Komisja PE ds. środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa żywności przegłosowała we wtorek raport ws. unijnych możliwości zwiększenia dostępności leków, a w szczególności poprawy dostępu obywateli UE do leków generycznych i innowacyjnych.

Unijni eksperci alarmują, że koncerny farmaceutyczne często zaprzestają produkcji tanich leków na rzecz tzw. leków biologicznych (innowacyjnych), które przynoszą znacznie większy zysk. Dowodem na to jest m.in. priorytetowe traktowanie przez przemysł farmaceutyczny kierunków badań w zależności od wielkości rynku, a nie w odniesieniu do potrzeb pacjentów, oraz ustalanie cen leków wg wartości rynkowej.

W rezultacie dochodzi do sytuacji, kiedy na terytorium UE zaczyna brakować podstawowych lekarstw (tak było np. w przypadku leku Sovaldi stosowanego przy wirusowym zapaleniu wątroby), a ceny dostępnych na rynku nowoczesnych leków błyskawicznie idą w górę. Z danych Europejskiej Organizacji Konsumenckiej (BEUC) wynika np., że w ciągu ostatniego roku cena czterech podstawowych leków onkologicznych wzrosła od 250 proc. do nawet 1500 proc.

Wydatki na leki stanowią w Europie co najmniej 20 proc. średnich wydatków na opiekę zdrowotną w państwach członkowskich.

„Co do cen nowych leków, przez ostatnie dziesięciolecia nieustannie rosły one do tego stopnia, że utrudniły dostęp do tych leków i doprowadziły do niezrównoważenia systemów opieki zdrowotnej w UE” – mówi hiszpańska socjaldemokratka Soledad Ruiz, sprawozdawczyni raportu w PE.

Zdaniem Ruiz państwa członkowskie i Komisja Europejska próbowały zaradzić tej sytuacji, ale robiły to bez porozumienia z innymi, „co spowodowało jeszcze większe rozdrobnienie rynku i zrodziło brak równości w dostępie do leków między obywatelami europejskimi”. Dlatego zdaniem europosłanki należy ten problem rozwiązać na szczeblu UE.

W przegłosowanym we wtorek raporcie europosłowie wzywają do przyjęcia ogólnoeuropejskich środków, tak aby zagwarantować pacjentom powszechny i w miarę szybki dostęp do leków. Komisja opowiedziała się m.in. za zmianą systemu ustalania cen leków przez umacnianie pozycji negocjacyjnej państw członkowskich z koncernami farmaceutycznymi, tak aby doprowadzić do uczciwych cen leków.

Eurodeputowani chcą także naprawić niewłaściwy system patentowy, bo błędne stosowanie i nadużywanie prawa patentowego opóźnia wchodzenie leków generycznych na rynek. Ograniczenia patentowe uderzają głównie w rynek leków generycznych (zamienniki leków oryginalnych), które powinny być dostępne dla pacjentów.

Tymczasem zdaniem europosłów leki nie mogą być traktowane w taki sam sposób, jak inne towary, ponieważ ochrona zdrowia jest podstawowym prawem obywateli.

„Dlatego trzeba uprościć procedury dopuszczania leków do sprzedaży i zdjąć z nich niepotrzebne ograniczenia patentowe. To dobry moment, bo w najbliższym czasie znikają ochrony patentowe wielu leków i koncerny będą konkurowały o to, żeby określone specyfiki produkować. Uważamy, że pacjenci powinni mieć zapewniony dostęp do leków, zwłaszcza do leków onkologicznych lub na cukrzycę” – mówi PAP europoseł Bolesław Piecha (PiS).

Działaniom PE przyklaskują organizacje zdrowotne i konsumenckie. „Parlament Europejski zauważył, że ograniczenie dostępu do leków to coraz poważniejszy problem obywateli UE. Pacjenci potrzebują bezpiecznych leków, których ceny powinny być opłacalne. To nie w porządku, że pacjenci płacą za leki dwukrotnie: raz kiedy ich podatki wspierają badania i drugi raz, kiedy muszą za leki płacić w aptece” – mówi PAP Francesca Cattarin z BEUC.

Raport komisji będzie poddany pod głosowanie na sesji plenarnej PE w marcu.

Sektor farmaceutyczny to jedna z najbardziej konkurencyjnych branż UE. Generuje 800 tys. miejsc pracy i osiąga w przybliżeniu wartość 200 mld euro rocznie.

Z Brukseli Jowita Kiwnik Pargana (PAP)