Black Friday w nowej odsłonie. Co sprzedawca musi wiedzieć? [Q&A]

Sprzedawcy organizujący Black Friday i trwające już Black Weeks muszą być w tym roku czujniejsi niż dotychczas. A wszystko przez dyrektywę Omnibus, którą w trakcie tych handlowych akcji zastosują pierwszy raz. Jak to zrobić właściwie, zgodnie ze wskazówkami UOKiK? Sprawdź 11 pytań i odpowiedzi.

1.Do jakiej daty muszę się cofnąć, ustalając najniższą cenę z ostatnich 30 dni na potrzeby obniżki ceny określonego produktu z okazji Black Friday? Akcja startuje 24 listopada i będzie trwać przez siedem dni lub do wyczerpania zapasów.

Sprzedawca, aby spełnić obowiązek informacyjny wynikający z przepisów o informowaniu o cenach towarów i usług, musi ustalić najniższą cenę produktu z 30 dni przed obniżką. Oznacza to w opisywanym przypadku, że musi zweryfikować ceny produktu, począwszy od 25 października 2023 r. Ostatnim dniem 30-dniowego okresu powinien być dzień poprzedzający dzień rozpoczęcia obniżki. A zatem najniższą cenę towaru należy ustalać w przedziale między 25 października a 23 listopada. Tę cenę należy wskazać jako najniższą cenę z 30 dni przed obniżką. Trzeba pamiętać o tym, że okresem referencyjnym jest 30 dni kalendarzowych, a nie 30 dni roboczych. Ważne jest też to, że przerwy w dostępności towaru w okresie 30 dni przed obniżką również nie mają znaczenia przy wyznaczaniu ceny najniższej

2.Sprzedawca promuje w mediach obniżki cen z okazji Black Friday. Spoty radiowe i telewizyjne były emitowane 18 i 19 listopada, a obniżki cen zaczną obowiązywać od 24 listopada. Jak w takim przypadku ustalać najniższą cenę z 30 dni przed obniżką?

Punktem wyjścia będzie data rozpoczęcia promocji, niezależnie od tego, kiedy będą publikowane materiały marketingowe. Okres 30 dni przed obniżką będzie liczony od 25 października do 23 listopada. Przedsiębiorcy przygotowujący kampanie marketingowe z wyprzedzeniem muszą mieć na uwadze, żeby podana w reklamie informacja o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką była prawidłowa. W praktyce oznacza to, że sprzedawca w okresie od przygotowania materiałów marketingowych do startu promocji nie powinien oferować towaru w cenie niższej niż najniższa cena z 30 dni przed obniżką wskazana w reklamie. W przeciwnym razie naraża się na zarzut wprowadzania konsumentów w błąd, ponieważ najniższa cena z 30 dni przed obniżką, która znalazła się na przygotowanych zawczasu materiałach reklamowych, nie będzie prawdziwa.

3.Od 10 listopada 2023 r. mam w ofercie nowy model smartfona. Chcę objąć go obniżką z okazji Black Friday, która wystartuje 24 listopada. Jak w tym przypadku ustalić najniższą cenę produktu z 30 dni przed obniżką?

Przepisy o informowaniu o cenach towarów i usług przewidują specjalne zasady informowania o obniżkach towarów, które są oferowane do sprzedaży w okresie krótszym niż 30 dni. W takich przypadkach – oprócz informacji o obniżonej cenie – sprzedawca musi zaprezentować najniższą cenę tego towaru, która obowiązywała w okresie od dnia rozpoczęcia oferowania towaru do dnia wprowadzenia obniżki.

4.Jak wypełnić obowiązki informacyjne w przypadku promocji produktu dostępnego w wielu wariantach, które różnią się ceną? Na przykład sklep internetowy oferuje buty w trzech wersjach kolorystycznych: czarnej, czerwonej i niebieskiej. Buty czarne są przecenione z 320 zł na 240 zł, buty niebieskie z 320 zł na 160 zł. Z kolei buty czerwone nie są w promocji i kosztują nadal 320 zł.

W przypadku wariantów tego samego produktu, które różnią się cenami i poziomem obniżki, sprzedawca musi zaprezentować najniższą cenę z 30 dni przed obniżką osobno dla każdego wariantu. W powyższym przykładzie po wybraniu opcji butów niebieskich klient powinien znaleźć informację o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką dotyczącą modelu niebieskiego. Analogicznie w przypadku butów czarnych – najniższa cena z 30 dni przed obniżką powinna odnosić się do tego modelu. W przypadku butów czerwonych nie mamy do czynienia z obniżką. Sprzedawca nie ma obowiązku wskazywania najniższej ceny z 30 dni przed obniżką dla tego modelu.

