Usługi opiekuńcze i specjalne usługi opiekuńcze to forma pomocy przysługująca osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona. Przysługują również osobom, które wymagają pomocy innych osób, jeśli najbliżsi nie mogą takiej pomocy zapewnić.
Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.
Warunki ustalania pomocy określa rada gminy w drodze uchwały. Wyjątek stanowią specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi.