W przyszłym roku produkcja dóbr i usług w Rosji przekroczy poziom z 2021 r., sprzed rozpoczęcia inwazji na Ukrainę. Odrabianie straty po zeszłorocznym załamaniu idzie dobrze, bo wciąż na wysokim poziomie utrzymuje się produkcja ropy naftowej. Rosja wciąż wydobywa niemal 9,5 mln baryłek dziennie. To ledwie o kilka procent mniej niż przed 24 lutego 2022 r.
/>
Kiedy UE pracuje nad 12. pakietem sankcji, gospodarka obłożonego restrykcjami kraju odżywa. W II kw. tempo wzrostu gospodarczego wyniosło 4,9 proc. Być może – jak podejrzewa część ekspertów – korzystne dane są częściowo wytworem kreatywnej księgowości. Niemniej jednak najnowsze odczyty wskaźników PMI, powstających w sektorze prywatnym i wyliczanych przez globalną firmę amerykańską, wskazują, że ożywienie trwa zarówno w usługach, jak i w przemyśle.
Sankcje nie zabiły rosyjskiej gospodarki. Półtora roku po inwazji na Ukrainę rośnie produkcja przemysłowa, sprzedaż detaliczna zwiększa się w dwucyfrowym tempie, a bezrobocie jest najniższe w historii.
Korzystne trendy widoczne w danych statystycznych potwierdziła wtorkowa publikacja firmy S&P Global, dotycząca PMI dla rosyjskiego sektora usługowego. Wskaźnik ten wzrósł z 54,0 do 57,6 pkt. Poziomem równowagi dla PMI jest 50 pkt; odczyty powyżej tej wartości oznaczają, że w badanym sektorze panuje ożywienie.
Wskaźnik powstaje na podstawie ankiet wypełnianych przez menedżerów prywatnych firm. Odpowiadają oni na pytania dotyczące bieżących i oczekiwanych poziomów produkcji, nowych zamówień czy zatrudnienia. Sposób wyliczania poszczególnych indeksów ekonomicznych na ogół nie ma większego znaczenia w ich interpretacji. Jednak w przypadku Rosji pojawiają się wątpliwości, czy publikowane dane rządowe są rzetelne. Choć PMI tego nie rozstrzyga, niemniej jednak wskaźnik wyliczany przez prywatną firmę zagraniczną na podstawie informacji od innych prywatnych przedsiębiorstw pokazuje, że – tak jak sugerują dane państwowego urzędu statystycznego – w rosyjskiej gospodarce panuje ożywienie.
Popyt jest wyższy, zamówienia rosną
Z informacji uzyskanych od działających w Rosji przedsiębiorstw usługowych wynika, że rośnie popyt przede wszystkim ze strony klientów krajowych, czego przejawem było najwyższe od ponad trzech lat tempo wzrostu nowych zamówień. Firmy zwiększały zatrudnienie, a trudności z pozyskaniem nowych pracowników sprawiły, że pojawiły się problemy z terminową realizacją zleceń. Oceny dotyczące najbliższych 12 miesięcy były najbardziej optymistyczne od niemal dwóch lat. Biorąc pod uwagę badania PMI, mniej optymistyczny jest obraz sektora przemysłowego. Niemniej także wskaźnik opisujący ten obszar gospodarki wskazuje na ożywienie – od początku roku jego wartość utrzymuje się w granicach 52–54 pkt.
