Na początku 2023 roku lekarze z Kliniki Uniwersyteckiej w Dusseldorfie, na łamach czasopisma „Nature Medicine” opublikowali informacje o chorym na raka nosicielu wirusa HIV, wyleczonym z pomocą terapii komórkami macierzystymi zarówno z raka, jak i z wirusa HIV. Jest to trzeci taki przypadek na świecie. W najnowszym podcaście DGPTalk Eureka prof. Józef Dulak z Uniwersytetu Jagiellońskiego wyjaśnia na czym polegało to leczenie oraz czym są terapie komórkami macierzystymi.
Komórki macierzyste:
Komórki macierzyste mają zdolność do potencjalnie nieograniczonej liczby podziałów oraz mogą różnicować się w komórki innych typów. Nie oznacza to jednak, że mogą być stosowane jako terapeutyk dowolnie i do wszystkich organów człowieka. Komórki macierzyste mogą być wykorzystywane w schorzeniach narządów, z których zostały pobrane, np. komórki krwiotwórcze różnicują do komórek krwi i mogą być wykorzystywane w leczeniu białaczki (raka krwi) i analogicznie komórki macierzyste naskórka, mogą być stosowane np. do regeneracji ciężkich oparzeń skóry. W podcaście, prof. Józef Dulak tłumaczy na czym polegają terapie komórkami macierzystymi, kiedy są skuteczne oraz z jakimi wiążą się zagrożeniami.
Terapie regeneracyjne:
Potwierdzone przez towarzystwa naukowe i najważniejsze instytucje rejestrujące leki skuteczne zastosowania komórek macierzystych to terapie chorób krwi, niektórych chorób spichrzeniowych, regeneracji nabłonka uszkodzonej rogówki oraz regeneracji skóry. W takich terapiach najczęściej stosuje się własne komórki pacjenta, co ogranicza ich odrzucenia przez układ immunologiczny. Przeszczepy komórek od dawców są również stosowane, ale takie komórki muszą być jak najlepiej dopasowane genetycznie do biorcy. Wciąż prowadzone są badania nad szerszym zastosowaniem komórek macierzystych np. w chorobie Parkinsona, chorobie Stargardta, czy przy uszkodzeniu rdzenia kręgowego. Jednak są to badania we wczesnej fazie i nie są dostępne komercyjnie. W naszej rozmowie prof. Józef Dulak podkreśla, że nie wszystkie oferowane terapie określane mianem terapii komórkami macierzystymi, w rzeczywistości wykorzystują tego typu komórki, mają podstawy naukowe i są bezpieczne. Przykładem są terapie wykorzystujące komórki krwi pępowinowej czy komórki z galarety Whartona ze sznura pępowinowego, które są sprzedawane jako terapie w leczeniu autyzmu, porażenia mózgowego dziecięcego, dystrofii mięśniowych, czy w dziedzicznych ślepotach. Prof. Józef Dulak podkreśla, że nie mają one podłoża naukowego, nie są skuteczne oraz takie terapie eksperymentalne nie mogą być reklamowane w Internecie.
Autor: Karolina Pondel-Sycz, Fundacja Marsz dla Nauki