CBOS o elektoracie PSL w latach 2005-15: mieszkańcy wsi, osoby religijne, starsze

PSL to partia ciesząca się poparciem przede wszystkim mieszkańców wsi; osób religijnych, gorzej wykształconych, określających własne warunki materialne jako przeciętne, wyborcy w wieku 45–64 lata- wynika z sondażu CBOS.

Przedmiotem analizy są dane z czterech kolejnych badań poprzedzających wybory parlamentarne, które miały miejsce w latach 2005–2015. Jak przypomina CBOS Polskie Stronnictwo Ludowe jest ugrupowaniem o najdłuższym stażu na polskiej scenie politycznej. Do 2015 r. partia w kolejnych wyborach wprowadzała swoich przedstawicieli do parlamentu. W latach 2007–2015 PSL wchodziło w skład koalicji rządowej, powstałej po wyborach z 2007 r. i 2011 r., wygrywanych przez PO. W ostatnich wyborach ludowcy zdobyli jedynie 5,13 proc. głosów i 16 miejsc w Sejmie.

Przed trzema głosowaniami odbywającymi się w latach 2005–2011 PSL cieszyło się minimalnie większym poparciem mężczyzn niż kobiet. Jedynie przed ostatnimi wyborami w 2015 r. przedstawiciele obu płci deklarowali poparcie dla ludowców niemal równie często, a układ deklaracji w elektoracie PSL był taki sam jak w całej próbie.

Przez cały okres objęty badaniem, poza nielicznymi wyjątkami, na PSL częściej chciały głosować osoby w średnim i starszym wieku – mające od 35 do 64 lat. W wyborach w 2005 r. ponad połowę wyborców PSL stanowiły osoby od 35 do 54 roku życia. Przed kolejnymi wyborami do ponadnormatywnych zwolenników PSL dołączyły osoby w wieku 55–64 lata. W 2015 r. stanowiły one najliczniejszą w stosunku do całej próby grupę sympatyków PSL. W ostatnich wyborach nieco częściej niż przeciętnie na ludowców chciały jeszcze głosować osoby w wieku 35–44 lata. W pozostałych grupach wiekowych poparcie nie odbiegało od średniej.

Wyborcami PSL byli i są przede wszystkim mieszkańcy wsi. Mimo zdecydowanej dominacji w elektoracie tej partii, w kolejnych wyborach stanowili oni zmniejszającą się część jej wyborców. W 2005 roku przed wyborami mieszkańcy wsi tworzyli elektorat PSL w 81 proc. W kolejnych głosowaniach ich odsetek jednak spadał. Jak wynika z analiz, w tym czasie coraz większą część elektoratu wiejskiego zaczął przejmować PiS. Przed wyborami w 2015 roku wyborcy mieszkający na wsi częściej niż inne grupy wybierali PSL, jednak nie tak często jak wcześniej. W sumie mieszkańcy wsi stanowili 61 proc. Przed dwoma ostatnimi głosowaniami – w 2011 i 2015 roku – PSL zyskało trochę zwolenników wśród mieszkańców najmniejszych miast (do 19 999 ludności).

Jeśli chodzi o materialne warunki życia elektoratu PSL, CBOS dysponuje tylko subiektywną ich oceną. W 2005 roku zwolennicy PSL lepiej oceniali swoją sytuację materialną niż przed kolejnymi wyborami, kiedy obserwowano spadek odsetka dobrych ocen w stosunku do wszystkich wyborców. Od 2007 roku w przedwyborczych deklaracjach przeważają badani określający własne warunki materialne jako średnie. W 2011 i 2015 roku nieco częściej niż przeciętnie pojawiały się też oceny negatywne. Można zatem powiedzieć, że sytuacja materialna zwolenników PSL w ich własnym odczuciu zmieniła się na niekorzyść, oceny tej sfery życia przekształciły się z poziomu „średniego plus” na „średni minus” - podkreśla ośrodek.