5.Czy poprawna jest reklama (np. billboard) z następującymi informacjami: TELEWIZOR „XYZ” 55 cali, cena przekreślona 5999 zł, cena promocyjna 2099,65 zł, obok której znajduje się duży napis „‒65 proc. TANIEJ”. Na materiale znajduje się też wyraźna i czytelna informacja o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką, tj. 2999 zł.

Nie jest to poprawny przekaz. Taki sposób sformułowania informacji o obniżce ceny może wprowadzać konsumenta w błąd. Sprzedawca nie wskazuje poziomu korzyści procentowej w odniesieniu do najniższej ceny z 30 dni przed obniżką. Materiał zawiera tylko informację, że oferowany telewizor jest tańszy o 65 proc. względem ceny dotychczasowej. Porównanie ceny promocyjnej z najniższą ceną z 30 dni przed obniżką pokazuje, że korzyść względem ostatnich obniżek cen wynosi ok. 30 proc.

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wymaga od przedsiębiorców liczenia korzyści (procentowych lub kwotowych) wynikających z obniżki względem najniższej ceny z ostatnich 30 dni. Informacja o korzyści względem ceny „przekreślonej” (w przykładzie „‒65 proc.”) też może się pojawiać, ale zawsze wraz z informacją o korzyści w stosunku do najniższej ceny z 30 dni przed obniżką.

6.Prowadzę sklep online i sklep stacjonarny. W każdym z tych sklepów są inne ceny. Chcę zorganizować promocję w sklepie online. Czy aby wywiązać się z nowych zasad i odpowiednio pokazać najniższą cenę z 30 dni przed obniżką, muszę wziąć pod uwagę zarówno ceny w sklepie online, jak i w sklepie stacjonarnym?

Jeśli sprzedawca działa w obu kanałach sprzedaży ‒ stacjonarnym oraz online – i chce zorganizować promocję tylko dla jednego z tych kanałów, wówczas bierze pod uwagę ceny tylko w tym kanale, w którym organizuje promocję.

7.Jak zrealizować obowiązki informacyjne w przypadku promocji na towary ulegające szybkiemu zepsuciu? Jak ustalić, które towary należą do tej kategorii?

Obniżki cen towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin ważności, nie wymagają podania najniższej ceny z 30 dni przed obniżką. Zamiast tego sprzedawca musi poinformować konsumentów o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki.

Przepisy nie definiują pojęcia „towaru ulegającego szybkiemu zepsuciu” ani „towaru z krótkim terminem ważności”. Nie ma zamkniętych katalogów produktów, które należałyby do tych kategorii. Przedsiębiorcy muszą samodzielnie ocenić, czy mają do czynienia z produktem, który wymaga informowania o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki. W dokonaniu oceny pomocne są publikacje UOKiK i Komisji Europejskiej. Wynika z nich, że omawiane reguły dotyczą towarów z okresem przydatności do spożycia poniżej 14 dni od wprowadzenia do oferty, np. świeże pieczywo, warzywa i owoce, soki świeżo wyciskanie lub niepasteryzowane, a także towary wymagające szczególnych warunków przechowywania ‒ nabiał, mrożonki, kwiaty cięte.

Przy dokonywaniu oceny należy mieć na uwadze cel przepisu, który nakazuje informowanie o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki w odniesieniu do towarów ulegających szybkiemu zepsuciu lub towarów z krótkim terminem ważności. Powstał on z myślą o towarach, które mogą wymagać częstszych obniżek, aby szybciej je sprzedać ze względu na zbliżający się koniec terminu przydatności.

8.Z okazji czarnego piątku sklep organizuje promocję trwającą od poniedziałku do czwartku, 20‒23 listopada, a następnie 24 listopada sprzedawca chce jeszcze bardziej obniżyć cenę produktów. Jak w takiej sytuacji wywiązać się z obowiązków informacyjnych?

W przypadku tzw. promocji kroczących sprzedawca ma obowiązek traktować uatrakcyjnienie dotychczasowej promocji jako kolejną, nową promocję. Wobec tego musi ponownie ustalić najniższą cenę z 30 dni przed obniżką.

Posłużmy się przykładem. W okresie 20‒23 listopada rower po obniżce kosztował 5999 zł. Cena przed obniżką wynosiła 7999 zł, najniższą ceną z 30 dni przed obniżką była zaś cena 6299 zł. 24 listopada następuje dalsza obniżka ceny roweru do 4999 zł. Sprzedawca powinien ponownie wyliczyć najniższą cenę z 30 dni przed obniżką, w tym przypadku jest to 5999 zł. Inaczej kształtują się obowiązki sprzedawcy, jeżeli krocząca promocja dotyczy towarów ulegających szybkiemu zepsuciu. W takim przypadku sprzedawca ma obowiązek podać najniższą cenę sprzed pierwszego zastosowania obniżki.