Odpowiedzi na pytanie, dlaczego działające w Rosji firmy sygnalizują rosnący popyt na swoje produkty i usługi, kryje się w statystykach dotyczących rynku pracy. W II kw. roczne tempo wzrostu wynagrodzeń utrzymywało się powyżej 10 proc. Przy inflacji na poziomie 3–4 proc. oznacza to, że realna siła nabywcza rosyjskich pensji rośnie. Potwierdzeniem tej tendencji są dane o sprzedaży detalicznej, która w lipcu wzrosła w porównaniu z zeszłym rokiem o 10,5 proc. Szybki wzrost wynagrodzeń w dużym stopniu można wyjaśnić niskimi wskaźnikami bezrobocia. Jego stopa spada od ponad dwóch lat. W lipcu znalazła się na poziomie 3 proc., najniższym od upadku ZSRR. Sugeruje to, że pod tym względem trendy w Rosji są podobne do tych w wielu państwach europejskich. Brakuje rąk do pracy, co sprawia, że dla utrzymania pracowników firmy są skłonne płacić coraz wyższe wynagrodzenia. Z badań przeprowadzonych przez Instytut Polityki Ekonomicznej im. Jegora Gajdara, a cytowanych przez Ośrodek Studiów Wschodnich, wynika, że na początku II kw. prawie jedna trzecia przedsiębiorców skarżyła się na niedobór rąk do pracy, przy czym najtrudniejsza sytuacja miała miejsce w przemyśle lekkim i spożywczym.
Wojenna gospodarka
Z danych rządowych wynika, że na początku III kw. PKB Rosji wzrósł o 5 proc. w porównaniu z zeszłym rokiem. To kontynuacja dobrych wyników z poprzedniego kwartału, w którym wzrost gospodarczy wyniósł 4,9 proc. – Jeśli mówimy o danych całorocznych, to w 2024 r. rosyjska gospodarka przekroczy poziom z 2021 r. – ocenił Jewgienij Koszelew, ekonomista Rosbanku, cytowany przez Bloomberga. Według agencji wyraźna poprawa sytuacji gospodarczej w II kw. stoi w sprzeczności z przewidywaniami długotrwałego załamania, po tym jak państwa Zachodu nałożyły na Rosję sankcje w związku z inwazją na Ukrainę w 2022 r. Zwiększone wydatki na obronę sprawiają, że rośnie produkcja przemysłowa, a popyt ze strony konsumentów zwiększa się za sprawą wyższych wydatków budżetu na cele socjalne oraz rosnących wynagrodzeń. Na zmiany zachodzące w rosyjskiej gospodarce pod wpływem wojny zwraca uwagę również OSW. Sankcje są wymierzone przede wszystkim w sektor wydobywczy i mają ograniczać dochody państwa z eksportu ropy i gazu. O tym, że przynajmniej częściowo one działają, świadczy spadek produkcji w tej branży.
Rośnie za to produkcja w sektorach przetwórczych, napędzana zamówieniami z armii. Zarazem na nieskuteczność restrykcji wskazuje poziom produkcji ropy. Według danych OPEC utrzymywał się on w ostatnich miesiącach na poziomie niemal 9,5 mln baryłek dziennie wobec ok. 9,8 mln przed rokiem. Bezpośrednio przed inwazją na Ukrainę produkcja przekraczała 10 mln baryłek dziennie. Pod koniec sierpnia Rosja ogłosiła, że w porozumieniu z partnerami z OPEC zgodziła się na dalsze ograniczenie eksportu ropy. Szczegóły mają być podane w tym tygodniu. Na mocy wcześniejszych umów Rosja dobrowolnie zmniejszyła eksport o 500 tys. baryłek dziennie w sierpniu i 300 tys. dziennie we wrześniu. Według Natalji Ławrowej, głównej ekonomistki BCS Financial Group, rosyjska gospodarka osiągnie rozmiary sprzed rozpoczęcia inwazji już w połowie przyszłego roku. Jej zdaniem tempo wzrostu PKB w 2023 r. wyniesie 2 proc. W ostatniej, czerwcowej aktualizacji prognoz Międzynarodowy Fundusz Walutowy oszacował, że rosyjska gospodarka wzrośnie w tym roku o 1,5 proc. (wcześniej prognoza była niższa o 0,8 pkt proc.) i o 1,3 proc. w 2024 r. ©℗
/>
