Ukraina chce kar dla Węgier za kolejne umowy z Rosją

Kijów uważa, że Budapeszt kolejnymi umowami z Moskwą łamie unijne sankcje. Rośnie również presja na objęcie sankcjami rosyjskiego atomu.

Po tym, jak szef węgierskiej dyplomacji Péter Szijjártó wizytował w Moskwie, gdzie podpisywał umowy dotyczące energetyki, m.in. kolejny kontrakt gazowy z Gazpromem, ukraińskie władze, w tym doradca prezydenta Wołodymyra Zełenskiego Oleg Ustenko, zaapelowały do Komisji Europejskiej o ukaranie Budapesztu za łamanie reżimu sankcyjnego. Węgry są objęte wyjątkami, jeśli chodzi o możliwość importu gazu ziemnego z Rosji oraz ropy, którą wciąż zamierzają sprowadzać z kierunku wschodniego. Zdaniem Ustenki i obozu Zełenskiego nie chodzi jednak o obchodzenie wyjątków – te zostały już przyznane – lecz o to, że działania Węgier są sprzeczne z unijnym celem całkowitego odejścia od importu rosyjskich węglowodorów.

KE nie odpowiedziała na nasze pytanie, czy podpisywanie nowych umów z Gazpromem może zostać uznane za cel sprzeczny z ideą uniezależnienia się od dostaw surowców energetycznych z Rosji. Faktem jest natomiast, że Budapeszt już ma zablokowany szereg funduszy unijnych. W związku z tym repertuar kar ze strony Komisji jest właściwie wyczerpany. KE zablokowała Węgrom zarówno część klasycznych unijnych funduszy budżetowych, jak i pieniądze z Funduszu Odbudowy. Powody? Korupcja i nieprzestrzeganie zasad praworządności. W trakcie dialogu z ostatnich miesięcy Bruksela zaznaczała możliwość odblokowania tych pieniędzy, jednak dziś – według jednego z unijnych dyplomatów, z którym rozmawialiśmy – taki scenariusz nie jest poważnie rozważany.

Apele o atomowe sankcje

Dodatkowym problemem dla Węgier byłoby nałożenie sankcji na rosyjski sektor jądrowy, o co od wielu miesięcy apelują Polska oraz państwa bałtyckie. Budapeszt od samego początku wojny w Ukrainie sprzeciwia się ograniczeniom dla energetyki atomowej, tak w zakresie dostaw paliw do reaktorów, jak i technologii jądrowej. Rosatom ma rozbudować elektrownię atomową w Paks. Pierwszą umowę w tej sprawie podpisano już w 2014 r. W ubiegłym tygodniu umowę „zaktualizowano” w czasie wizyty szefa węgierskiej dyplomacji w Moskwie. Strona rosyjska informowała, że niebawem mają zostać przedstawione dokumenty, które umożliwią rozpoczęcie właściwej budowy. Czego dotyczy podpisana nowa umowa pomiędzy Péterem Szijjártó a rosyjskim wicepremierem Aleksandrem Nowakiem, nie podano do publicznej wiadomości.

Od początku wojny Węgry obawiają się, że sankcje mogłyby uniemożliwić budowę nowych bloków. W ostatnim czasie spekulowano nawet, że mają być prowadzone rozmowy ze stroną francuską w sprawie zbudowania elektrowni przez tamtejsze firmy. Ze strony węgierskiego rządu szybko przyszło dementi. W ubiegłym tygodniu w Budapeszcie gościł szef białoruskiego MSZ Siergiej Alejnik. Białoruska agencja BelTA informowała o podpisaniu białorusko-węgierskiego memorandum o współpracy w dziedzinie energetyki jądrowej. Formalnie dotyczy ono transferu „doświadczeń i wiedzy”. Istotne jest to, że reaktory VVER-1200, jakie mają zostać zbudowane w Paks, pracują już w białoruskich elektrowniach atomowych.

Niewykluczone, że jeśli Węgry zdecydowałyby się na transfer technologii z Mińska, a nie z Moskwy, to i białoruski sektor jądrowy zostałby objęty sankcjami – słyszymy od naszego źródła w KE. Tym bardziej że w Brukseli coraz śmielej mówi się o nałożeniu sankcji na rosyjski atom po tym, jak propozycję wsparł w weekend Robert Habeck, szef resortu gospodarki Niemiec. – Technologia jądrowa jest niezwykle delikatną dziedziną, a Rosji nie można już uważać za wiarygodnego partnera w tym zakresie – mówił w sobotę Habeck.

Niemcy chcą rozmawiać z państwami Europy Wschodniej, które takie propozycje złożyły już na początku tego roku. Możliwe, że pakiet sankcji atomowych, który może zdecydowanie ugodzić w Paks, zostanie poddany debacie jeszcze przed majowym szczytem UE.

Rząd na razie bez reakcji

Temat nowych kar dla Węgier w zasadzie w ogóle nie został skomentowany nad Dunajem. Próżno było także szukać bezpośredniej reakcji węgierskich władz na oczekiwanie Kijowa. W piątkowym wywiadzie dla węgierskiego radia premier Viktor Orbán nie był nawet o to pytany. Stwierdził tylko, że „Ukraina jest państwem, które w sensie finansowym nie istnieje”, a także, że gdyby finansowanie zostało przerwane, to wojna zakończyłaby się. Według Orbána to Europa płaci (w tym węgierscy podatnicy) za ukraińskie emerytury, pensje, opiekę zdrowotną. – Jasne jest, że nie może to trwać w nieskończoność – podkreślał polityk.

Przyczyn jego stanowiska można upatrywać w zamieszaniu, jakie w ubiegłym tygodniu wywołały amerykańskie sankcje nałożone na Międzynarodowy Bank Inwestycyjny (rosyjski bank z siedzibą w Budapeszcie), w tym zapowiedzi, że oddzielnymi, indywidualnymi sankcjami zostaną obłożeni bliscy węgierskiemu premierowi współpracownicy. ©℗