Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ustanowiono w 1952 roku na mocy Traktatu Paryskiego (1951). Obecną nazwę nadał mu jednak dopiero Traktat Lizboński, który wszedł w życie 1 grudnia 2009 roku.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zapewnia jednolitą wykładnię prawa UE we wszystkich krajach UE oraz jego przestrzeganie przez kraje i instytucje UE.

Obejmuje trzy organy sądowe:

  • Trybunał Sprawiedliwości - zajmuje się przekazywanymi przez sądy krajowe wnioskami o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, niektórymi skargami o stwierdzenie nieważności i odwołaniami,
  • Sąd - orzeka w sprawach o stwierdzenie nieważności przedłożonych przez osoby fizyczne i przedsiębiorstwa oraz, w niektórych przypadkach, przez rządy krajów UE
  • Sąd do spraw Służby Publicznej - orzeka w sporach między UE a urzędnikami służby cywilnej UE.

Skład:

  • Trybunał Sprawiedliwości - po 1 sędzi z każdego kraju UE i 9 rzeczników generalnych,
  • Sąd - po 1 sędzi z każdego kraju UE,
  • Sąd do spraw Służby Publicznej - 7 sędziów.

Sędziowie i rzecznicy generalni są mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy krajów UE na odnawialną sześcioletnią kadencję. W każdym z organów sądowych sędziowie wybierają spośród siebie prezesa na odnawialny okres trzech lat.

Trybunał jest właściwy do:

  • dokonywania wykładni prawa UE, by było jednolicie stosowane we wszystkich krajach wspólnotowych,
  • rozstrzygania sporów prawnych pomiędzy rządami krajów UE a jej instytucjami,
  • uznawaniem nieważności aktów prawnych,
  • wyjątkowo może rozpatrywać sprawy wnoszone przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa lub organizacje, które uważają, że ich prawa zostały naruszone przez instytucje UE.

Siedzibą Trybunału jest Luksemburg.

Postępowanie przed Trybunałem

Każda sprawa wnoszona do Trybunału otrzymuje swojego sędziego („judge-rapporteur”) i rzecznika generalnego. Postępowanie w sprawie wniesionej do Trybunału składa się z dwóch etapów:

Procedury pisemnej:

  • Strony postępowania przedstawiają Trybunałowi pisemne oświadczenie. Pisemne uwagi mogą być również przedstawione przez organy krajowe, instytucje UE, a w niektórych przypadkach przez osoby fizyczne.
  • Sędzia opracowuje sprawozdanie, podsumowując oświadczenia i uwagi, a następnie sprawa poddawana jest pod dyskusję na posiedzeniu ogólnym Trybunału, podczas którego podejmuje się decyzje w następujących sprawach:
  • liczba sędziów, którzy będą zajmować się daną sprawą (3, 5 lub 15 sędziów (pełen skład), w zależności od wagi i stopnia złożoności sprawy). Większość spraw rozpatrywana jest przez pięciu sędziów i rzadko zdarza się, by Trybunał orzekał w pełnym składzie;
  • konieczność przeprowadzenia procedury ustnej i wydania oficjalnego oświadczenia przez rzecznika generalnego.

Procedury ustnej (jawnej):Adwokaci obu stron mogą przedstawiać swoje argumenty przed sędziami i rzecznikiem generalnym, którzy mogą zadawać im pytania.Jeżeli Trybunał zadecydował, że konieczna jest opinia rzecznika generalnego, wydaje on ją kilka tygodni po przesłuchaniu.Następnie sędziowie odbywają naradę i wydają wyrokJeżeli osoba fizyczna lub przedsiębiorstwo poniosły szkodę w wyniku działania lub zaniechania działania przez daną instytucję UE lub jej urzędników, mogą wnieść skargę do Trybunału w jeden z następujących sposobów: bezpośrednio do Sądu, jeżeli decyzja podjęta przez instytucję UE dotyczyła ich bezpośrednio i indywidualnie.