Papiery wartościowe to wszelkie instrumenty finansowe inne niż pieniądze: akcje, obligacje, weksle, czeki, bony, certyfikaty finansowe itd. Można je podzielić na papiery wartościowe, które są przedmiotem obrotu publicznego, i takie, którymi w obrocie publicznym posługiwać się nie można. Te drugie są wówczas wykorzystywane w obrocie prywatnym (np. na podstawie cywilnych umów kupna-sprzedaży) albo tylko w obrocie czekowym, wekslowym czy bankowym. Dotyczy to zwłaszcza wydawanych przez banki certyfikatów depozytowych, bonów oszczędnościowych lub innych papierów wartościowych będących dokumentami wkładu oszczędnościowego lub lokat terminowych potwierdzających złożenie w banku wkładu oszczędnościowego.
Papiery dopuszczone do publicznego obrotu
Papierami wartościowymi dopuszczonymi do obrotu publicznego są akcje, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, jak również inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego.
Papierami wartościowymi w rozumieniu ustawy Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi są również zbywalne prawa majątkowe wynikające z powyższych papierów wartościowych oraz majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych (prawa pochodne, np. kontrakty terminowe i opcje). Ponadto od dnia dopuszczenia do publicznego obrotu papierami wartościowymi są również inne prawa majątkowe, pod warunkiem że zostaną zarejestrowane w depozycie papierów wartościowych.
Zgoda komisji
Dopuszczenie papierów wartościowych do publicznego obrotu to wyrażenie przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd zgody na ich wprowadzenie do publicznego obrotu.
Papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu mogą być wyłącznie przedmiotem obrotu dokonywanego na rynku regulowanym, za pośrednictwem spółek lub banków prowadzących działalność maklerską, zagranicznych firm inwestycyjnych albo zagranicznych osób prawnych, a prowadzących działalność maklerską na terytorium RP.
Poza rynkiem regulowanym oraz bez pośrednictwa spółek i banków prowadzących działalność maklerską może być dokonywany publiczny obrót papierami wartościowymi emitowanymi przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, opiewającymi na zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski oraz których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny papierów wartościowych.
Zmiana właściciela
W obrocie publicznym papiery wartościowe mogą zmieniać właścicieli za pośrednictwem rachunków papierów wartościowych. Rachunki takie mogą być prowadzone wyłącznie przez spółki i banki prowadzące działalność maklerską, banki prowadzące rachunki papierów wartościowych, zagraniczne firmy inwestycyjne oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, jeżeli oznaczenie tych rachunków pozwala na identyfikację osób, którym przysługują prawa z papierów wartościowych. Takie rachunki mogą być również prowadzone przez inne podmioty pośredniczące w zbywaniu papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, jeżeli dokonywane przez nie zapisy dotyczą tych papierów i pozwalają na identyfikację osób, którym przysługują prawa z papierów wartościowych.
Rachunkami papierów wartościowych są również zapisy dokonywane przez podmioty biorące udział w oferowaniu papierów wartościowych w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, jeśli identyfikują one osoby, którym przysługują prawa z tych papierów wartościowych.
Papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu to takie, w stosunku do których wyrażona została zgoda na ich wprowadzenie do publicznego obrotu. Papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa i Narodowy Bank Polski są z mocy prawa dopuszczone do publicznego obrotu.
System rejestracji papierów wartościowych jest prowadzony – według wyboru emitenta – przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych albo Narodowy Bank Polski.
Podstawa prawna
* Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. nr 183, poz. 1538).
* Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 120, poz. 1300 z późn. zm.).
* Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. nr 146, poz. 1546 z późn. zm.).
* Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz.U. nr 37, poz. 282).
* Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo czekowe (Dz.U. nr 37, poz. 283).