Polska sieć energetyczna jest w fatalnym stanie. Według raportu NIK ponad połowa linii elektroenergetycznych ma ponad 30 lat, co stanowi poważną przeszkodę w przyłączaniu odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz zapewnieniu wysokiej jakości dostaw energii. Modernizacja sieci kuleje, co przybliża nas do scenariusza, w którym uwolnienie gospodarki od węgla i zapewnienie niezawodnych dostaw energii staną się niemożliwe.
Rozwój sieci dystrybucyjnych jest istotny z punktu widzenia polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej, której elementem jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii oraz przyłączanie nowych odnawialnych źródeł energii. 14 lipca 2021 r. Komisja Europejska przyjęła pakiet propozycji legislacyjnych „Fit for 55”. Pakiet ma na celu unowocześnienie istniejącego prawodawstwa zgodnie z celami Unii Europejskiej w zakresie klimatu, stanowiącymi m.in. wyzwania dla systemów dystrybucyjnych energii elektrycznej. Jak wskazuje raport NIK - w Polsce nie jesteśmy na te wyzwania gotowi.
Energia nie dociera do odbiorców
Starzenie się infrastruktury energetycznej, ograniczone zastosowanie kablowania w sieciach średniego napięcia oraz spadek jakości dostaw prądu sprawiają, że operatorzy sieci dystrybucyjnych muszą coraz częściej wypłacać odszkodowania swoim klientom. Spośród analizowanych operatorów, tylko jeden zdołał poprawić wskaźniki dotyczące częstości przerw w dostawie energii. Pozostali borykali się z problemami, często wywołanymi przez ekstremalne zjawiska pogodowe, co było wynikiem zbyt małych inwestycji w lepsze zabezpieczenie sieci, na przykład poprzez kablowanie.
W roku 2021 odnotowano znaczny, 50-procentowy wzrost przypadków, kiedy energia nie dotarła do odbiorców, w porównaniu z rokiem poprzednim. To z kolei przyczyniło się do lawinowego wzrostu wniosków o wypłatę odszkodowań – prawie sześciokrotnie w stosunku do roku 2020 i prawie dwudziestopięciokrotnie w roku 2022.
Przestarzała infrastruktura
Brak wystarczających inwestycji w sieci dystrybucyjne oznacza starzenie się infrastruktury sieciowej. W 2021 r. łącznie 46% linii elektroenergetycznych 110 kV (wysokich napięć – WN) była starsza niż 40 lat, a wśród nich połowa była starsza niż 50 lat. Tylko 16% tych linii w 2021 r. była młodsza niż 10 lat. 40% linii SN w 2021 r. było starszych niż 40 lat (15% było starszych niż 50 lat), a tylko 15% tych linii – młodszych niż 10 lat. Linie niskiego napięcia (nN) starsze niż 40 lat stanowiły w 2021 r. 30% wszystkich linii nN, a linie młodsze niż 10 lat stanowiły tylko 19% wszystkich linii nN.
Dodatkowo w okresie od 2018 r. do 2021 r. spadła liczba transformatorów młodszych niż 5 lat. Transformatory starsze niż 40 lat stanowiły w 2021 r. 19% wszystkich transformatorów, a ich odsetek wzrastał od 2018 r. To wszystko wpływa na koszt przesyłu, a zatem i finalną cenę energii.
Minister powinien pilnować
W podsumowaniu raportu NIK wnioskuje do Ministra Klimatu i Środowiska o dokonanie oceny realizacji przez OSD oraz Prezesa URE zadania pn. opracowanie krajowego planu skablowania sieci średniego napięcia do 2040 r. oraz wyegzekwowanie przygotowania planu skablowania sieci średniego napięcia.