Polska wnioskuje o uruchomienie art. 4

W nocy z wtorku na środę Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych poinformowało, że w trakcie ataku Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, polska przestrzeń powietrzna została wielokrotnie naruszona przez drony. Premier podkreślił, że drony, które stanowiły bezpośrednie zagrożenie, zostały zestrzelone.

Premier Tusk zaznaczył, że decyzja ws. wniosku formalnego o uruchomienie art. 4 NATO była „wspólną rekomendacją i wspólną decyzją” jego i prezydenta Nawrockiego.

Podkreślił, że złożenie wniosku formalnego o uruchomienie art. 4 Traktatu Północnoatlantyckiego to „dopiero wstęp do pogłębionej współpracy na rzecz bezpieczeństwa naszego nieba i naszej granicy, która jest granicą NATO”. Dodał, że „słowa tu w żadnym wypadku nie wystarczą”.

- Będziemy oczekiwali w czasie konsultacji, zarówno w trybie artykułu czwartego, jak i konsultacji politycznych pomiędzy stolicami, zdecydowanie większego wsparcia. To nie jest nasza wojna. To nie jest wojna wyłącznie Ukraińców. To jest wojna, to jest konfrontacja, którą Rosja wypowiedziała całemu wolnemu światu - oświadczył premier.

Co to jest art. 4?

Strony będą się wspólnie konsultowały, ilekroć, zdaniem którejkolwiek z nich, zagrożone będą integralność terytorialna, niezależność polityczna lub bezpieczeństwo którejkolwiek ze Stron

- art. 4.

Każde państwo członkowskie może formalnie powołać się na ten artykuł. Sytuacja zagrożenia zostaje wówczas omówiona i może (ale nie musi) spowodować podjęcie decyzji lub wspólne działanie państw Sojuszu Północnoatlantyckiego w odpowiedzi na poruszony problem.

„Konsultacje wzmacniają polityczny wymiar NATO, dając państwom członkowskim możliwość wyrażania opinii i zaprezentowania oficjalnych stanowisk. Nadają również NATO aktywną rolę w dyplomacji prewencyjnej, zapewniając środki pomagające uniknąć konfliktu zbrojnego” - informuje Sojusz Północnoatlantycki na swojej oficjalnej stronie.

Polska powoływała się już na art. 4

Dotąd na artykuł 4. najczęściej powoływała się Turcja. Polska w latach 2014-22 uczyniła to dwukrotnie, za każdym razem w związku z inwazją rosyjską przeciwko Ukrainie.

24 lutego 2022 r. Polska wnioskowała o uruchomienie art. 4 NATO w związku z pełnoskalową agresją rosyjską na Ukrainę. Polska złożyła wniosek wspólnie z grupą sojuszników: Bułgarią, Czechami, Estonią, Litwą, Łotwą, Rumunią i Słowacją. Niezależnie od tego wniosku, Rada Północnoatlantycka w związku z agresją Rosji postanowiła uruchomić plany obronne.

25 lutego 2022 r. Rada przeprowadziła konsultacje na podstawie art. 4. „Zgodnie z naszym planem obronnym, aby chronić wszystkich sojuszników, zdecydowaliśmy się podjąć dodatkowe kroki w celu dalszego wzmocnienia odstraszania i obrony w całym Sojuszu. Nasze środki są i pozostają zapobiegawcze, proporcjonalne i nieeskalacyjne. Nasze zobowiązanie do przestrzegania artykułu 5. Traktatu Waszyngtońskiego jest niepodważalne. Jesteśmy zjednoczeni w obronie siebie nawzajem” – podsumowała Rada.

3 marca 2014 r. Polska wystąpiła o wdrożenie artykułu 4. w związku z rosnącym napięciem w wyniku agresji rosyjskiej na Ukrainę. Po posiedzeniu Rady i konsultacjach ówczesny sekretarz generalny NATO Anders Fogh Rasmussen poinformował, że sojusznicy będą kontynuować ocenę skutków kryzysu na Krymie dla bezpieczeństwa Sojuszu. Zapowiedział też konsultacje z Ukrainą i Rosją.

Rada Północnoatlantycka jest najwyższym organem decyzyjnym NATO, w skład którego wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, a jej obradom przewodniczy sekretarz generalny. Na jej forum przeprowadzane są m.in. konsultacje w sprawie bezpieczeństwa.