Obowiązujące od nowego roku rozporządzenie w przepisie przejściowym pozwoliło stosować dotychczasowe wymagania określone w wydanych wcześniej decyzjach administracyjnych do czasu upływu ich ważności. Sęk w tym, że tzw. pozwolenia zintegrowane są wydawane bezterminowo

Magazynowanie odpadów może wymagać spełnienia zróżnicowanych wymagań technicznych – w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Dlatego w art. 25 ust. 7 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2020 r. poz. 797; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2361; dalej: u.o.) przyznano ministrowi właściwemu do spraw klimatu uprawnienie do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych wymagań, obejmujących: wstępne magazynowanie odpadów przez wytwórcę odpadów, tymczasowe magazynowanie odpadów przez prowadzącego ich zbieranie oraz magazynowanie odpadów przez prowadzącego ich przetwarzanie. Korzystając z tej możliwości minister klimatu wydał rozporządzenie z 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów (Dz.U. z 2020 r. poz. 1742), które weszło w życie 1 stycznia 2021 r. Na podmioty magazynujące odpady nałożono w nim wiele nowych obowiązków, które wpływają na podwyższenie kosztów prowadzonej działalności.
Na starych zasadach
Rozwój cywilizacyjny zmusza nas do podwyższania standardów korzystania ze środowiska. Jednak podczas czytania przywołanego wyżej aktu wykonawczego, uwagę przykuwają postanowienia jego par. 14 ust. 4, zgodnie z którym „Jeżeli przed dniem wejścia w życie rozporządzenia szczegółowe wymagania dotyczące sposobu magazynowania odpadów zostały określone w decyzji administracyjnej, w czasie jej obowiązywania stosuje się wyłącznie wymagania dotyczące sposobu magazynowania odpadów określone w tej decyzji”. Jest ono o tyle ważne, że ów przepis przejściowy różnicuje sytuację prawną podmiotów z punktu widzenia podstawy prowadzenia działalności w zakresie magazynowania odpadów. Podmioty prowadzące tego typu działalność bez konieczności uzyskiwania decyzji (np. wytwórcy odpadów w mniejszych ilościach niż te wynikające z art. 180a prawa ochrony środowiska) musiały zasadniczo spełniać wymagania wynikające z przywoływanego rozrządzenia bezpośrednio po jego wejściu w życie, o ile z przepisów szczególnych nie wynikały inne rozwiązania. Natomiast podmioty działające na podstawie decyzji administracyjnych zostały potraktowane w sposób nieco bardziej uprzywilejowany, gdyż pozwolono im prowadzić działalność w zakresie magazynowania odpadów na dotychczasowych zasadach – do czasu obowiązywania decyzji stanowiących podstawę takiego procesu. Przyjęcie takiego rozwiązania wynika z zasady ochrony praw nabytych, zgodnie z którą podmiot rozpoczynający działalność po spełnieniu określonych wymagań, powinien móc ją na nich dokończyć, o ile nie wystąpią nadzwyczajne okoliczności wymagające pozbawienia lub ograniczenia takich uprawnień.
Różne okresy
W tym momencie pojawia się zatem pytanie: na jaki okres obowiązują decyzje stanowiące podstawę prowadzenia działalności, z którą może być wiązane magazynowanie odpadów. Otóż są one zróżnicowane co do charakteru i czasu ich obowiązywania.
Zgodnie z art. 44 ust. 1 ustawy o odpadach co do zasady „zezwolenie na zbieranie odpadów i zezwolenie na przetwarzanie odpadów wydaje się na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat”. Podobnie przedstawia się sprawa pozwoleń na wytwarzanie odpadów. Również one zgodnie z art. 188 ust. 1 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1219; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2338; dalej: p.o.ś.) wydawane są one co do zasady na czas określony, nie dłuższy niż na 10 lat. Z przytoczonych rozwiązań więc wynika, że co do zasady decyzje stanowiące podstawę magazynowania odpadów są wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 10 lat.
Sęk w tym, że od tej generalnej reguły wyjątek stanowią pozwolenia zintegrowane, które w myśl postanowień art. 188 ust. 1 p.o.ś. wydawane są na czas nieokreślony. Katalog instalacji, których eksploatacja wymaga uzyskania tego typu pozwolenia został określony w rozporządzeniu ministra środowiska z 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. z 2014 r. poz. 1169). W uproszczeniu można powiedzieć, że znalazły się w nim te procesy korzystania ze środowiska, które generują największe zagrożenia. W związku z tym pozwolenia zintegrowane są szczególnym rodzajem pozwoleń. Z jednej stron kompleksowo regulują proces korzystania ze środowiska przez wskazane w nich podmioty. Z drugiej zaś strony są wydawane co do zasady na czas nieokreślony (w założeniu przyznawane w nich uprawnienia do korzystania ze środowiska nie mają więc ograniczenia czasowego). Dlatego podstawy magazynowania odpadów mogą wynikać bezpośrednio z: mocy prawa, decyzji wydawanych na czas określonych, jak i takich, których obowiązywanie nie jest ograniczone czasowo. I tu dochodzimy do sedna problemu – jak wspomniano wyżej – pozwolenia zintegrowane, stanowiące również podstawę działalności w zakresie gospodarowania odpadami, są wydawane na czas nieokreślony. W związku z tym podmioty, które z racji skali oddziaływania na środowisko są z reguły objęte szczególną pieczą, de facto będą mogły magazynować odpady na dotychczasowych zasadach bez żadnych ograniczeń czasowych, gdyż ich decyzje w większości zostały wydane na czas nieokreślony. Inaczej mówiąc: nie muszą one ponosić kosztownych inwestycji.
Pytanie o równość wobec prawa
Wprowadzenie takiego rozwiązania budzi jednak olbrzymie kontrowersje z punktu widzenia postanowień art. 32 Konstytucji RP, stanowiącego, że „Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne”. Na kanwie postanowień tego przepisu w orzecznictwie wskazuje się, że „konstytucyjna zasada równości wobec prawa, wynikająca z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, a będąca przepisem szczególnym wobec wyrażonej w art. 2 Konstytucji RP zasady sprawiedliwości społecznej, uzupełniona przez wynikający z art. 32 ust. 2 Konstytucji RP zakaz dyskryminacji, polega na tym, że wszyscy adresaci norm prawnych, charakteryzujący się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, mają być traktowani równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących jak i faworyzujących. Konstytucyjna zasada równości znajduje zastosowanie tak w sferze stanowienia jak i stosowania prawa. Przestrzeganie zasady równości w pierwszej sferze oznacza obowiązek ustawodawcy takiego konstruowania norm prawnych generalnych i abstrakcyjnych, które w taki sam sposób kształtują sytuację podmiotów znajdujących się w podobnej sytuacji prawnej. Poszanowanie zasady równości w sferze drugiej następuje przez równe traktowanie przez władze publiczne w indywidualnych przypadkach podmiotów uznanych przez ustawodawcę za posiadających tę samą cechę relewantną” (wyrok SN z 3 lipca 2019 r., sygn. akt II CSK 424/18).
Bez cienia wątpliwości standardy nie zostały spełnione w rozporządzeniu w sprawie magazynowania odpadów, gdyż podmioty prowadzące działalność na podstawie pozwoleń zintegrowanych traktowane są w sposób uprzywilejowany. Dlatego też jego rozwiązania powinny zostać zmienione, a szanse podmiotów prowadzących działalność, z którą wiąże się magazynowanie odpadów, wyrównane. ©℗