W jakim paragrafie przychodowym ująć w budżecie niewykorzystane środki z grantu Cyfrowa Gmina z ub.r.?[Poradnia z klasyfikacji budżetowej]

Z poradnika dowiesz się m.in., w jaki sposób ująć w dochodach i wydatkach środki z programu „Posiłek w szkole i w domu”, w jakiej klasyfikacji budżetowej po stronie dochodów ująć środki uzyskane przez gminę z Rządowego Funduszu Polski Ład oraz środki z dotacji z tytułu Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa.

Warto przypomnieć podstawowe informacje zawarte w uchwale nr 140 Rady Ministrów z 15 października 2018 r. w sprawie ustanowienia wieloletniego rządowego programu „Posiłek w szkole i w domu” na lata 2019–2023. Z informacji podanych w tym dokumencie wynika, że chodzi o program wieloletni w rozumieniu art. 136 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Wieloletni rządowy program „Posiłek w szkole i w domu” na lata 2019–2023 jest programem wspierania finansowego gmin w zakresie realizacji zadań własnych o charakterze obowiązkowym określonych w art. 17 ust. 1 pkt 3 i 14 ustawy o pomocy społecznej oraz organów prowadzących publiczne szkoły podstawowe w zakresie realizacji zadań, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 prawa oświatowego. Na realizację programu gminy uzyskują środki finansowe w formie dotacji celowych. Środki te powinny zostać odpowiednio sklasyfikowane. Jeśli chodzi o stronę dochodową, to istnieją podstawy do zastosowania działu 852 oznaczonego jako „Pomoc społeczna”. Natomiast właściwym rozdziałem będzie 85230 oznaczony jako „Pomoc w zakresie dożywiania”. Właściwy paragraf dochodowy to 203 oznaczony jako „Dotacja celowa otrzymana z budżetu państwa na realizację własnych zadań bieżących gmin (związków gmin, związków powiatowo-gminnych)”. Po stronie wydatkowej odpowiednie będą te same dział i rozdział. Natomiast odpowiedni paragraf to 311 oznaczony jako „Świadczenia społeczne”. Z jego opisu wynika m.in., że obejmuje świadczenia społeczne na rzecz osób fizycznych przewidziane w obowiązujących przepisach i układach zbiorowych pracy, w tym świadczenia z tytułu ubezpieczeń społecznych pokrywane ze środków państwowych funduszy celowych, świadczenia wypłacane w ramach pomocy społecznej, świadczenia społeczne, zlecone do wypłaty, podlegające finansowaniu ze środków budżetu państwa, m.in. ryczałty energetyczne, dodatki kombatanckie, świadczenia dla osób deportowanych.

Podsumowanie: Środki dotacyjne na szkolne posiłki należy ująć po stronie dochodowej w dziale 852, rozdziale 85230 oraz w paragrafie 203. Natomiast po stronie wydatkowej dział i rozdział będą takie same, ale paragraf to 311. ©℗

Skoro w zapytaniu mowa o programie Cyfrowa Gmina, to warto przypomnieć jego cele. Z informacji znajdujących się na stronie internetowej https://www.gov.pl/web/cppc/cyfrowa-gmina wynika m.in., że celem programu było wsparcie rozwoju cyfrowego jednostek samorządu terytorialnego oraz zwiększenie cyberbezpieczeństwa. Dofinansowanie można było otrzymać na zadania związane z:

• cyfryzacją urzędów JST i jednostek im podległych oraz nadzorowanych poprzez nabycie sprzętu IT i oprogramowania, licencji niezbędnych do realizacji e-usług, pracy i edukacji zdalnej;
• edukacją cyfrową dla JST w zakresie obsługi nabytego sprzętu oraz oprogramowania i licencji;
• analizą stanu cyberbezpieczeństwa JST, a także zapewnieniem cyberbezpieczeństwa samorządowych systemów informatycznych.

W praktyce bywało często tak, że przyznane środki nie były wykorzystywane w roku, w którym zostały przekazane do danego samorządu. W tych sytuacjach należało angażować te środki w kolejnym roku budżetowym i kwalifikować do przychodów.

