Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zapis kodeksu postępowania cywilnego, który uniemożliwia odwołanie się od odmowy zwolnienia z kosztów sądowych w apelacji, jest niezgodny z konstytucją. Z udziału w sprawie wycofał się RPO, który podkreślił, że udział w składzie orzekającym TK osoby nieuprawnionej do orzekania może doprowadzić do naruszenia wolności i praw przewidzianych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Przed wokandą Trybunału Konstytucyjnego Rzecznik Praw Obywatelskichpoinformował, że wycofał swoje przystąpienie do postępowania ze skargi konstytucyjnej ws. odmowy zwolnienia od kosztów sądowych. "W składzie orzekającym zasiada bowiem osoba wybrana na stanowisko sędziego TK z naruszeniem art. 194 ust. 1 Konstytucji - na miejsce już obsadzone przez Sejm VII kadencji" - stwierdził RPO. Podkreślił, że zgodnie uchwałą Sejmu z 6 marca 2024 r., która głosi m.in. że uchwała z 26 stycznia 2018 r. w sprawie wyboru Jarosława Wyrembaka (który przewodniczył orzekającemu w środę składowi) na sędziego TK jest pozbawiona mocy prawnej.

RPO o naruszeniu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

RPO podkreślił, że udział w składzie orzekającym TK osoby nieuprawnionej do orzekania może doprowadzić do naruszenia wolności i praw przewidzianych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, a tym samym do naruszenia nakazu przestrzegania przez Rzeczpospolitą Polską wiążącego ją prawa międzynarodowego.

Skarga konstytucyjna

Sprawa dotyczyła skargi konstytucyjnej, w której skarżący kwestionuje zgodność z ustawą zasadniczą artykułu Kodeksu postępowania cywilnego w zakresie, w jakim uniemożliwia zaskarżenie postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych zawartego w apelacji, wydanego po raz pierwszy przez sąd II instancji.

Oprócz przewodniczącego, sędziego Jarosława Wyrembaka, w składzie Trybunał Konstytucyjnego zasiadali: Zbigniew Jędrzejewski, Krystyna Pawłowicz, Stanisław Piotrowicz. Sędzią sprawozdawcą był Andrzej Zielonacki. Sprawę rozpoznano na posiedzeniu niejawnym.

Orzeczenie Trybunał Konstytucyjnego

Jak poinformowano na stronie internetowej TK, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zapisy Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2023 r., w zakresie, w jakim uniemożliwia zaskarżenie postanowienia oddalającego wniosek o zwolnienie od opłaty sądowej od apelacji wydanego przez sąd drugiej instancji, są niezgodne z konstytucją.

Według TK, niezgodność dotyczy m.in. artykułu konstytucji, który mówi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd oraz artykułu, który mówi, że każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji.