Nowe kryteria finansowania partii politycznych na poziomie europejskim oraz łatwiejsze zasady uczestnictwa w inicjatywach obywatelskich - to główne punkty tzw. pakietu demokratycznego zaprezentowanego w piątek przez Komisję Europejską.

Nawiązując do środowego orędzia o stanie Unii Europejskiej, wygłoszonego przez Jean-Claude'a Junckera w Parlamencie Europejskim, wiceprzewodniczący KE Frans Timmermans przedstawił pakiet wniosków dotyczących finansowania i funkcjonowania ugrupowań politycznych na poziomie europejskim oraz europejskich inicjatyw obywatelskich.

Proponowane zmiany mają - według Komisji - "zwiększyć przejrzystość, aby wyborcy lepiej wiedzieli, na kogo głosują, oraz wzmocnić legitymację demokratyczną, tak aby finansowanie lepiej odzwierciedlało decyzje wyborców europejskich". Dodatkowo ich celem jest "polepszenie egzekwowania przepisów, aby w przypadku nadużyć można było podejmować odpowiednie działania i odzyskać środki pieniężne".

Proponowana reforma przepisów dotyczących europejskich partii i fundacji politycznych jest odpowiedzią na apele Parlamentu Europejskiego, który kilkakrotnie zwracał się o wyeliminowanie luk prawnych umożliwiających niewłaściwe wykorzystanie pieniędzy europejskich podatników.

Uzasadniając te propozycje, Timmermans powoływał się na przypadki, gdy członkowie partii krajowych wspierają finansowo tworzenie różnych partii europejskich. KE wskazała również, że istniejący system rozdzielania unijnych środków finansowych przeznaczonych dla partii politycznych nie jest proporcjonalny do liczby miejsc w Parlamencie Europejskim uzyskanych w wyborach, a partie mają trudności ze spełnieniem wymogu dotyczącego współfinansowania.

W swoim wniosku Komisja proponuje zapewnić bardziej bezpośrednie powiązanie między rzeczywistą reprezentacją a finansowaniem przez zwiększenie odsetka funduszy, które przydziela się na podstawie rzeczywistego procentu głosów, z 85 proc. do 95 proc. W obecnym systemie 15 proc. środków finansowych jest dzielone między wszystkie partie, bez względu na to, ilu wyborców reprezentują.

Wniosek zawiera także propozycje przepisów, dzięki którym związki między europejskimi a krajowymi partiami staną się dla obywateli europejskich bardziej przejrzyste. Ma temu służyć wymóg, aby partie krajowe na swoich stronach internetowych w sposób wyraźny umieszczały logo i program polityczny partii europejskiej, z którą są powiązane. Zamieszczana ma być również informacja o równowadze płci wśród posłów do PE poszczególnych partii.

Ponadto, aby zapewnić lepsze zarządzane pieniędzmi podatników, w ramach planowanej reformy proponuje się wyeliminowanie luk prawnych, które umożliwiają partiom nadużycia polegające na tworzeniu wielu europejskich podmiotów, z których każdy kwalifikuje się do otrzymania dodatkowych środków finansowych.

Druga propozycja przedstawiona w piątek przez Timmermansa dotyczy usprawnienia organizowania unijnych inicjatyw obywatelskich. Ma on ułatwić obywatelom tworzenie i popieranie inicjatyw, m. in. przez zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych oraz zniesienie uciążliwych wymogów. Umożliwi on także wyrażenie poparcia dla inicjatyw młodszym Europejczykom, tj. osobom, które ukończyły 16 lat.

W myśl proponowanych rozwiązań KE będzie ściślej współpracować z organizatorami, aby dopilnować, że ich wnioski będą się kwalifikowały do rejestracji. Ma również oferować nieodpłatną usługę elektronicznego gromadzenia danych dla organizatorów, możliwość korzystania z identyfikacji elektronicznej w celu poparcia inicjatywy oraz tłumaczenie wszystkich inicjatyw na wszystkie języki UE.

Aby ułatwić wyrażenie poparcia dla danej inicjatywy, KE ograniczy ilość wymaganych danych; organizatorzy będą mieli do czynienia tylko z dwoma rodzajami formularzy poparcia w porównaniu z 13 różnymi modelami, które są obecnie w obiegu z powodu różnych przepisów krajowych.

KE proponuje także obniżenie wieku osób, które mogą wyrażać poparcie dla inicjatyw, z 18 do 16 lat, co oznacza, że grono uprawnionych do ich popierania zwiększy się o 10 mln osób.

Aby zwiększyć oddziaływanie pomyślnych inicjatyw, usprawniony zostanie etap następujący po ich rejestracji – chodzi o to, aby zachęcić do konstruktywnej debaty zanim KE przedstawi swoją odpowiedź. Obywatele będą również informowani na życzenie o działaniach podjętych w następstwie inicjatyw, które podpisali.

Aby wejść w życie, piątkowe propozycje KE muszą zostać uchwalone przez Parlament Europejski i Radę UE, gdzie reprezentowane są rządy krajów członkowskich.