Wymaga jednak podkreślenia, że owa kwalifikacja niewykorzystanych środków pochodzących z grantu nie może być zupełnie dowolna. Na ten fakt zwrócono uwagę m.in. w jednej z nowszych uchwał Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 26 kwietnia 2023 r. (nr 12/736/2023). Organ nadzoru ustalił, że ww. środki ujęto w przychodach budżetu gminy jako tzw. wolne środki, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy o finansach publicznych. Ta kategoria przychodów jest ujmowana w ramach paragrafu 950 „Wolne środki, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy”. Dla przypomnienia, z ww. przepisu wynika, że wolne środki to nadwyżka środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu JST innych niż określone w pkt 5 i 8, w tym wynikająca z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych. Na kanwie powyższego ustalenia organ nadzoru stwierdził, że: „Kolegium Izby wskazuje, iż (…) niewykorzystane w latach poprzednich środki pochodzące z Grantu «Cyfrowa Gmina» należało sklasyfikować jako przychody jednostek samorządu terytorialnego wynikające z rozliczenia środków określonych w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy [o finansach publicznych] i dotacji na realizację programu, projektu lub zadania finansowanego z udziałem tych środków w paragrafie 906”. Zatem w ocenie organu nadzoru właściwą podziałką do ujęcia ww. przychodów w budżecie na 2023 r. powinien być wspomniany paragraf 906. Będzie to wtedy zgodne z rozporządzeniem ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych.

Podsumowanie: Niewykorzystane środki z grantu Cyfrowa Gmina z ubiegłego roku należy ująć w budżecie gminy na 2023 r. w paragrafie przychodowym 906. ©℗

Wstępnie warto przypomnieć, że środki pochodzące z Rządowego Funduszu Polski Ład od kilku lat są przekazywane samorządom na różne inwestycje. Spektrum realizowanych zadań jest szerokie. Niewątpliwie zadania związane z szeroko pojętą działalnością oświatową (przedszkola i szkoły podstawowe) są jednym z kluczowych aspektów funkcjonowania samorządów. Dlatego też środki na te cele płynęły do samorządów w znacznych kwotach. W podanym stanie faktycznym wątpliwości związane są z ewidencjonowaniem środków po stronie dochodowej. Jeśli chodzi o klasyfikację działu, to z pewnością będzie to dział 801 mający oznaczenie „Oświata i wychowanie”. Co do rozdziału to istnieją podstawy do zastosowania 80101 oznaczonego jako „Szkoły podstawowe”. Należy też zastosować paragraf 637 mający oznaczenie „Środki otrzymane z Rządowego Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych na realizację zadań inwestycyjnych”.

Podsumowanie: Środki z Rządowego Funduszu Polski Ład należy ująć w dziale 801, rozdziale 80101 oraz w paragrafie 637. ©℗

Odpowiedź na pytanie warto zacząć od przypomnienia podstawy materialno-prawnej programu. Wynika ona z uchwały nr 69/2021 Rady Ministrów w sprawie ustanowienia programu wieloletniego „Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0. na lata 2021–2025”. W ramach tego dokumentu wskazano, że Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0. na lata 2021–2025 jest programem wieloletnim w rozumieniu art. 136 ustawy o finansach publicznych i jednocześnie programem rozwoju, zgodnie z art. 15 ust. 4 pkt 2 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Rolą programu wieloletniego jest tworzenie warunków dla rozwoju czytelnictwa Polaków (niezależnie od ich wieku, miejsca zamieszkania czy wykształcenia), również poprzez zapewnienie środków finansowych na realizację określonych przedsięwzięć i inicjatyw.

W ramach ww. programu jednostki samorządowe uzyskują wsparcie finansowe w formie dotacji celowej. Dotacja ta powinna więc być wykazana w odpowiedni sposób w budżecie. Jeśli chodzi o stronę dochodową, to wspomniane środki dotacyjne winny być ujęte w dziale 801 oznaczonym jako „Oświata i wychowanie” oraz w rozdziale 80120 oznaczonym jako „Licea ogólnokształcące”. Jeśli chodzi o paragraf dochodowy, to adekwatny będzie 213 oznaczony jako „Licea ogólnokształcące”. Natomiast po stronie wydatkowej należy ujmować wspomniane środki w dziale 801 „Oświata i wychowanie”, rozdziale 80120 „Licea ogólnokształcące” oraz w paragrafie 424 oznaczonym jako „Zakup środków dydaktycznych i książek”. Z opisu tego paragrafu wynika, że ma zastosowanie do zakupów środków dydaktycznych służących procesowi dydaktyczno-wychowawczemu realizowanemu w szkołach i placówkach oświatowych oraz książek i zbiorów bibliotecznych.

