Odrzucenie pozwu oznacza, że sąd odmawia rozstrzygnięcia sporu istniejącego między stronami. W efekcie mamy do czynienia z pozostawieniem sprawy bez biegu. Kodeks postępowania cywilnego wymienia wprost przyczyny uzasadniające odrzucenie pozwu, tzn. wszystkie okoliczności mające charakter przesłanek procesowych, których istnienie lub nieistnienie nie pozwala na rozpoznanie sprawy przez sąd i wydanie w tym zakresie orzeczenia.

Sąd odrzuca więc pozew:

1. jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna - wniesiony pozew nie dotyczy rozstrzygnięcia sprawy cywilnej bądź też dotyczy sprawy cywilnej, ale sprawa ta na podstawie przepisów szczególnych jest przekazana do właściwości innych organów,
2. jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona - jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy lub inny zwyczajny środek zaskarżenia
3. jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej (nie może występować przed sądem) albo powód nie ma zdolności procesowej (nie może samodzielnie składać wniosków, np. 17-latek), a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy.

Sąd odrzuca pozew również w razie stwierdzenia, że nie jest sądem właściwym do rozpoznawania spraw na terytorium państwa polskiego. Brak właściwości zawsze stanowi przyczynę nieważności, którą uwzględnia się z urzędu w każdym stanie sprawy. Sąd odrzuca pozew na wniosek pozwanego o zabezpieczenie kosztów w sprawie z obcokrajowcem (tzw. kaucja aktoryczna), jeżeli ten nie wpłaci określonej przez sąd kaucji. Sąd może odrzucić pozew na posiedzeniu niejawnym bądź postanowieniem po przeprowadzeniu rozprawy. Pozew nie może zostać odrzucony dlatego, że do rozpoznania sprawy właściwy jest organ administracji publicznej lub sąd administracyjny, a oba te organy uznały się w sprawie za niewłaściwe. Odrzucenie pozwu nie stoi na przeszkodzie jego późniejszemu wniesieniu, jeżeli ustały przyczyny jego odrzucenia (np. powód uzyskał zdolność sądową).

Ważne

Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej powoda i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej powodem, uniemożliwiającego jej działanie, sąd odrzuci pozew dopiero wówczas, gdy brak nie będzie uzupełniony.

Adam Makosz

Podstawa prawna
• Art. 199, 464, 496, 1099 i 1124 par. 3 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).