To specjalny rachunek o charakterze oszczędnościowym, zakładany na podstawie specjalnej umowy (umowa o prowadzenie IKE) zawieranej przez osobę chcącą gromadzić środki na okres po ustaniu aktywności zawodowej z instytucją finansową. Jeśli oszczędzający dotrzyma warunków umowy, wypłacając zgromadzone środki, skorzysta ze zwolnienia z podatku od oszczędności, potocznie określanego mianem podatku Belki.

Oszczędzający mogą rocznie zaoszczędzić kwotę równą 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia: 3435 zł w 2004 r., 3635 zł w 2005 r.

IKE jest prowadzone na podstawie pisemnej umowy, którą zawrzemy z bankiem, funduszem inwestycyjnym, biurem maklerskim lub towarzystwem ubezpieczeń na życie. W zależności od tego, z której kategorii instytucji finansowych będzie to firma, treści tej umowy mogą się w pewnej części różnić.

Umowa o prowadzenie IKE określa w szczególności:

  • - oznaczenie IKE umożliwiające jego identyfikację,
  • - sposób oznaczenia dyspozycji dotyczących środków gromadzonych na IKE,
  • - sposób postępowania instytucji finansowej, w przypadku gdy suma wpłat dokonanych przez oszczędzającego w danym roku kalendarzowym przekroczy maksymalną wysokość wpłat,
  • - zakres, częstotliwość i formę informowania oszczędzającego o środkach zgromadzonych na IKE,
  • - koszty i opłaty obciążające oszczędzającego w związku z prowadzeniem IKE,
  • - okres wypowiedzenia umowy,
  • - termin dokonania wypłaty, wypłaty transferowej oraz zwrotu,
  • - sposób postępowania z pożytkami z papierów wartościowych zgromadzonych na IKE oszczędzającego.

W przypadku podpisania umowy o prowadzenie IKE z zakładem ubezpieczeń, umowa ta zawiera ponadto:

  • - określenie zasad, na jakich zakład ubezpieczeń wyodrębnia z płaconej składki część przeznaczoną na rachunek IKE w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, oraz celu, na który przeznaczona jest pozostała część składki ubezpieczeniowej,
  • - określenie, jaka część składki jest potrącana na ten cel i nie jest przekazywana na rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym.

IKE w banku

Bank zawiera umowę o prowadzenie IKE w formie rachunku oszczędnościowego. Takie konto emerytalne będzie więc przypominało lokatę terminową, a ściślej lokatę prowadzoną na zasadzie systematycznego oszczędzania. Jedyne, co różni lokatę bankową w formie IKE od standardowych lokat bankowych, to gwarancja, że w przypadku wypłaty transferowej albo zwrotu środków zgromadzonych na IKE bank przekazuje zgromadzone oszczędności wraz z należnym na dzień wypłaty transferowej albo zwrotu oprocentowaniem naliczonym według zasad, jakie obowiązywałyby przy kontynuacji umowy o prowadzenie IKE, a nie zerwania lokaty terminowej.

IKE na giełdzie

Umowy IKE przewidują lokowanie środków w dopuszczone do publicznego obrotu papiery wartościowe, z wyłączeniem papierów wartościowych, o których mowa w prawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi, a więc w: akcje, prawa do akcji, warianty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, inne papiery wartościowe wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego oraz w zbywalne prawa majątkowe wynikające z papierów wartościowych, z wyjątkiem praw pochodnych, a w szczególności kontraktów terminowych i opcji.

IKE w towarzystwie ubezpieczeniowym

RADZIMY
Jeśli przy wyborze instytucji, w której chcemy założyć IKE, stawiamy wyłącznie na bezpieczeństwo zgromadzonych środków, powinniśmy szukać partnera do podpisania umowy w banku lub w towarzystwie ubezpieczeń na życie. Gdy liczymy na wysokie zyski za cenę ryzyka, wybór powinien paść na biuro maklerskie. A gdy chcemy połączyć oba te elementy, optymalnym rozwiązaniem jest towarzystwo funduszy inwestycyjnych.

Musi to być towarzystwo ubezpieczeń na życie (a nie majątkowych), a na dodatek środki te muszą być lokowane w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym. Towarzystwo ubezpieczeniowe poza pomnażaniem środków gwarantuje ubezpieczonemu wypłatę odszkodowania, w sytuacji gdy dojdzie do nieszczęśliwego wypadku, a uposażonym przez niego, gdy umrze w trakcie trwania umowy. Jednak koszty obsługi ryzyk ubezpieczeniowych muszą być pokrywane z innych środków niż wpłaty do IKE. Bowiem zakład ubezpieczeń nie może pokrywać kosztów ochrony ubezpieczeniowej z części składki ubezpieczeniowej, stanowiącej wpłatę na IKE. Z aktywów ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego zakład ubezpieczeń pobiera wyłącznie koszty związane z realizacją nabywania lub zbywania aktywów funduszu, stanowiące równowartość opłat ponoszonych na rzecz osób trzecich, z których pośrednictwa zakład ubezpieczeń jest obowiązany korzystać na mocy odrębnych przepisów, i opłatę z tytułu zarządzania ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.

IKE w funduszach inwestycyjnych

Największe możliwości elastycznego systematycznego oszczędzania wiążą się z funduszami inwestycyjnymi. W większości przypadków sam oszczędzający ma prawo wyboru strategii inwestowania, czyli może określić, jaki poziom ryzyka skłonny jest zaakceptować, by próbować osiągnąć odpowiednio wyższe zyski. Jak bowiem wiadomo, fundusz inwestujący głównie w obligacje daje dużą pewność zysku, ale niewiele wyższego od lokaty bankowej. Z kolei fundusz inwestujący głównie w akcje daje szansę wyższych zysków, ale równie dobrze mogą to być straty. Zamiast zarobić choćby niewielkie pieniądze, możemy nawet nadwerężyć kapitał. Wszystkie te atrybuty systematycznego oszczędzania za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych odnoszą się także do lokowania środków w formie IKE.

Zbigniew Biskupski

Podstawa prawna

  • - Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych (Dz.U. nr 116, poz. 1205).