Inspiracja cudzą marką jest ryzykowna. Gdzie leży granica?

Naruszenie znaków towarowych...

Działania przedsiębiorców inspirujących się wyglądem cudzej marki mogą być w pierwszej kolejności rozpatrywane z punktu widzenia naruszenia praw do znaku towarowego. Zarówno ustawa – Prawo własności przemysłowej, jak i unijne rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z 14 czerwca 2017 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej przewidują, że monopol właściciela znaku towarowego rozciąga się także na użycie oznaczenia podobnego dla podobnych towarów, w sytuacji, gdy jego użycie mogłoby wprowadzać odbiorców w błąd. Do ryzyka pomyłki dochodzi zaś, gdy jest prawdopodobne, że odbiorcy uznają, iż produkt pod podobnym oznaczeniem pochodzi od właściciela znaku lub że właściciel znaku i przedsiębiorca korzystający z podobnego oznaczenia są w jakiś sposób powiązani gospodarczo.

Ryzyko jest więc oceniane z punktu widzenia tzw. właściwego kręgu odbiorców, tj. odbiorców towarów, dla których zgłoszono znak towarowy. Co istotne, w orzecznictwie przyjmuje się, że odbiorcy, w szczególności konsumenci, nie analizują szczegółowo oznaczeń. Raczej zapamiętują znak towarowy w sposób ogólny. Będą zatem – przy porównaniu znaku towarowego i oznaczenia – odwoływać się do niedoskonale zapamiętanego obrazu znaku (tak np. wynika z wyroku TSUE z 22 czerwca 1999 r., C-342/97 Lloyd Schuhfabrik Meyer & Co. GmbH). W związku z tym wykorzystanie w późniejszym oznaczeniu takich elementów, które mają znaczną zdolność odróżniającą czy też są dominujące w znaku towarowym i zostaną łatwo zapamiętane, może doprowadzić do ryzyka pomyłki wśród właściwego kręgu odbiorców. W konsekwencji może to przesądzać o naruszeniu.

...i autorskich praw majątkowych

Skutkiem korzystania z łudząco podobnych oznaczeń może być nie tylko naruszenie praw do znaków towarowych. Może także dojść do naruszenia autorskich praw majątkowych do utworów na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Wówczas jednak trzeba wykazać, że dane oznaczenie może zostać zakwalifikowane jako utwór, tj. przedmiot działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Ponadto o ile nie budzi wątpliwości, że zabronione jest korzystanie z dzieł identycznych, o tyle nie jest jasne, jak dalece można przejąć do swojego utworu elementy cudzego dzieła. Jako generalną wskazówkę przyjmuje się jednak, że do naruszenia utworu dochodzi w przypadku, gdy inne dzieło przejmuje elementy twórcze tego utworu. Co istotne, wbrew obiegowym opiniom o tym, czy doszło do naruszenia, czy nie, decyduje określony procent, w jakim późniejszy utwór przejmuje elementy utworu pierwotnego.

Czyn nieuczciwej konkurencji

Omawiana sytuacja może być również rozpatrywana przez pryzmat przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej: u.z.n.k.). Jej regulacje dotyczą stosunków pomiędzy przedsiębiorcami. Dodatkowo, aby zakwalifikować zachowanie przedsiębiorcy jako czyn nieuczciwej konkurencji muszą zaistnieć pewne „wstępne” przesłanki. A mianowicie:

• działanie konkurenta musi być sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami (w tym drugim przypadku chodzi o szeroko pojęte normy zachowania przyjmowane przez dane społeczeństwo);
• czyn musi godzić w interes innego przedsiębiorcy.

Jeśli te okoliczności występują, to można rozważać przypisanie konkurentowi konkretnego czynu wskazanego w ustawie.

I tak korzystanie z etykiet łudząco podobnych do etykiet innego przedsiębiorcy może być potencjalnie zakwalifikowane jako „wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług”. W myśl art. 10 ust. 1 u.z.n.k. „czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie towarów lub usług albo jego brak, które może wprowadzić klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów albo usług, a także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich”. Ponadto w praktyce orzeczniczej przyjmuje się również istnienie czynu w postaci „pasożytowania” na renomie innego przedsiębiorcy, polegającego na budowaniu własnej pozycji rynkowej na podstawie dokonań innego przedsiębiorcy.

WAŻNE! Firma, która zamierza korzystać z oznaczeń innego podmiotu, naraża się na orzeczony wyrokiem sądu zakaz wprowadzania towarów do obrotu, a dodatkowo także na odpowiedzialność finansową.

Trudno stwierdzić, która z powyższych podstaw zostałaby wykorzystana przez Coca Colę, gdyby zdecydowała się wejść w spór ze wspomnianą siecią handlową. Jest jednak pewne, że ta, nawiązując bardzo blisko do stylistyki etykiet napojów amerykańskiego koncernu, balansuje na cienkiej granicy pomiędzy działaniem prawnie dozwolonym a naruszeniem. ©℗