To klient musi zdecydować, czy zmieni sprawozdanie zgodnie z sugestią biegłego rewidenta

Sprawozdania finansowe naszych klientów podlegają badaniu przez biegłego rewidenta. Zdarza się, że audytorzy zwracają uwagę na kwestie dotyczące ujęcia pewnych zdarzeń w księgach rachunkowych w inny sposób, niż życzą sobie tego nasi klienci. Jak powinniśmy w takiej sytuacji postąpić?

Kierownik jednostki zgodnie z art. 4 ust. 5 ustawy o rachunkowości (dalej: u.r.) ponosi odpowiedzialność za sporządzenie sprawozdania finansowego. To on zgodnie z art. 10 ust. 1 u.r. określa zasady polityki rachunkowości i wskazuje w niej m.in. sposób ujmowania aktywów i pasywów oraz zasady związane z ustalaniem wyniku finansowego. Tym samym nadaje zakres informacyjny sprawozdania i wpływa na sposób prezentowania w nim obrazu jednostki. Dlatego można powiedzieć, że za sporządzenie sprawozdania finansowego odpowiedzialny jest klient – kierownik jednostki.

Z kolei badanie sprawozdania finansowego ma na celu zweryfikowanie, czy raport ten w sposób wierny i rzetelny odzwierciedla obraz sytuacji majątkowej i finansowej oraz wynik finansowy jednostki. Audytor więc weryfikuje, czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa oraz czy odzwierciedla przyjęte przez jednostkę zasady rachunkowości. Zdarza się jednak, że biegły rewident, analizując dane zawarte w sprawozdaniu finansowym, nierzadko stwierdza, że rozwiązania przyjęte przez jednostkę nie sprzyjają prezentacji wiernego i rzetelnego jej obrazu. Do takich sytuacji dochodzi np. w związku z przyjęciem przez jednostkę uproszczeń, które powodują nadmierne zniekształcenie wartości aktywów czy jej zobowiązań, a także przesunięcie rozpoznawania w czasie przychodów i kosztów.

Trzeba wskazać konsekwencje

Każdą sugestię i propozycję korekty złożoną przez biegłego rewidenta w toku procedur związanych z badaniem sprawozdania finansowego należy przeanalizować. Przy czym, co należy zaznaczyć, nie ma obowiązku automatycznego przyjmowania wszystkich propozycji korekt zgłoszonych przez biegłego rewidenta. Bezdyskusyjnie należy jednak przyjąć te korekty, które są wychwyceniem błędów i omyłek popełnionych w trakcie prowadzenia ksiąg rachunkowych czy sporządzania sprawozdania. W takiej sytuacji do sprawozdania należy wprowadzić korekty informacyjne, które mają sprzyjać zrozumieniu przez czytelników sytuacji, w jakiej znajduje się podmiot czy branża, w której działa jednostka. W odniesieniu do pozostałych – szczególnie tych, które nie są zgodne z założeniami kierownictwa jednostki – trzeba wnikliwie rozważyć, jakie skutki dla sprawozdania finansowego będzie miało ich przyjęcie lub odrzucenie. Nierzadko zdarzają się sytuacje, kiedy biegły rewident sugeruje przyjęcie rozwiązania, które w rzeczywistości prowadzi do prezentacji rzetelnego obrazu jednostki, ale jednocześnie powoduje konieczność wprowadzenia dodatkowych rozwiązań organizacyjnych, które spowodują odmienne ujmowanie transakcji gospodarczych niż dotychczas. Dlatego kierownicy jednostek – bojąc się dodatkowych kosztów związanych z prowadzeniem rachunkowości i koniecznością podwójnego ujmowania zdarzeń odrębnie na potrzeby rachunkowości, odrębnie prawa podatkowego – często nie godzą się na wdrożenie tego typu rozwiązań.

