kas od 1 lipca 2020 r.
Kasy wirtualne również – jak pozostałe typy kas – wymagają wystawienia paragonu fiskalnego dla nabywcy z chwilą dokonywania sprzedaży, nie później niż z chwilą przyjęcia należności bez względu na formę płatności. Zadanie to wymaga od podatnika posiadania urządzenia drukującego paragony w formie papierowej dla klienta albo nabycia tzw. urządzenia zintegrowanego (kasa, terminal płatniczy i drukarka w jednym). Możliwe jest także generowanie paragonów w formie elektronicznej, ale wyłącznie za zgodą klienta i w sposób z nim uzgodniony, co w praktyce oznacza, że klient jest obowiązany wyrazić zgodę na taki paragon poprzez udostępnienie np. swojego adresu poczty e-mailowej lub numeru telefonu (MMS). W przypadku otrzymania przed dokonaniem sprzedaży całości lub części należności (zaliczki) w gotówce podatnik z chwilą jej otrzymania wystawia i wydaje nabywcy paragon fiskalny. W razie przyjęcia płatności za pośrednictwem poczty, banku lub SKOK podatnik wystawia i wydaje nabywcy paragon fiskalny, bez jego żądania, niezwłocznie po uznaniu swojego rachunku, jednak nie później niż z końcem miesiąca, w którym kwota ta została uznana na rachunku, a jeżeli przed końcem tego miesiąca dokonano sprzedaży, nie później niż z chwilą jej dokonania. Podatnicy użytkujący kasy wirtualne muszą także pamiętać o obowiązku sporządzania raportów dobowych w formie elektronicznej i ewentualnie w formie papierowej oraz raportów okresowych (miesięcznych) w formie papierowej.
Oprogramowanie wirtualne musi być certyfikowane przez prezesa Głównego Urzędu Miar i należy pamiętać, że tylko takie oprogramowanie dopuszczone do użytkowania należy stosować w trybie ewidencjonowania wirtualnego. Przy zakupie aplikacji online podatnik ma prawo do skorzystania z ulgi w wysokości 90 proc. ceny nabycia netto, nie więcej niż 700 zł (dotyczy to tylko wydatku na aplikację, nie na urządzenie, na którym będzie ona działała). Z ulgi mogą skorzystać podatnicy do tej pory zwolnieni z kas rejestrujących albo obowiązani do rozpoczęcia ewidencjonowania na kasie rejestrującej online i niekorzystający do tej pory z ulgi.
Na koniec należy jeszcze wskazać, że podatnicy użytkujący aplikację online nie muszą przeprowadzać obowiązkowych przeglądów technicznych – tak jak ma to miejsce przy zwykłych urządzeniach kasowych. Ponadto należy także pamiętać o bezpieczeństwie w sieci w zakresie korzystania z urządzeń online, nie wyłączając kas wirtualnych w dwóch aspektach: bezpieczeństwa samego urządzenia oraz możliwości cyberataku na aplikację. ©℗
Podstawa prawna
rozporządzenie ministra finansów z 26 maja 2020 r. w sprawie kas rejestrujących mających postać oprogramowania (Dz.U. poz. 957; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz.1252)
rozporządzenie ministra finansów z 29 maja 2020 r. w sprawie grup podatników lub rodzajów czynności, w odniesieniu do których możliwe jest używanie kas rejestrujących mających postać oprogramowania (Dz.U. poz. 965; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 619)
Spółka należąca do naszego klienta wynajęła lokal od trzech osób będących jego współwłaścicielami. Na pierwszej fakturze jako sprzedawca wskazani zostali wszyscy trzej współwłaściciele. Czy spółka może odliczyć VAT na podstawie tej faktury?
Zasady wystawiania faktur określa art. 106a i nast. ustawy o VAT. W świetle tych przepisów w przypadku sprzedaży dokonywanej przez dwóch lub więcej podatników każdy z nich powinien wystawić odrębną fakturę (na „swoją” część). Niedopuszczalne jest wystawianie przez takich podatników wspólnej faktury. Dotyczy to również wspólnego wynajmu nieruchomości. A zatem w przedstawionej sytuacji nie jest dopuszczalne wystawianie faktury tylko przez jednego ze współwłaścicieli. Zamiast tego każdy ze współwłaścicieli przedmiotowego lokalu użytkowego powinien wystawiać spółce fakturę dokumentującą przypadającą na tego współwłaściciela część usługi wynajmu. Co istotne, wadliwość faktur wystawianych w przedstawionej sytuacji przez tylko jednego ze współwłaścicieli jest na tyle duża, że wyłącza możliwość odliczania przez spółkę VAT na ich podstawie. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, czego przykładem może być interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30 sierpnia 2017 r. (nr 0114-KDIP1-1.4012.370.2017.1.MAO). W interpretacji tej organ podatkowy uznał za nieprawidłowe wystawianie jednej, wspólnej faktury przez współwłaścicieli wynajmowanego lokalu, stwierdzając, że „w przypadku, gdy na fakturze wystawionej przez zarządcę nieruchomości zamieszczono dane sześciu współwłaścicieli w polu dotyczącym danych sprzedawcy, to faktura taka jest wystawiona w sposób nieprawidłowy – wadliwy. Tym samym Strona nie ma prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego wskazanego na ww. fakturze”.
Powoduje to, że w przedstawionej sytuacji spółka powinna zażądać od współwłaścicieli wystawienia odrębnych faktur (tj. przez każdego ze współwłaścicieli na „swoją” część). Ze wskazanej w zapytaniu faktury spółka nie może odliczyć VAT, gdyż jest ona wystawiona nieprawidłowo.©℗
Podstawa prawna
art. 106a i nast. ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
W lutym 2022 r. spółka otrzymała fakturę, której jak dotąd nie uregulowała. W najbliższym czasie faktura ta zostanie przez spółkę opłacona. Czy po uregulowaniu faktury spółka powinna z prawa do odliczenia skorzystać wstecznie czy na bieżąco?
Z art. 89b ust. 1 ustawy o VAT wynika, że w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Z wyjaśnień organów podatkowych wynika, że w świetle tego przepisu, jeżeli podatnik nie odliczył podatku naliczonego z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług i uregulował ją po 90 dniach od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze, odliczenia może dokonać w okresie rozliczeniowym uregulowania należności (z zastrzeżeniem terminu wskazanego w art. 86 ust. 13 ustawy o VAT, tj. nie później jednak niż w ciągu pięciu lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego). Tytułem przykładu wskazać można interpretacje indywidualne dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 25 czerwca 2019 r. (nr 0114-KDIP1-3.4012.179.2019.1.RMA), z 13 sierpnia 2020 r. (nr 0114-KDIP4-2.4012. 246.2020.1.AS) oraz z 19 stycznia 2021 r. (nr 0114-KDIP4-3.4012. 592.2020.1.RK). Jak czytamy w ostatniej z tych interpretacji, „(…) Wnioskodawca ma prawo odliczyć podatek naliczony wynikający z ww. faktur, w okresie rozliczeniowym, w którym dokonano zapłaty należności, z zastrzeżeniem terminu wskazanego w art. 86 ust. 13 ustawy – tj. nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego”. A zatem w świetle stanowiska reprezentowanego przez organy podatkowe spółka w przedstawionej sytuacji jest uprawniona do odliczenia VAT w okresie rozliczeniowym uregulowania należności (bez konieczności cofania się do poprzednich okresów rozliczeniowych).©℗
Podstawa prawna
art. 89b ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)