W postępowaniu sądowoadministracyjnym zasadą jest, że posiedzenia sądowe są jawne, a sąd orzekający rozpoznaje sprawy na rozprawie.

Rozpoczęcie i tok rozprawy
Rozprawę rozpoczyna wywołanie sprawy i sprawdzenie stawiennictwa. Następnie sędzia zwięźle omawia stan sprawy na podstawie akt, ze szczególnym uwzględnieniem zarzutów skargi.
Po sprawozdaniu sędziego strony – najpierw skarżący, a potem organ – zgłaszają ustnie swoje żądania i wnioski oraz składają wyjaśnienia. Mogą ponadto wskazywać podstawy prawne i faktyczne swych żądań i wniosków. Pozostałym stronom głosu udziela przewodniczący według ustalonej przez siebie kolejności. Przewodniczący kieruje bowiem rozprawą (otwiera, prowadzi i zamyka posiedzenia, udziela głosu, zadaje pytania, upoważnia do zadawania pytań i ogłasza orzeczenie).
Postępowania dowodowe przed sądem administracyjnym prowadzi się w ograniczonym zakresie. Sąd administracyjny orzeka bowiem na podstawie materiału dowodowego i faktycznego zgromadzonego w postępowaniu prowadzonym przed organem administracji.


Jedynie gdy jest to niezbędne do wyjaśnienia istotnych wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania, sąd może z urzędu lub na wniosek stron przeprowadzić uzupełniające dowody z dokumentów.

Odroczenie
Rozprawa ulega odroczeniu, jeżeli:

- sąd stwierdzi nieprawidłowość zawiadomienia którejkolwiek ze stron,
- nieobecność strony lub jej pełnomocnika jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, chyba że strona lub jej pełnomocnik wnieśli o rozpoznanie sprawy w ich nieobecności,
- sąd postanowi zawiadomić o toczącym się postępowaniu sądowym osoby, które dotychczas nie brały udziału w sprawie w charakterze stron.

Natomiast na zgodny wniosek stron można odroczyć posiedzenie tylko z ważnej przyczyny.
Przewodniczący zamyka rozprawę, gdy sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną. Jednak rozprawę zamkniętą sąd może otworzyć na nowo. Rozprawa powinna być otwarta na nowo, jeżeli istotne okoliczności ujawniły się dopiero po jej zamknięciu.

Wydanie wyroku
Sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy. Sąd odbywa niejawną naradę. Jej przebieg i sposób głosowania są tajne. Wyrok zapada większością głosów. Ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę (w sprawie zawiłej sąd może odroczyć ogłoszenie na 14 dni). Przewodniczący odczytuje sentencję wyroku, a następnie on lub sędzia sprawozdawca ustnie przedstawia motywy przyjętego rozstrzygnięcia. Ponadto stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, obecnej przy ogłoszeniu wyroku, przewodniczący udziela wskazówek co do sposobu i terminów wniesienia środka odwoławczego.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Przewodniczący może odebrać głos, gdy przemawiający go nadużywa, jak również uchylić pytanie, jeżeli uzna je za niewłaściwe lub zbyteczne.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Nieobecność stron lub ich pełnomocników na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy. W takim przypadku przewodniczący lub wyznaczony przez niego sędzia sprawozdawca przedstawia ich wnioski, twierdzenia i dowody znajdujące się w aktach sprawy.

Iwona Sawicka

Podstawa prawna
* Art. 90–167 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).