Do 31 grudnia 2003 r. sprawował nadzór nad działalnością organów administracyjnych w strukturze jednoinstancyjnej, co oznaczało, że od ostatecznej decyzji organu administracji przysługiwała skarga tylko do I instancji, czyli do NSA.

Dwuinstancyjność

Od 1 stycznia 2004 r. sądownictwo administracyjne zostało dostosowane do konstytucyjnego wymogu dwuinstancyjności. Po reformie sądownictwo w Polsce jest dwuinstancyjne. Oznacza to, że orzeczenie sądu wydane w I instancji można jeszcze zaskarżyć do sądu II instancji. Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez:

* kontrolę działalności administracji publicznej,

* rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej.

Obecnie NSA jest sądem II instancji i ma siedzibę w Warszawie. W jego skład wchodzą: Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, wiceprezesi oraz sędziowie. Organami NSA są Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego i Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Nadzór nad sądami wojewódzkimi

NSA sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych (sądy I instancji), w szczególności:

* rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych (skargi kasacyjne i zażalenia),

* podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie,

* podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie,

* rozstrzyga spory kompetencyjne, rozpoznaje inne sprawy należące do jego kompetencji (jest sądem dyscyplinarnym w sprawach dyscyplinarnych sędziów sądów administracyjnych).

Zadania

Podstawowym zadaniem NSA jest rozpatrywanie skarg kasacyjnych od orzeczeń wydawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne. Dotyczy to zarówno wyroków, jak i, co do zasady, postanowień kończących postępowanie. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. W praktyce obecnie skargę kasacyjną może wnieść nie tylko obywatel, który zaskarżył orzeczenie organu administracji do wojewódzkiego sądu, ale także ten organ, jeżeli orzeczenie jest dla niego niekorzystne.
Bardzo ważne jest to, że skargę kasacyjną można wnieść dopiero po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Najpierw trzeba wnieść skargę do WSA.
O ile skargę do WSA można sporządzić samemu, o tyle do NSA skargę składa: adwokat, radca prawny, doradca podatkowy – w sprawach podatkowych, rzecznik patentowy – w sprawach własności przemysłowej.
Skargę może sporządzić też sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem.
W sądzie można już występować bez pełnomocnika. Stawiennictwo na rozprawie przed NSA nie jest obowiązkowe. Co do zasady, rozprawy są jawne.



Skargę kasacyjną wnosi się w ciągu 30 dni od doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem za pośrednictwem sądu, który go wydał. Zażalenie wnosi się w ciągu 7 dni od doręczenia postanowienia, również za pośrednictwem sądu I instancji.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Jeżeli przegrałeś sprawę w wojewódzkim sądzie administracyjnym, a chcesz wnieść skargę kasacyjną, musisz złożyć wniosek o uzasadnienie orzeczenia. W przypadku wyroków oddalających skargę uzasadnienie sporządza się na wniosek. Trzeba go wnieść do WSA w ciągu 7 dni od ogłoszenia wyroku, jeśli publikacja orzeczenia nie była odroczona od dnia rozprawy. Podstawą skargi kasacyjnej jest tylko uzasadnione orzeczenie. W sprawach uwzględniających twoją skargę WSA sporządzi uzasadnienie z urzędu.
RADZIMY
Jeżeli nie stać cię na pełnomocnika, skorzystaj z tzw. prawa pomocy, czyli złóż wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych albo ustanowienie dla ciebie radcy prawnego, adwokata czy doradcy podatkowego, który zajmie się twoją sprawą. Poza rozpatrywaniem skarg kasacyjnych do NSA można wnieść zażalenie na postanowienie WSA, jeśli przepisy tak stanowią.

PLUSY I MINUSY

Prawa i ograniczenia NSA
+

* Możesz skorzystać z pomocy prawnej i zwolnienia z kosztów sądowych, a także umorzenia, odroczenia czy rozłożenia ich na raty.
* Skargę kasacyjną w odróżnieniu od rewizji nadzwyczajnej, która obowiązywała do 31 grudnia 2003 r., może wnieść każdy.
* Wpis od skargi kasacyjnej wynosi połowę wpisu od skargi, nie mniej jednak niż 100 zł.

-

* NSA jest związany granicami skargi kasacyjnej. To oznacza, że może odnieść się tylko do zarzutów postawionych w skardze. Jeżeli sporządzający popełni błędy w jej sporządzaniu, sąd nie będzie mógł ich z urzędu poprawić i uwzględnić wszystkich istotnych okoliczności.
* W postępowaniu przed NSA obowiązuje zasada zwrotu kosztów sądowych w obie strony. Oznacza to, że w przypadku przegranej możesz ponieść koszty zasądzone na rzecz organu administracji, który jest drugą stroną w sporze.

Aleksandra Tarka

Podstawa prawna
* Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).
* Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. nr 153, poz. 1269).
* Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 221, poz. 2193).