Główne założenia reformy z 1999 r. polegające na zastąpieniu systemu o zdefiniowanym świadczeniu systemem o zdefiniowanej składce zostały zachowane. Jednak wprowadzone wówczas OFE (II filar) okazały się bardzo kosztowną i nieefektywną częścią systemu emerytalnego, która wymagała gruntownej przebudowy.

Dlatego w ramach reformy z 2013 r. z OFE do ZUS przeniesione zostały obligacje skarbowe (tzw. likwidacja części obligacyjnej OFE) i wprowadzona została dobrowolność udziału w OFE. Dodatkowo obniżone zostały opłaty pobierane przez PTE (instytucje finansowe zarządzające OFE), a także wprowadzony został, tzw. suwak bezpieczeństwa.

Od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 r. członkowie OFE mogli zdecydować, czy chcą, aby część ich składki emerytalnej trafiała do OFE, czy na indywidualne subkonto w ZUS. Zgodnie z przepisami ustawy obowiązek przekazywania skłądki do OFE wygasł z końcem czerwca 2014 r.

Wszyscy członkowie OFE mieli 4 miesiące na decyzję, czy chcą, aby część składki emerytalnej trafiała do OFE, czy na indywidualne subkonto w ZUS. Ubezpieczeni mogli dokonać takiego wyboru po raz pierwszy.Wcześniej część składki była obligatoryjnie przekazywana OFE, a wybór ubezpieczonego ograniczał się jedynie do wyboru konkretnego OFE, choć w praktyce zdecydowana większość osób (w ostatnich latach nawet ok. 80%) trafiała do funduszu w drodze losowania.

Niezależnie od wyboru – tak jak dotychczas – większa część składki trafia na indywidualne konto oraz subkonto w ZUS. Wybór dotyczył części przyszłej składki (2,92% podstawy jej wymiaru – ok. 1/7 składki emerytalnej). Niezależnie od decyzji dotyczącej przyszłej składki, pozostałe (po umorzeniu 3 lutego 2014 r. 51,5% jednostek rozrachunkowych) środki na rachunku w OFE nadal będą inwestowane przez fundusz.

Osoby, które chciały, aby część ich składki emerytalnej trafiała do OFE, musiały w okresie od 1 kwietnia do dnia 31 lipca 2014 r. złożyć w ZUS oświadczenie o dalszym przekazywaniu składki do OFE.

Oświadczenie można było złożyć:

osobiście, bezpośrednio w każdej terenowej jednostce organizacyjnej ZUS (wykaz adresów na zus.pl)

listownie, oświadczenie można było przesłać do każdej jednostki terenowej ZUS,

w formie elektronicznej na Platformie Usług Elektronicznych ZUS (PUE) – pue.zus.pl, przy czym:
po zalogowaniu można było wypełnić oświadczenie i wysłać je przez Internet,
bez zalogowania można je było wypełnić i wydrukować w urzędomacie w wybranych placówkach ZUS (wykaz 157 placówek na zus.pl)

Składki osób, które nie zadeklarowały przekazywania przyszłej składki do OFE są ewidencjonowane na indywidualnym subkoncie w ZUS.

Reforma z 2013 r. wprowadziła istotne zmiany w funkcjonowaniu OFE i określiła zasady i sposób wypłaty emerytury z ZUS. W dniu 3 lutego 2014 r. umorzone zostało 51,5% jednostek rozrachunkowych znajdujących się na rachunku każdego członka OFE (tzw. likwidacja części obligacyjnej OFE) i wprowadzona została dobrowolność co do dalszego przekazywania przyszłych składek do OFE. Ponadto, obniżone zostały opłaty pobierane przez PTE (instytucje finansowe zarządzające OFE), a także wprowadzony został, tzw. suwak bezpieczeństwa.

