Wielkopolska jako pierwsza zdecydowała się na wprowadzenie inicjatywy JESSICA. Efekt? 35 projektów rewitalizacji budynków, przestrzeni publicznych i obiektów oświatowych, na które Bank Gospodarstwa Krajowego udzielił – ze środków powierzonych przez zarząd województwa – preferencyjnych pożyczek na ponad 317 mln zł.

– Wprowadzenie instrumentu JESSICA można nazwać przełomem. O środki zwrotne mogą bowiem aplikować przedsiębiorcy, nie narażając się na ryzyko niedozwolonej pomocy publicznej. Dostępność „taniego pieniądza” pozwala na realizację przedsięwzięć, których podjęcie w przeszłości mogło być bardzo trudne lub wręcz niewykonalne. Wsparcie w postaci bardzo nisko oprocentowanej pożyczki stanowi istotną ulgę – podkreśla Alan Aleksandrowicz, prezes Gdańskiej Agencji Rozwoju Gospodarczego.

JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment In City Areas ) to wspólne europejskie wsparcie na rzecz trwałych inwestycji na obszarach miejskich. Jest inicjatywą Komisji Europejskiej realizowaną ze środków regionalnych programów operacyjnych województw, umożliwiającą państwom członkowskim finansowanie trwałych inwestycji na obszarach miast. Finansowanie inwestycji odbywa się w formie instrumentów zwrotnych (np. pożyczek), dzięki czemu raz zainwestowane środki finansowe mogą być wielokrotnie wykorzystane. W Polsce pieniędzmi dla trzech województw – wielkopolskiego, mazowieckiego i pomorskiego (miasta na prawach powiatu) zarządza Bank Gospodarstwa Krajowego.

– Warto zwrócić uwagę, iż JESSICA pozwala na wsparcie celów komercyjnych przy jednoczesnej realizacji celów publicznych ważnych dla lokalnych społeczności. Nie bez znaczenia jest fakt, że wspierane w ramach inicjatywy projekty muszą być przemyślane i skrupulatnie przenalizowane nie tylko z punktu widzenia kosztów i celów biznesowych, pod kątem spłaty pożyczki, ale też celów prospołecznych, wpisujących się w potrzeby mieszkańców. Nasz projekt jest katalizatorem procesów, które mają pozytywne znaczenie dla rynku pracy oraz gospodarki Gdańska i województwa pomorskiego – tłumaczy Alan Aleksandrowicz.

Nie ukrywa, że dzięki temu Gdańska Agencja Rozwoju Gospodarczego mogła aplikować o środki JESSICA i tym samym zdecydowała się na budowę Centrum Administracyjno-Usługowego na terenie Pomorskiego Centrum Logistycznego w Gdańsku. Ma ono stanowić zaplecze administracyjne dla rozwijającego się terminala głębokowodnego DCT, służb oraz podmiotów działających w branży transportu morskiego. Dzięki przeprowadzonej inwestycji zostanie zagospodarowane i zrewitalizowane ponad 1,5 ha powierzchni terenów portowych. Nastąpi m.in. rekultywacja szkód po nielegalnym wydobyciu bursztynu, usunięte zostaną zanieczyszczenia gleby.

Wybudowanie centrum ma przyspieszyć komercjalizację PCL, zwiększyć dochody firm działających na jego terenie, przyciągnąć nowych przedsiębiorców do Polski. Równocześnie projektowi przyświecają cele społeczne. Ma poprawić warunki pracy osób zatrudnionych w PCL – m.in. przez dostęp do parkingów, nowoczesnych biur, szybkiego internetu, ale także zwiększyć dostępność opieki nad dziećmi, gdyż na terenie budynku przewidziano przedszkole, ułatwić dostęp do kultury, bo ma być tu także galeria sztuki, umożliwić rekreację na terenach zieleni wokół obiektu.

Obecnie powstaje szkielet biurowca. Przewidywany termin oddania inwestycji do użytku to 30 czerwca 2015 r. – JESSICA to w pewnym sensie unikatowe doświadczenie. Niezwykle cenne jest móc widzieć, jak dzięki pożyczkom udzielonym łącznie na ponad 670 mln zł w zmieniają się fragmenty kolejnych miast, jak te miasta zyskują na atrakcyjności – mówi Anna Gajewska, dyrektor Departamentu Programów Europejskich BGK.

Tylko na Pomorzu bank udzielił pożyczek na ponad 174 mln zł, z czego około 80 mln zł trafiło do projektów realizowanych przez sektor publiczny.