Wyborcy PSL to w przeważającej mierze osoby religijne, uczestniczące w praktykach religijnych co najmniej raz w tygodniu. Kolejne wybory wskazują jednak na postępującą, choć niewielką w skali, laicyzację tego elektoratu. W 2005 roku osoby biorące udział w praktykach religijnych co najmniej raz w tygodniu stanowiły 74 proc. elektoratu PSL. Był to odsetek wyraźnie wyższy niż w całej populacji (62 proc.). W 2007 r. ta grupa wyborców zmalała do 65 proc. elektoratu ludowców, choć nadal było to wyraźnie więcej niż średnio wśród ogółu głosujących (60 proc.). Przed kolejnymi wyborami proporcje zmieniły się w niewielkim stopniu (64 proc. wobec 56 proc. wśród ogółu wyborców). Przed ostatnimi wyborami osoby uczestniczące w praktykach religijnych co najmniej raz w tygodniu stanowiły już tylko 57 proc. elektoratu PSL, choć nadal udział tej grupy wśród zwolenników PSL był większy niż w całej populacji wyborców (51 proc.).

Głosujący na PSL raczej średnio interesują się polityką lub wcale nie są nią zainteresowani. Stosunkowo najczęściej duże zainteresowanie wydarzeniami na scenie politycznej wyborcy tej partii zgłaszali w 2007 roku (choć i tak rzadziej niż przeciętnie). Przed wyborami w roku 2011 w elektoracie PSL dominowały osoby średnio interesujące się polityką. W 2015 roku odsetek średnio zainteresowanych tą dziedziną kształtował się na takim samym poziomie jak w całej próbie, natomiast częściej niż w całej populacji na pytanie o zainteresowanie polityką pojawiała się odpowiedź, iż jest ono niewielkie lub żadne.

W 2005 roku odsetek osób utożsamiających się z prawicą (skądinąd wyraźnie niższy niż przeciętnie) był wśród wyborców PSL taki sam jak odsetek identyfikujących się lewicą (nieco wyższy niż przeciętnie). Przed kolejnymi wyborami ta równowaga przechyliła się nieco na stronę prawicy, dominującej wśród ogółu wyborców. Wybory w 2015 roku przyniosły niewielkie odbicie w kierunku lewicy, choć równowaga w tym zakresie nie powróciła, nadal niewielką przewagę wśród zwolenników ludowców mają ci, którzy deklarują poglądy prawicowe.

W analizowanym okresie elektorat PSL stanowiły przede wszystkim osoby mieszkające na wsi, religijne, gorzej wykształcone, określające własne warunki materialne jako przeciętne. PSL to partia, którą częściej popierają ludzie urodzeni w PRL, w latach czterdziestych–sześćdziesiątych, choć ostatnio jest to mniej wyraźne, dołączyli do nich bowiem urodzeni w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych.

Od roku 2005 do 2015 PSL utraciło nie tylko wyborców, ale również nieco straciło ze swej specyfiki – w mniejszym stopniu niż niegdyś reprezentuje elektorat wiejski, mniejszą część niż dawniej stanowią osoby religijne – wierzące i praktykujące co najmniej raz w tygodniu. Jak wiadomo skądinąd, dużą część tego elektoratu przejął PiS. PSL nie jest już również tak wyraźnie „męską” partią, struktura poparcia wśród kobiet i mężczyzn się wyrównała. Wyborcy PSL są trochę mniej zadowoleni z materialnych warunków swego życia niż na początku analizowanego okresu, samooceny zmieniły się z poziomu „średniego plus” na „średni minus”.

Jak podkreśla CBOS PSL nadal jest to partia ciesząca się poparciem przede wszystkim mieszkańców wsi(stanowią trzy piąte jej wyborców), w porównaniu z rokiem 2015 praktycznie nic się w tym zakresie nie zmieniło. Podobnie jak w latach 2011 i 2015, w stosunku do wcześniejszych wyników nieco więcej zwolenników ma PSL także wśród mieszkańców najmniejszych miast. W dalszym ciągu relatywnie największą popularnością cieszy się PSL wśród wyborców w wieku 45–64 lata. Stosunkowo częściej popierają go wyborcy słabiej wykształceni, z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz podstawowym. Na tym samym poziomie „średnim minus” utrzymuje się samoocena materialnego poziomu życia zwolenników tego ugrupowania. (PAP)