Posłużmy się ponownie przykładem. W okresie 20‒23 listopada brukselka była w związku z promocją w cenie 7,99 zł/kg. Przed obniżką cena wynosiła 9,99 zł. 24 listopada sprzedawca znów obniża cenę – do 4,99 zł/kg. Sprzedawca w dalszym ciągu powinien informować, że ceną sprzed pierwszego zastosowania obniżki było 9,99 zł.

9.Czy mogę porównywać cenę promocyjną z ceną rekomendowaną przez producenta?

Tak, sprzedawca może promować swoją przewagę cenową, pokazując obniżkę ceny względem rekomendowanej ceny detalicznej produktu. Jednocześnie, w każdym przypadku informowania o obniżce ceny towaru, obok informacji o obniżonej cenie musi się znaleźć informacja o najniższej cenie towaru z okresu 30 dni przed obniżką.

Zestawienie ceny promocyjnej z ceną rekomendowaną nie może być stosowane zamiast wskazania najniższej ceny towaru z okresu 30 dni przed obniżką. Jeżeli sprzedawca decyduje się pokazać wyrażoną w procentach korzyść między ceną promocyjną a ceną rekomendowaną, musi również pokazać ten sam zestaw informacji w odniesieniu do ceny najniższej z 30 dni przed obniżką.

Posłużmy się przykładem. Sprzedawca oferuje buty w promocyjnej cenie 500 zł. Na karcie produktu w sklepie internetowym konsument znajdzie też informację, że rekomendowana cena detaliczna tych butów wynosi 620 zł, a oferta sprzedawcy jest o 25 proc. korzystniejsza w stosunku do ceny rekomendowanej. W takim przypadku na karcie produktu bezpośrednio pod ceną promocyjną muszą się znaleźć także najniższa cena z 30 dni przed obniżką (np. 550 zł) i informacja o korzyści procentowej (‒10 proc.).

10.Czy w przypadku obniżki sprzedawca może pokazać najniższą cenę towaru z dłuższego okresu niż 30 dni przed obniżką, np. ze 120 dni poprzedzających promocję?

Sprzedawcy mogą pokazywać inne niż wymagane przez prawo informacje na temat cen swoich towarów i usług, w tym m.in. najniższą cenę ze 120 dni przed obniżką. Zamieszczanie takich dodatkowych informacji powinno być jedynie dodatkiem do informacji wymaganych przez przepisy. Nie można zastąpić informacji o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką inną informacją (nie dotyczy to przypadków, o których była mowa wyżej, gdy przedmiotem oferty są towary ulegające szybkiemu zepsuciu lub mające krótki termin przydatności, a także towarów i usług oferowanych w okresie krótszym niż 30 dni – wówczas obowiązują inne zasady).

Jednocześnie całokształt informacji o cenie w przypadku promocji powinien być przejrzysty i czytelny. Prezes UOKiK zaleca prezentowanie nie więcej niż trzech cen – np. obowiązującej ceny sprzedaży (wymagana przez prawo), ceny najniższej z 30 dni przed obniżką (wymagana przez prawo) i jako trzeciej (nieobligatoryjnie) ceny regularnej, rekomendowanej ceny detalicznej lub najniższej z okresu 120 dni przed obniżką.

11.Jak można sformułować komunikat o najniższej cenie z okresu 30 dni przed obniżką?

Sprzedawcy mają obowiązek prezentowania najniższej ceny towaru lub usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed obniżką, w każdym przypadku informowania o obniżce. Oprócz podania właściwej kwoty obliczonej zgodnie z wymogami wynikającymi z przepisów sprzedawca ma również obowiązek podania informacji, że dana wartość to najniższa cena z 30 dni przed obniżką. Komunikat musi być widoczny i zrozumiały, a ponadto znajdować się obok informacji o obniżonej cenie. W związku z tym przedsiębiorcy nie powinni stosować określeń będących skrótem myślowym, np. „cena Omnibus”, „cena referencyjna”, „cena odniesienia”, ani posługiwać się wyłącznie symbolem graficznym. Prezes UOKiK wymaga posługiwania się określeniem „najniższa cena z 30 dni przed obniżką”.

Skrócony komunikat w drodze wyjątku można wykorzystywać w ramach sprzedaży internetowej w sytuacjach, w których interfejs elektroniczny sklepu nie pozwala na zamieszczenie pełnego komunikatu. Chodzi o aplikacje mobilne, miniaturki produktów w wynikach wyszukiwania w sklepach online. W takim przypadku prezes UOKiK dopuszcza sformułowanie „najniższa cena” z łatwo dostępnym pełnym wyjaśnieniem skróconego komunikatu, np. w tzw. tooltipie (dymku). Oznacza to jednocześnie, że nie będzie wystarczające wskazanie najniższej ceny z 30 dni przed obniżką tylko na karcie produktu. Taka informacja musi się też pojawić już na etapie wyszukiwania produktów czy w tzw. listingach. ©℗