Likwidacja części obligacyjnej

Do końca stycznia 2014 roku ponad połowa składki emerytalnej, która trafiała do OFE, przeznaczona była na zakup obligacji i papierów wartościowych emitowanych, gwarantowanych lub poręczanych przez Skarb Państwa. Z punktu widzenia procesów gospodarczych, tworzyło to „jałowy” obieg pieniądza. Co to znaczy? ZUS przekazuje część składki emerytalnej do OFE. Powoduje to brak środków na bieżące wypłaty emerytur i konieczność ich finansowania przez państwo. Ponieważ wydatki państwa są wyższe niż jego dochody, państwo musi zaciągać dług, aby przekazać do OFE środki, za które OFE, po odliczeniu prowizji pobieranych opłat, kupowały dług zaciągnięty przez państwo w postaci obligacji skarbowych. Jedynym efektem tego obiegu był wyższy poziom deficytu budżetowego, wyższy dług publiczny i wyższy poziom jego rentowności. Obligacje z OFE zostały przeniesione do ZUS, a następnie umorzone, dzięki czemu spadł dług publiczny, a w konsekwencji finansowane przez podatników koszty jego obsługi.

Wartość umorzonych jednostek rozrachunkowych jest ewidencjonowana na indywidualnych subkontach ubezpieczonych. Zmiany, które weszły w życie pozwoliły na obniżenie długu publicznego o ok. 7,6 pkt. proc. PKB. Równolegle wprowadzona została stabilizująca reguła wydatkowa i w jej ramach obniżone zostały progi ostrożnościowe długu publicznego, co pozwoli na jego stabilizację na niskim poziomie i gwarancję, że obniżenie poziomu długu w relacji do PKB będzie miało trwały charakter.

Dobrowolność w przekazywaniu przyszłych składek do OFE

Członkowie OFE mogli, w ciągu 4 miesięcy (od 1 kwietnia 2014 r. do 31 lipca 2014 r.), podjąć decyzję w sprawie przekazywania do OFE przyszłej składki emerytalnej. W tym okresie członkowie OFE zdecydowali , czy chcą, aby ich składka w całości trafiała do ZUS: na indywidualne konto (ok. 60% składki) i na subkonto (ok. 40% składki), czy w większości do ZUS (85% składki), a w części do OFE (15% składki).

Obniżenie opłat pobieranych przez PTE

Od początku funkcjonowania OFE pobrały od swoich członków prawie 19 miliardów złotych opłat. Początkowo przepisy ustawy nie zawierały regulacji określającej górny limit opłaty od składki, dlatego niektóre OFE pobierały opłatę w wysokości nawet ponad 10% składki emerytalnej. W 2009 r. ograniczono wysokość opłaty od składki do 3,5%, obniżając jednocześnie w sposób znaczący inne koszty uczestnictwa w OFE. Od lutego 2014 r. maksymalny poziom opłaty od składki wynosi 1,75%.

„Suwak bezpieczeństwa”

„Suwak bezpieczeństwa” zakłada, że 10 lat przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego środki zgromadzone na koncie członka OFE będą stopniowo przekazywane każdego miesiąca do ZUS i ewidencjonowane na indywidualnym subkoncie ubezpieczonego. Wprowadzenie „suwaka” ma chronić przed tzw. ryzykiem złej daty, czyli silnym załamaniem się kursów rynkowych w roku przejścia na emeryturę, co przełożyłoby się na obniżenie kapitału emerytalnego, a w konsekwencji na niższe świadczenie emerytalne. Suwak bezpieczeństwa będzie dotyczył zarówno osób, które zdecydowały się by część przyszłej składki przekazywana była wyłącznie na subkonto w ZUS, jak i tych, które podjęły decyzję o przekazywaniu tej składki do OFE i na subkonto w ZUS. Dzięki stopniowemu przenoszeniu, w momencie przejścia na emeryturę, wszystkie środki będą w ZUS, który będzie nam wypłacał jedną, dożywotnią, każdego roku waloryzowaną emeryturę. Zarówno środki gromadzone w OFE, jak i na subkoncie w ZUS podlegają dziedziczeniu.

Źródło: emerytura.gov.pl, MPRiPS