Podsumowanie: Środki dotacyjne z Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0. należy ująć po stronie dochodowej w dziale 801, rozdziale 80120 oraz w paragrafie 213, natomiast po stronie wydatkowej dział i rozdział będą takie same, ale właściwy paragraf to 424. ©℗

Przy wyborze odpowiedniej klasyfikacji budżetowej niezbędne jest ustalenie w pierwszej kolejności statusu prawnego środków, które otrzymała gmina. W tym celu należy przypomnieć przepisy zawarte w ustawie o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg. Zakres możliwych zadań finansowanych z funduszu określa art. 4 tej ustawy, gdzie m.in. postanowiono, że fundusz gromadzi środki finansowe na zadania polegające na:

1) budowie, przebudowie lub remoncie dróg powiatowych, lub budowie, przebudowie lub remoncie dróg gminnych,;

2) budowie mostów lokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych;

2a) budowie obwodnic lokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich;

2b) budowie, przebudowie lub remoncie dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych, zarządzanych przez prezydenta miasta na prawach powiatu będącego siedzibą wojewody lub sejmiku województwa;

2c) budowie, przebudowie lub remoncie dojazdów do terminali intermodalnych lub budowie, przebudowie lub remoncie dojazdów do stref;

2d) budowie, przebudowie, remoncie dróg wojewódzkich lub poprawie bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu, polegające w szczególności na budowie, przebudowie lub remoncie dróg dla pieszych, dróg dla pieszych i rowerów, dróg dla rowerów, przejść dla pieszych, przejazdów dla rowerów, peronów przystankowych wraz z dojściami do tych peronów na drogach wojewódzkich;

3) budowie, przebudowie lub remoncie dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych o znaczeniu obronnym.

Z punktu widzenia poruszonej problematyki kluczowe znaczenie ma art. 3 ust. 1, który od 1 stycznia 2023 r. ma brzmienie: „W Banku Gospodarstwa Krajowego, zwanym dalej «Bankiem», prowadzony jest Fundusz”. Co istotne, przed ww. datą w podanym przepisie było wprost wskazane, że funduszu ten jest funduszem celowym.

Te ostatnie założenie ma szczególne znaczenie w kontekście zadanego pytania, określa bowiem pochodzenie środków ‒ już nie z funduszu celowego, ale z innego źródła, czyli rachunku w BGK. Tym samym wymieniony w pytaniu paragraf 635 nie może mieć zastosowania do ujęcia dochodów z ww. tytułu w budżecie gminy. Ma on bowiem oznaczenie: „Środki otrzymane z państwowych funduszy celowych na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych jednostek sektora finansów publicznych”. W konsekwencji należy poszukiwać innego adekwatnego rozwiązania klasyfikacyjnego w zakresie paragrafu dochodowego, a będzie nim paragraf 629, mający oznaczenie: „Środki na dofinansowanie własnych inwestycji gmin, powiatów (związków gmin, związków powiatowo-gminnych, związków powiatów), samorządów województw, pozyskane z innych źródeł”. Taki kierunek klasyfikacyjny prezentowany jest również przez regionalne izby obrachunkowe. Tytułem przykładu można odnotować uchwałę Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 26 kwietnia 2023 r. (nr 12/730/2023). Stwierdzono tam m.in., że: „(…) od dnia 1 stycznia 2023 r. Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg nie jest już państwowym funduszem celowym, a stał się rachunkiem bankowym prowadzonym przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Dlatego też, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 513, z późn. zm.) właściwym dla sklasyfikowania środków z Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg na dofinansowanie zadań inwestycyjnych będzie obecnie § 6290 [Środki na dofinansowanie własnych inwestycji gmin, powiatów (związków gmin, związków powiatowo-gminnych, związków powiatów), samorządów województw, pozyskane z innych źródeł]”.

Podsumowanie: Dla środków z rządowego funduszu rozwoju dróg paragraf dochodowy dotyczący funduszu celowego jest wadliwy. Z racji utraty takiego statusu przez fundusz dróg samorządowych należy zastosować paragraf 629. ©℗