Przyrzeczenie publiczne – uczynione publicznie przyrzeczenie nagrody za określone zachowanie. Cechą charakterystyczną tej instytucji jest, iż oświadczenie to skierowane jest do większej grupy osób, a nie określonej osoby.
Warunki przyrzeczenia
Składający przyrzeczenie powinien zakreślić termin jego trwania, po upływie którego nagroda nie będzie przysługiwała. Można również zaznaczyć, iż przyrzeczenie ma charakter nieograniczony terminem, jednak przyrzekającemu służy prawo do odwołania przyrzeczenia. Istotne w tym przypadku będzie, czy oświadczenie o odwołaniu przyrzeczenia dotrze do wiadomości uczestnika przed czy po spełnieniu przez niego warunków do otrzymania nagrody. Jeżeli uczestnik spełnił warunki do otrzymania nagrody, zanim dowiedział się o odwołaniu przyrzeczenia, ma prawo do jej żądania. Inaczej będzie, gdy o odwołaniu dowiedział się przed dokonaniem czynności wskazanych w przyrzeczeniu. Przyrzeczenie powinno zostać zatem sformułowane w sposób precyzyjny, tak aby wykluczyć ewentualne spory co do tego, czy osoba, która stara się o nagrodę, rzeczywiście spełniła określone w przyrzeczeniu warunki.
Dotrzymanie przyrzeczenia
Po złożeniu przyrzeczenia osoba składająca obowiązana jest dotrzymać go w stosunku do osoby lub osób, które spełniły warunki otrzymania nagrody. Jeśli osoba, która złożyła przyrzeczenie, odmawia jego dotrzymania, osoby uprawnione do nagrody mogą zwrócić się do sądu o wydanie nagrody od osoby przyrzekającej. Szczególną osobą, która może złożyć przyrzeczenie publiczne, jest Skarb Państwa, który działa za pośrednictwem swoich jednostek (np. Policja – ogłaszająca, iż poszukuje przestępcy – wyznacza nagrodę za informacje przydatne w jego ujęciu, ministerstwa, uniwersytety i inne instytucje naukowe, które ogłaszają konkursy na najlepszą pracę magisterską lub opracowanie naukowe).
Musi być publiczne
Przyrzeczenie można nazwać publicznym, jeżeli zostało złożone za pośrednictwem mediów. Dotyczy to zarówno prasy, bez względu na to, czy ma charakter ogólnopolski czy lokalny (np. miejski lub uniwersytecki), jak i radia, w tym także rozgłośni i radiowęzłów o ograniczonym zasięgu, telewizji (publicznej i prywatnej, kodowanej i lokalnej).
Rozwój techniki powoduje, że przyrzeczenie publiczne może zostać złożone za pośrednictwem teletekstu (telegazeta), jak również internetu (w tym także na tzw. czatach, tj. forach dyskusyjnych, a także intranetu (tj. działającej w zakładzie pracy wewnętrznej strony internetowej). Przyrzeczenie publiczne może również zostać złożone w tradycyjny sposób przez umieszczenie na zewnątrz budynków plakatu, afisza czy ogłoszenia w miejscach do tego przeznaczonych.
Nagroda
Jeżeli w przyrzeczeniu nie stwierdzono, że nagroda zostanie przyznana jednemu uczestnikowi, przyrzekający powinien wydać nagrody każdemu, kto wykonał czynności określone w przyrzeczeniu. Przyrzekający może jednak zastrzec, że przyzna nagrodę np. temu, kto pierwszy się zgłosi lub pierwszy spełni warunki określone w przyrzeczeniu.
Konkurs
W przypadku zorganizowania konkursu konieczne jest podanie terminu, do upływu którego uczestnicy mogą zgłaszać swoje prace. Wybór osób nagrodzonych w konkursie odbywa się na warunkach określonych w przyrzeczeniu, najczęściej wybierany jest przez przyrzekającego lub powołaną przez niego komisję.
Przyrzekający nie nabywa praw autorskich do dzieł, które zgłoszono w konkursie, ani tych, które zostały nagrodzone, chyba że zastrzegł to w treści przyrzeczenia. W razie takiego zastrzeżenia prawa autorskie nabywa jednak dopiero z chwilą otrzymania przez uczestnika nagrody.
W pozwie skierowanym do sądu rejonowego Józef G. domagał się zasądzenia od Lecha W. kwoty tysiąca zł. Według twierdzeń, na których powództwo to zostało oparte, w 1990 r. pozwany Lech W. publicznie głosił podczas kampanii wyborczej, że w razie wybrania go na urząd Prezydenta RP, każdy Polak otrzyma 100 mln zł. Pozwany objął urząd Prezydenta, jednak, sprawując go, przyrzeczenia nie dotrzymał. Dochodzona kwota stanowi zaliczkę na poczet pełnej należności. Sąd Najwyższy uznał, że obietnice wyborcze nie są zdarzeniami prawnymi, lecz jedynie określonym stanem faktycznym. Nie mogą umiejscawiać sporów o ich spełnienie na płaszczyźnie prawa cywilnego i nie można do nich stosować art. 919 k.c. o przyrzeczeniu publicznym.
„Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza” Spółka Komandytowa
Podstawa prawna
Art. 919–921 par. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).