– Jesteśmy jedynym w kraju bankiem państwowym, naszym zadaniem jest wspieranie rozwoju gospodarczego Polski. Temu są podporządkowane nasze działania. W przypadku inicjatywy JESSICA finansujemy, w ramach środków powierzonych nam przez Zarządy Województw, ważne społecznie inwestycje na obszarach miejskich – wyjaśnia Anna Gajewska.

Inwestorzy z Pomorskiego nie ukrywają, że ta forma finansowania jest już im dobrze znana i cenią sobie współpracę z BGK. Dzięki właśnie pożyczce JESSICA już w czerwcu 2015 r. oddany zostanie do użytku nowy Dworzec PKP w Sopocie. To pierwsza w kraju i w Europie inwestycja finansowana w formule hybrydowej, z udziałem środków europejskich. Obejmuje budowę nowego dworca, parkingu podziemnego i naziemnego oraz modernizację układu komunikacyjnego, czyli stworzenie integracyjnego węzła dla komunikacji pieszej, samochodowej, autobusów miejskich, kolei SKM i kolei dalekobieżnej. Ponadto w ramach projektu powstanie kompleks budynków handlowo-usługowych i hotel. Dzięki temu atrakcyjność turystyczna Sopotu jeszcze wzrośnie, tereny w jego centrum zostaną lepiej wykorzystane, zwiększy się liczba miejsc parkingowych, poprawi bezpieczeństwo, powstaną nowe miejsca pracy.

Środki JESSICA wsparły także rewitalizację zabytkowego kompleksu budynków wraz z parkiem na terenie dawnych koszar w Gdańsku-Wrzeszczu, gdzie powstanie nowe centrum promocji kultury i sztuki. W Gdyni natomiast przy udziale środków z inicjatywy JESSICA realizowane jest Muzeum Emigracji w budynku Dworca Morskiego, który służył od 1933 r. obsłudze pasażerów rejsów transatlantyckich – to stąd tysiące ludzi wyjeżdżało do obu Ameryk w poszukiwaniu lepszego życia. Obecnie w obiekcie trwają prace mające na celu przywrócenie pierwotnych planów architektonicznych. Muzeum Emigracji ma być nowoczesną instytucją kulturalną łączącą funkcje wystawiennicze i artystyczne z edukacją i nauką. Inwestycja ta jest jedną z dwóch, obok siedziby Gdyńskiej Szkoły Filmowej, realizowanych przez miasto Gdynia.

Gdyńska Szkoła Filmowa to część szerszego projektu zakładającego rewitalizację pl. Grunwaldzkiego. Pod nim powstanie parking podziemny. Wybudowana zostanie kolejka na Kamienną Górę. W budynku szkoły znajdzie się także siedziba Pomorskiej Fundacji Filmowej w Gdyni oraz ogólnodostępne kino studyjne i lokale przeznaczone pod restaurację i pomieszczenia biurowe.

W ramach inicjatywy JESSICA są również realizowane projekty, na które władze województwa szczególnie będą stawiały w kolejnej perspektywie finansowej – związane z ograniczeniem zużycia energii i ochroną środowiska. Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego, jako przykład podaje ostatnią umowę dotyczącą termomodernizacji pomiędzy BGK a Wspólnotami Mieszkaniowymi ul. Hoża 1 a, b, c. w Gdańsku. Dzięki atrakcyjnie oprocentowanej pożyczce (1 proc. w skali roku) o wartości 485 tys. zł, udzielonej na 20 lat, nastąpi redukcja wytwarzania dwutlenku węgla, a także zmniejszenie zużycia energii końcowej, co spowoduje spadek opłat mieszkańców za energię cieplną o około 55 tys. zł/rok.

Ogromny potencjał oszczędności ciepła w budynkach zadecydował o tym, że Zarząd Województwa Pomorskiego przeznaczył ponad 135 mln euro w ramach regionalnego programu operacyjnego na lata 2014–2020 na działania związane z poprawą efektywności energetycznej, w tym działania uzgodnione w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych.

– Liczba umów inwestycyjnych w ramach inicjatywy JESSICA oraz różnorodność projektów realizowanych z tych środków pokazuje skalę zainteresowania inwestorów oraz zakres potencjalnych przedsięwzięć, które można finansować dzięki środkom zwrotnym z regionalnych programów operacyjnych. Fundusze europejskie, niezależnie od formy, którą przybierają – dotacyjne czy zwrotne, wspierają ciekawe, wartościowe, uzupełniające się projekty. Na ich przykładzie można stwierdzić, że miasta oraz inwestorzy są dobrze przygotowani do wdrażania instrumentów finansowych w kolejnych latach – uważa Mieczysław Struk. Dodaje, że w latach 2014–2020 zakres wykorzystania instrumentów finansowych znacznie się poszerzy. W nowej perspektywie finansowej będzie np. można łączyć przy rewitalizacji preferencyjne finansowanie z dotacjami.

