Zwiększenie kwot pomocy dla działaczy opozycji w PRL zakłada m.in. nowela ustawy jaką zajęły się komisje senackie. Prace zawieszono jednak by zapoznać się z mogącą konsumować projekt petycją dot. noweli ustawy o odszkodowaniach za represje w PRL, złożoną w Sejmie.

Projektem nowelizacji zgłoszonym przez grupę senatorów zajęły się we wtorek połączone komisje ustawodawcza; budżetu i finansów publicznych; praw człowieka, praworządności i petycji oraz rodziny, polityki senioralnej i społecznej.

Ustawa przewidująca pomoc finansową dla działaczy opozycji antykomunistycznej i represjonowanych z powodów politycznych w latach 1956-89 weszła w życie 31 sierpnia ub.r. Obejmuje osoby, które w tym okresie łącznie przez co najmniej 12 miesięcy prowadziły tę, zagrożoną odpowiedzialnością karną, działalność. Z tego czasu wyłączono okres, kiedy niezależny ruch studencki lub związkowy był legalny.

Status działacza opozycji potwierdza w drodze decyzji administracyjnej szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, po stwierdzeniu przez prezesa IPN czy osoba ta nie współpracowała z komunistycznymi organami bezpieczeństwa. Potwierdzenie następuje na wniosek działacza lub pośmiertnie - członka rodziny. Wnioski muszą zawierać dowody potwierdzające działalność opozycyjną i decyzję IPN lub dokument potwierdzający nadanie Krzyża Wolności i Solidarności. Pomoc ma być świadczona tylko osobom w szczególnie trudnej sytuacji materialnej.

"Zgodnie z obietnicą złożoną w poprzedniej kadencji grupa senatorów PO, PiS i niezależnych monitorowała wprowadzanie w życie ustawy. W wyniku tego oraz korespondencji z różnymi środowiskami zwłaszcza zrzeszającymi dawnych opozycjonistów uznaliśmy, że ustawa wymaga rewizji. Co prawda od momentu jej wdrożenia upłynęło niewiele czasu potwierdziły się jednak obawy, że z racji restrykcyjności nie spełnia założeń" - mówił reprezentujący wnioskodawców senator Jan Rulewski (PO).

Jak zaznaczył, pomimo dużego nagłośnienia zaledwie kilkaset osób złożyło wnioski o skorzystanie z pomocy. "Czyli projektowane pierwotnie ramy określone na 9 tys. osób w skali roku się nie sprawdziły. Nasz monitoring wykazał, że główną przeszkodą skuteczności ustawy było przyjęcie zbyt restrykcyjnych progów dochodowych. Dlatego jej twórcy postulują nowelizację" - podkreślił senator.

Przewiduje ona zwiększenie kwoty świadczenia do wysokości połowy najniższej emerytury, co ma także ułatwić w przyszłości waloryzacje kwoty wsparcia. Zakłada też podniesienie progu dochodowego umożliwiającego występowanie o nie do 170 proc. najniższej emerytury dla gospodarujących samotnie. O pomoc będą mogli także wystąpić ci, których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 150 proc. najniższej emerytury.

Nowela przyznaje również prawo do świadczenia wdowom i wdowcom po uprawnionych, w wysokości połowy otrzymywanej przez nich kwoty. Zniesiono także konieczność występowania o świadczenie zasadniczo co 12 miesięcy dla uprawnionych oraz wdów i wdowców po nich, którzy otrzymują świadczenia emerytalno-rentowe. Takim osobom wsparcie będzie wypłacane dożywotnio. Przewidziano też, że świadczenia dotąd przyznane będą automatycznie waloryzowane do nowej wysokości.

"Na bazie doświadczeń związanych z pojawiającymi się coraz to nowymi dokumentami, zwłaszcza dotyczącymi działań nieprawnych i niejawnych okazuje się, że represje mogły mieć też inny charakter niż naruszające prawo PRL czy prawa człowieka. Organy bezpieczeństwa wpływały także pozaprawnie na decyzje dotyczące np. awansów czy skreślenia z listy mieszkaniowej, nie mówiąc o presji na zwolnienie. W ramach autopoprawki mówimy, że ta niejawna działalność, ale jednak udowodniona przez proces dowodowy np. świadków powinna znaleźć odbicie w ustawie zwłaszcza poprzez uznanie, że był to rodzaj prześladowania" - dodał Rulewski.

Obowiązująca ustawa przewiduje także jednorazową pomoc pieniężną dla uprawnionych znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej lub w związku z zaistnieniem zdarzeń losowych. Takie wsparcie może być przyznana także na zakup sprzętu rehabilitacyjnego ułatwiającego życie osobie całkowicie niezdolnej do pracy i do samodzielnej egzystencji.

Ustawa zakłada też powstanie wojewódzkich rad konsultacyjnych powoływanych przy marszałkach województw w porozumieniu między zarządem województwa a szefem Urzędu ds. Kombatantów. Ponadto mocą ustawy osoby z opozycji oraz prześladowani otrzymują prawo do legitymacji i odznaki honorowej.

Członkowie połączonych komisji wyrazili chęć zajęcia się nowelą. Zawiesili jednak prace nad nią do czasu zapoznania się z treścią petycji złożonej w sejmowej komisji, dotyczącej nowelizacji ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Argumentowano to faktem, iż może ona zawierać propozycje konsumujące projekt złożony przez senatorów.