Program tworzy warunki do zapewnienia pokoju społecznego wokół byłego KL Auschwitz-Birkenau i godnego upamiętnienia największego w Europie i na świecie miejsca pamięci masowej zagłady milionów ludzi. Obóz Auschwitz-Birkenau jest wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Program jest kontynuacją etapu IV realizowanego w latach 2012-2015. W ramach V etapu mają być ukończone, podjęte w latach poprzednich, inwestycje o kluczowym znaczeniu dla dostępności tego miejsca m.in.:
droga odbarczająca na przedpolu Muzeum (gmina),
droga do „Judenrampe” i „Ziemniaczarek” – miejsc historycznych o znaczeniu symbolicznym (gmina),
przystosowanie byłych magazynów spożywczych „Ziemniaczarek” do stałej ekspozycji muzealnej dotyczącej „Judenrampe” (gmina),
opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego gminy Oświęcim – rejon sołectw Brzezinka, Harmęże, Pławy stanowiący otoczenie Pomnika Zagłady (gmina),
budowa Centrum Edukacyjno-Sportowego jako zaplecza hotelowego (powiat),
finalizacja przygotowań do budowy Drogi Współpracy Regionalnej (województwo).
Na realizację programu w latach 2016-2020 zostanie przeznaczone 53.175.000 zł, w tym wydatki z rezerwy celowej budżetu państwa – 35.000.000 zł oraz środki stanowiące wkład beneficjentów – 18.175.000 zł.
Program realizowany jest od 1997 r. Zadania wykonane w dotychczasowych etapach OSPR przyczyniły się do rewitalizacji otoczenia miejsca pamięci masowej zagłady, poprawy dostępności komunikacyjnej Oświęcimia oraz wyeksponowania jego walorów turystycznych i edukacyjnych.
Podsumowując realizację dotychczasowych działań w ramach OSPR należy podkreślić, że wspólny wysiłek rządu oraz jednostek samorządu lokalnego i regionalnego Ziemi Oświęcimskiej przybliża urzeczywistnienie wizji harmonijnego współistnienia miejsca pamięci masowej zagłady i dynamicznie rozwijającego się miasta i gminy Oświęcim.
Do najważniejszych zadań zrealizowanych w ramach „Oświęcimskiego strategicznego programu rządowego” po 1997 r. należą:
· regulacja prawna gruntów w otoczeniu Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau,
· wykonanie planu miejscowego obozowej strefy ochronnej wokół byłego KL Birkenau,
· oddanie do użytku głównego parkingu dla zwiedzających KL Birkenau wraz z infrastrukturą towarzyszącą przy ul. Męczeństwa Narodów i ul. Czernichowskiej w Brzezince,
· modernizacja ul. Konopnickiej na dojeździe do węzła drogowego NIWA wraz z budową wiaduktu pod linią kolejową Oświęcim – Kraków Płaszów,
· remont mostu Piastowskiego na Sole w Oświęcimiu, łączącego obszar poobozowy (Zasole) z centrum miasta,
· modernizacja Placu Kościuszki w Oświęcimiu, stanowiącego główne miejsce uroczystości państwowych i patriotycznych samorządu oświęcimskiego,
· rekonstrukcja i renowacja Zamku Piastowskiego wraz ze wzgórzem zamkowym,
· modernizacja ul. Kościelnej i placu ks. Skarbka w rejonie Centrum Żydowskiego i Synagogi oraz płyty Rynku Głównego w Oświęcimiu.
Na realizację dotychczasowych czterech etapów programu w latach 1997 – 2015 przeznaczono z budżetu państwa ok. 103 mln zł, które wraz z wkładem beneficjentów w wysokości ok. 75 mln zł pozwoliły zrealizować inwestycje o łącznej wartości ok. 178 mln zł. Do końca 2014 r. beneficjenci zrealizowali większość zaplanowanych zadań czwartego etapu OSPR.