– To bardzo dobra wiadomość. W zakresie instrumentów zwrotnych liczymy nie tylko na kontynuację, ale i na rozszerzenie zarówno zakresu finansowego, jak i formuły oraz zasad udzielania wsparcia. W przyszłości JESSICA powinna mieć również formułę inwestycji kapitałowych tak jak przewidziano to w pierwotnych założeniach, a także mieć mniej ograniczeń, np. związanych z funkcją wspieranych projektów inwestycyjnych szczególnie zabytków – mówi Alan Aleksandrowicz. – Zależy nam również, aby JESSICA nie wykluczała tzw. finansowania hybrydowego, w tym z uwzględnieniem środków z dotacji, jak i pochodzących od partnera prywatnego. Ważne jest także, aby w ramach działań rewitalizacyjnych wsparcie mogły otrzymać inwestycje mieszkaniowe. Została uchylona furtka dla kompleksowych działań w zakresie rewitalizacji. Teraz zależy nam na tym, aby z tych dobrodziejstw móc w pełni korzystać – dodaje.

BGK jest gotowe. Teraz wszystko w rękach samorządów. – Możliwość dalszego finansowania rozwoju polskich miast w tej właśnie formule przewidziała część województw. Jakie będą ostateczne przesądzenia, tego nie wiemy. Doświadczenia wyniesione jednak z realizacji inicjatywy JESSICA będą też cenne w kontekście Krajowej Polityki Miejskiej, której celem jest wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do kreowania zrównoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy, a także dbałości o poprawę jakości życia mieszkańców – mówi Anna Gajewska. Podkreśla, że sektor publiczny jest znaczącym beneficjentem środków JESSICA.

Samorządom i spółkom komunalnym BGK przyznał ok. 60 proc. pożyczek. Oznacza to, że samorządy bardzo dobrze odbierają ten instrument i chętnie też z niego korzystają. JESSICA jest doskonałym rozwiązaniem w przypadku, gdy realizowana inwestycja samorządowa generuje dochód i w związku z tym szanse na dotację są niewielkie. JESSICA natomiast pozwala taki projekt sfinansować.

Dotychczas w ramach Inicjatywy JESSICA na Pomorzu Bank Gospodarstwa Krajowego udzielił 19 pożyczek na kwotę ponad 174 mln zł. 8 z tych pożyczek zostało przyznanych podmiotom z sektora publicznego (2 dla JST, 5 dla spółek komunalnych oraz 1 uczelni wyższej). Poniżej zestawienie tych pożyczek:
• Samorząd Miasta Gdynia – Utworzenie Gdyńskiej Szkoły Filmowej oraz zagospodarowanie przestrzeni publicznej, kwota pożyczki 21,90 mln zł
• Samorząd Miasta Gdynia – Utworzenie Muzeum Emigracji, kwota pożyczki 22,44 mln zł
• Spółka miejska Miasta Gdańsk – Budowa Centrum Rekreacyjno-Sportowego, kwota pożyczki 6,71 mln zł
• Spółka miejska Miasta Gdańsk – Budowa Centrum Administracyjno-Usługowego, kwota pożyczki 20,00 mln zł
• Spółka miejska Miasta Gdańsk – Rewitalizacja przestrzeni publicznej, kwota pożyczki 0,48 mln zł
• Spółka miejska Miasta Gdańsk – Przebudowa i wyposażenie hali widowiskowo-sportowej, kwota pożyczki 3,70 mln zł
• Spółka miejska Miasta Gdańsk – Termomodernizacja budynków mieszkaniowych wielorodzinnych, kwota pożyczki 2,07 mln zł
• Publiczna uczelnia wyższa w Gdańsku- Kompleksowa termomodernizacja infrastruktury uczelni, kwota pożyczki 1,09 mln zł







Sześć pożyczek na kwotę ponad 94 mln zł przyznanych zostało na finansowanie projektów realizowanych przez inwestorów prywatnych. Jest wśród nich m.in. rewitalizacja Dworca PKP w Sopocie oraz inwestycja obejmująca rewitalizację zabytkowego kompleksu budynków na dawnych terenach wojskowych.

Pięć pozostałych pożyczek zostało przyznanych wspólnotom mieszkaniowym na finansowanie termomodernizacji budynków na kwotę ok. 1 mln zł

Czytaj także:
Środki z Unii w służbie rewitalizacji
Dzięki JESSICE Wielkopolska pięknieje
JESSICA służy Pomorzu
Nowe przestrzenie i nowe funkcje dzięki inicjatywie JESSICA na Mazowszu