Bitwa o Monte Cassino, trwająca od stycznia do maja 1944 roku, była jednym z kluczowych i najbardziej krwawych starć II wojny światowej na froncie włoskim. Operacja ta miała na celu przełamanie niemieckiej Linii Gustawa, zabezpieczającej drogę do Rzymu.

Jej celem było zmuszenie sił Osi do wycofania się z silnie umocnionych pozycji, które skutecznie blokowały alianckie postępy w Italii. Monte Cassino, ze swoim strategicznie położonym klasztorem na szczycie, stanowiło kluczowy punkt obronny niemieckiej linii. W bitwie tej wyróżnił się szczególnie wkład Polskich Sił Zbrojnych, dowodzonych przez generała Władysława Andersa.

Tło strategiczne i przebieg bitwy o Monte Cassino

Operacja przeciwko Monte Cassino była podzielona na kilka faz, każda zakończona niepowodzeniem, zanim Polacy ostatecznie zdobyli wzgórze. Pierwszy atak rozpoczął się 17 stycznia 1944 roku, ale silne niemieckie umocnienia i trudne warunki terenowe sprawiły, że postępy były wolne i kosztowne. Kolejne fazy ataku w lutym i marcu również nie przyniosły przełomu, mimo intensywnych bombardowań i natarć lądowych.

Udział polskich żołnierzy w Bitwie o Monte Cassino

W maju 1944 roku do akcji wkroczyły polskie siły. 2 Korpus Polski pod dowództwem generała Władysława Andersa przejął inicjatywę po trzech wcześniejszych, nieskutecznych próbach zdobycia kluczowej pozycji przez inne jednostki alianckie. Polski korpus, składający się z żołnierzy, którzy wcześniej walczyli w ZSRR i na Bliskim Wschodzie, był doświadczony w górskich operacjach, co miało kluczowe znaczenie w trudnym terenie wokół klasztoru.

Decydujące starcie rozpoczęło się 11 maja, a sukcesywnie przeprowadzone ataki, mimo początkowych trudności i wysokich strat, stopniowo przełamywały niemieckie linie obronne. Ostatecznie, po kilkudniowych zaciętych walkach, 18 maja 1944 roku polskie jednostki zdobyły ruiny klasztoru Monte Cassino, czym przyczyniły się do upadku niemieckiej Linii Gustawa. Generał Anders opisując to wydarzenie, podkreślał determinację i odwagę swoich żołnierzy, których heroiczna postawa była kluczowa dla ostatecznego sukcesu.

Reperkusje bitwy o Monte Cassino

Zdobycie Monte Cassino przez Polskie Siły Zbrojne miało dalekosiężne konsekwencje strategiczne i polityczne. Nie tylko umożliwiło to dalsze postępy Aliantów w Italii, ale także podniosło na duchu polskich żołnierzy, którzy po klęskach i wycofaniu z ZSRR otrzymali szansę na znaczący wkład w walkę przeciwko Niemcom. Był to również ważny moment dla morale całych Sił Zbrojnych, dowodzący ich skutecznością na polu bitwy. Rozwiązania po konferencji w Jałcie pokazały jednak, że nawet znaczący wkład na polu bitwy nie zmieni podziału świata między mocarstwa.

Weterani i historycy często cytują słowa gen. Andersa, który stwierdził: „Odtąd możemy patrzeć aliantom prosto w oczy. Monte Cassino, Ancona, Bologna są świadectwem naszej ofiarności, odwagi i determinacji w dążeniu do wspólnego celu – pokonania hitlerowskich Niemiec.”

Zobacz zdjęcia z Bitwy pod Monte Cassino po dodaniu kolorów dzięki sztucznej inteligencji.

ikona lupy />
Flaga polska i brytyjska zatknięte na ruinach klasztoru Benedyktynów na Monte Cassino. Nad i pod zdjęciem napis: Polacy pierwsi w wyścigu krwi. / IPN
ikona lupy />
Poświęcenie Polskiego Cmentarza Wojennego pod Monte Cassino, 02-09-1945 r. / IPN
ikona lupy />
widok na cmentarz wojskowy, wzgórze 593 ­- Górę Ofiarną i Monte Cairo. / IPN
ikona lupy />
Polski żołnierz stoi na gąsienicy uszkodzonego czołgu M4 Sherman i naprawia zerwane przewody telefoniczne. / IPN
ikona lupy />
Jeńcy niemieccy pojmani przez żołnierzy polskich pod Monte Cassino. / IPN
ikona lupy />
Obsługa polskiego moździerza (3-calowego) w jednej z jednostek 2 Korpusu Polskiego podczas prowadzenia ostrzału na zamaskowanym stanowisku ogniowym. / IPN
ikona lupy />
Polscy sanitariusze prowadzą rannych kolegów. / IPN
ikona lupy />
Ruiny klasztoru OO. Benedyktynów na Monte Cassino po zbombardowaniu go przez artylerię i lotnictwo polskie, amerykańskie i angielskie. / IPN
ikona lupy />
Polscy żołnierze na czołgu M4 Sherman. / IPN
ikona lupy />
Polscy żołnierze niosą i prowadzą rannych. Na drugim planie klasztor na Monte Cassino. Po lewej stronie: zniszczony czołg M4 Sherman. / IPN
ikona lupy />
8. Pomnik Pułku 4 Pancernego „Skorpion”. Pomnik powstał u wylotu Gardzieli w kierunku Albanetty, gdzie 12 maja 1944 r. czołg Sherman pod dowództwem ppor. Ludomira Białeckiego został zniszczony przez minę. Siła wybuchu spowodowała detonację amunicji. / IPN