Wracając do pytania czytelnika, jeżeli zdarzy się, że audytor zasugeruje ujęcia pewnych zdarzeń w księgach rachunkowych w inny sposób, niż życzą sobie tego klienci, to biuro rachunkowe powinno naświetlić klientowi wszystkie konsekwencje przyjęcia lub odrzucenia rozwiązania zaproponowanego przez audytora. Jak zostało już wcześniej wskazane, za sporządzenie sprawozdania finansowego odpowiada kierownik jednostki i to on w konkretnej sytuacji musi podjąć decyzję, czy przyjmuje propozycję korekt zgłoszoną w toku badania sprawozdania finansowego, czy też ją odrzuca. Osoba prowadząca księgi rachunkowe, w szczególności biuro rachunkowe, jest tylko wykonawcą decyzji kierownika jednostki. Powinno ono oczywiście służyć radą, zwracać uwagę na skutki podejmowanych czy możliwych do podjęcia decyzji przez kierownika jednostki. Jednak nie może wziąć na siebie odpowiedzialności za wdrożenie lub nie danego rozwiązania. Biuro ponosi przecież przed klientem cywilnoprawną odpowiedzialność za wykonanie usługi.

przykład 1

Należy oczywiście wskazać, że przyjęcie korekty proponowanej przez biegłego rewidenta powoduje konieczność zmiany już przygotowanego sprawozdania finansowego, co wynika z art. 54 ust. 1 i 2 u.r. Wymaga to przygotowania sprawozdania pod bieżącą datą, a następnie podpisania go zarówno przez osobę, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych, jak i kierownika jednostki. Skorygowane sprawozdanie będzie oczywiście oficjalną wersją, która następnie będzie podlegała zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający oraz złożeniu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Co w przypadku odmowy

Szczególnie trudną dla biura jest taka sytuacja, gdy merytorycznie zgadza się ono z sugestiami biegłego rewidenta, lecz klient nie wyraża zgody na ich wprowadzenie do bilansu czy rachunku zysków i strat. Niestety, jeśli kierownik jednostki odmówi wdrożenia korekt zaproponowanych przez biegłego, biuro rachunkowe nie może na własną rękę zmieniać sprawozdania finansowego w taki sposób, aby je uwzględnić. Przy czym z punktu widzenia odpowiedzialności cywilnoprawnej biura rachunkowego warto, aby posiadało ono na piśmie (np. e-mailowo) potwierdzenie decyzji, jaką podjął kierownik jednostki w zakresie przyjęcia lub nieprzyjęcia korekty proponowanej przez biegłego rewidenta. W przypadku ewentualnego sporu biuro rachunkowe będzie miało wtedy dowód na to, jaka została podjęta decyzja, a także że rzetelnie wykonało ono właśnie decyzję osoby odpowiedzialnej. Co ważne, brak wdrożenia do sprawozdania finansowego korekt zaproponowanych przez audytora nie jest podstawą dla biura rachunkowego do odmowy podpisania sprawozdania finansowego. Pamiętajmy, że biuro rachunkowe jest usługodawcą wobec klienta i zgodnie z zasadami prawa cywilnego powinno wykonywać tę usługę zgodnie z wolą klienta. Oczywiście dbając o przestrzeganie również innych regulacji prawnych w zakresie swoich uprawnień i umocowania.

przykład 2

Podsumowanie

Sytuacje, w jakich mogą znaleźć się biura rachunkowe w związku z korektami sprawozdań, mogą być zatem różne. W każdym przypadku jednak najważniejsze jest to, aby zwrócić klientowi uwagę, jakie konsekwencje mogą przynieść różne rozwiązania, a także wskazać koszty tych rozwiązań oraz zaznaczyć, że decyzja leży wyłącznie w gestii klienta. Biuro tylko doradza. I oczywiście wszystkie te aspekty powinny być udokumentowane, tak aby zarówno klient, jak i biuro, a także audytor byli zabezpieczeni na przyszłość, w wypadku jakiejkolwiek kontroli czy sporu. ©℗