Polska potrafi działać ambitnie i dalekowzrocznie, czego przykładem jest skuteczna dywersyfikacja dostaw gazu dzięki środkom UE. Teraz czas na podobne podejście przy dekarbonizacji gospodarki zgodnie z planem REPowerEU.
23 maja br. to kluczowy dzień z punktu widzenia semestru europejskiego – systemu okresowej oceny polityki gospodarczej w państwach Unii. Tego dnia Komisja Europejska przedstawia sprawozdania krajowe, zawierające ocenę stanu poszczególnych gospodarek, jak również propozycje zaleceń dla państw UE. W tym roku rosyjska agresja na Ukrainę i jej skutki stały się punktem odniesienia dla semestru.
Świadectwo, które w tym roku Komisja Europejska wystawi Polsce, jest pilnie śledzone na rynkach kapitałowych całego świata, gdyż ma duże znaczenie dla inwestorów. Ocena KE będzie służyła również za drogowskaz przy realizacji Krajowego Planu Odbudowy.
W sprawozdaniu krajowym znajdziemy wiele dobrych wiadomości. W okresie pomiędzy 2010 a 2019 r. PKB Polski rósł w średnim tempie 3,6 proc., szybciej niż średnio w Unii (1,6 proc.). Również spadek PKB w roku 2020 (-2,2 proc.), wskutek pandemii, był relatywnie niski, a już w 2021 r. gospodarka odbiła. Między 2016 a 2020 r. wskaźnik liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym spadł w Polsce z 21 proc. do 17 proc., co jest jedną z niższych wartości w całej Unii.
Komisja Europejska doceniła również inwestycje ostatnich lat, umożliwiające dywersyfikację źródeł dostaw gazu, dzięki czemu Polska jest gotowa do uniezależnienia się od rosyjskich dostaw. W znacznym stopniu pomogły w tym unijne fundusze zainwestowane m.in. w terminal LNG w Świnoujściu, nowe i zmodernizowane gazociągi, Baltic Pipe oraz połączenia gazowe z Litwą i Słowacją.
Wciąż jednak jest wiele wyzwań. Niski poziom innowacji i spadek liczby ludności w wieku produkcyjnym zagrażają wzrostowi gospodarczemu. Oczywistym problemem jest wojna w Ukrainie, która generuje zakłócenia w handlu międzynarodowym, podbija wzrost cen energii oraz niepewność hamującą decyzje inwestycyjne. Niebezpiecznie rośnie inflacja (według metodologii Eurostatu w Polsce wyniosła ona w kwietniu 11,4 proc.) – jej poziom należy do najwyższych w UE.
W semestralnym przeglądzie Komisja Europejska zwraca również uwagę, że polityka fiskalna prowadzona przez polski rząd jeszcze w okresie przed pandemią COVID-19 nie przygotowała kraju na funkcjonowanie w sytuacji kryzysowej. Przeciwnie, wygenerowała długoterminowe, kosztowne zobowiązania. Chaotyczna reforma podatkowa (Polski Ład), zamiast uprościć system, skomplikowała go i zachwiała zaufaniem obywateli.
Ocena „semestralna” nawiązuje też do skutków gospodarczych i klimatu inwestycyjnego, jakie są związane z zastrzeżeniami zgłaszanymi przez Komisję Europejską i Trybunał Sprawiedliwości UE. Konflikt dotyczący upolitycznienia systemu prawnego w Polsce jest m.in. przyczyną opóźnień w uruchomieniu funduszy z Krajowego Planu Odbudowy. KE podkreśla konieczność przestrzegania praworządności oraz rzeczywistych konsultacji społecznych stanowionego prawa.
Wśród zaleceń przedstawionych przez Komisję Europejską są ponadto: poprawa efektywności wydatków publicznych, reforma systemu emerytalnego, zwiększenie poziomu zatrudnienia, poprawa efektywności systemu zdrowia.
Nowością są oddzielne zalecenia dotyczące polityki energetycznej i klimatycznej. Konieczność walki ze zmianami klimatu idzie w parze z potrzebą odejścia od importu paliw kopalnych z Rosji. W wydanym w marcu 2022 r. komunikacie KE pokazała, jak UE może osiągnąć ten cel na długo przed końcem obecnej dekady i zredukować zapotrzebowanie na rosyjski gaz o dwie trzecie jeszcze w tym roku. Ogłoszony 18 maja pakiet strategii, rekomendacji i zmian legislacyjnych REPowerEU ma doprowadzić do całkowitego uniezależnienia Wspólnoty od gazu i ropy z Rosji dzięki dywersyfikacji dostaw i przyspieszonej dekarbonizacji gospodarki. Temu drugiemu celowi ma służyć przede wszystkim przyspieszenie rozwoju energetyki słonecznej i wiatrowej, podniesienie efektywności energetycznej – zwłaszcza budynków, podwojenie tempa instalowania pomp ciepła oraz szybka rozbudowa potencjału wytwarzania odnawialnego wodoru i biometanu.
„Energetyczne” zalecenie dla Polski dotyczy konieczności szybszego odchodzenia od paliw kopalnych – chodzi m.in. o usunięcie przeszkód dla rozwoju energii wiatrowej i słonecznej oraz wprowadzenie ambitnych zmian w programach wsparcia termomodernizacji budynków. Inwestycje w zieloną energię powinny być bezpieczne i opłacalne, dlatego Polska powinna zaktualizować plany i strategie w obszarze energii i klimatu, by zapewnić stabilne ramy działania energetyki odnawialnej.
Zalecenia dla Polski zaproponowane przez KE będą teraz przedmiotem obrad Rady, czyli państw członkowskich UE. Polska, tak jak inne kraje, jest pełnoprawnym uczestnikiem tej dyskusji, która zwykle kończy się przyjęciem finalnej wersji zaleceń w lipcu. ©℗
Świadectwo, które w tym roku Komisja Europejska wystawi Polsce, jest pilnie śledzone na rynkach kapitałowych całego świata, gdyż ma duże znaczenie dla inwestorów. Ocena KE będzie służyła również za drogowskaz przy realizacji Krajowego Planu Odbudowy