Podatek ten należy do podatków majątkowych. Podatki majątkowe mogą dotyczyć albo samego posiadania majątku, albo jego przyrostu, albo obrotu majątkiem. W tym przypadku podatek od czynności cywilnoprawnych związany jest przede wszystkim z obrotem majątkiem. Podatkowi podlegają czynności cywilnoprawne (umowy), zmiany tych umów, orzeczenia sądów i ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak podlegające opodatkowaniu czynności cywilnoprawne. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera katalog zamknięty czynności cywilnoprawnych, które są opodatkowane. Podatkowi podlegają:
• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki,
• umowy darowizny (w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy),
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności (w części dotyczącej spłat lub dopłat),
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania (w tym nieprawidłowego),
• ustanowienie odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki
Zobowiązanymi do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych są osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które są stronami czynności cywilnoprawnych.
Obowiązek zapłaty podatku ciąży na podatnikach tego podatku.
Jeżeli obowiązek podatkowy ciąży na kilku podmiotach albo na stronach umowy zamiany, albo wspólnikach spółki cywilnej, zobowiązanymi solidarnie do zapłaty podatku są odpowiednio te podmioty, strony umowy zamiany albo wspólnicy spółki cywilnej.
Solidarna odpowiedzialność za podatek oznacza, że nie można tego obowiązku wyłączyć lub zmodyfikować w umowie.
Obowiązek podatkowy ciąży:
1) przy umowie sprzedaży - na kupującym,
2) przy umowie zamiany - na stronach czynności,
3) przy umowie darowizny - na obdarowanym,
4) przy umowie dożywocia - na nabywcy własności nieruchomości,
5) przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności - na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności,
6) przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności - na użytkowniku lub nabywającym prawo służebności,
7) przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego - na biorącym pożyczkę lub przechowawcy,
8) przy ustanowieniu hipoteki - na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki,
9) przy umowie spółki cywilnej - na wspólnikach, a przy pozostałych umowach spółki - na spółce.
Czynności cywilnoprawne podlegają podatkowi, jeżeli ich przedmiotem są:
• rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Umowa spółki oraz jej zmiana podlega podatkowi, jeżeli w chwili dokonania czynności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znajduje się:
• w przypadku spółki osobowej - siedziba tej spółki,
• w przypadku spółki kapitałowej: rzeczywisty ośrodek zarządzania albo siedziba tej spółki - jeżeli jej rzeczywisty ośrodek zarządzania nie znajduje się na terytorium innego państwa członkowskiego.
Niezbędne jest złożenie w urzędzie skarbowym deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3. Płatnicy tego podatku (notariusze) składają deklarację PCC-2.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego. Przy zbyciu nieruchomości dla ważności takiej transakcji występuje przymus zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Płatnicy obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych PCC-3 oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.
Podstawa prawna
• Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych