Regionalne izby obrachunkowe (RIO) są państwowymi organami nadzorującymi i kontrolującymi jednostki samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki finansowej oraz zamówień publicznych. Prowadzą również działalność informacyjną i szkoleniową w sprawach budżetowych.
Zostały powołane ustawą z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych, która weszła w życie 1 stycznia 1993 r. W latach 1990–1992 nadzór i kontrola nad gospodarką finansową jednostek samorządowych należały do wyłącznej właściwości wojewody. RIO jest specjalnie powołaną instytucją państwową, sprawującą kontrolę zewnętrzną w stosunku do organów i jednostek samorządu terytorialnego. Izby funkcjonują jako państwowe jednostki budżetowe.

Funkcje izb
Regionalne izby obrachunkowe pełnią następujące funkcje:

* nadzorczą, która oznacza kompetencje władczego wkraczania w działalność podmiotu objętego nadzorem,
* kontrolną – oznacza uzyskiwanie informacji o działalności i porównywanie ich ze stanem wynikającym z przepisów prawa,
* opiniodawczą,
* informacyjno-szkoleniową,
* orzekającą w I instancji w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych.



Zadania
Do zadań izb należy m.in.: dokonywanie oceny legalności uchwał podejmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego w określonych ustawowo sprawach, orzekanie o nieważności uchwał sprzecznych z prawem, w określonych przypadkach ustalenie budżetu jednostki samorządu terytorialnego, przeprowadzanie kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych w samorządzie oraz prowadzenie działalności informacyjnej i szkoleniowej w sprawach objętych nadzorem i kontrolą.

Organizacja
Obecnie funkcjonuje 16 regionalnych izb obrachunkowych, reprezentowanych przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych. Na czele każdej z nich stoi prezes, którego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów. W każdej izbie działają określone ustawą organy kolegialne:

* kolegium izby – składające się z przewodniczącego, którym jest prezes izby, oraz członków,
* komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
* składy orzekające, złożone z 3 członków kolegium – do ich właściwości należy m.in. wydawanie opinii w sprawach: możliwości spłaty pożyczki lub kredytu przez jednostkę samorządu terytorialnego.

Magdalena Wojtuch

Podstawa prawna
* Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
* Ustawa z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 55, poz. 577 z późn. zm.).