Jak prawidłowo gospodarować majątkiem ruchomym?

Rozpoczęłam pracę jako księgowa w jednostce budżetowej. Mam problemy z wyceną majątku. W jaki sposób wyceniać zbędne lub zużyte składniki mienia ruchomego? Chodzi mi np. o nieodpłatne przekazanie. Czy nadal wycena składników będących przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest realizowana z wykorzystaniem ceny historycznej?

Rozpoczęłam pracę jako księgowa w jednostce budżetowej. Mam problemy z wyceną majątku. W jaki sposób wyceniać zbędne lub zużyte składniki mienia ruchomego? Chodzi mi np. o nieodpłatne przekazanie. Czy nadal wycena składników będących przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest realizowana z wykorzystaniem ceny historycznej?

Zasady wyceny składników mienia ruchomego zostały określone w par. 3 rozporządzenia w sprawie szczegółowego sposobu gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego Skarbu Państwa (dalej: rozporządzenie w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego). Zgodnie z nim przy zagospodarowaniu składników rzeczowych majątku ruchomego ustala się ich wartość. Wartość składników rzeczowych majątku ruchomego, zagospodarowywanych przez sprzedaż, oddanie w najem lub dzierżawę, nieodpłatne przekazanie lub darowiznę określa się według ich wartości rynkowej na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu i stopnia zużycia oraz popytu na nie, chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych. Z kolei wartość składników rzeczowych majątku ruchomego zagospodarowywanych przez likwidację oraz nieodpłatne przekazanie między nieposiadającymi osobowości prawnej państwowymi jednostkami sektora finansów publicznych określa się według wartości księgowej brutto. Jeżeli zagospodarowaniu mają podlegać składniki rzeczowe majątku ruchomego, które stanowią zespół służący realizacji określonego rodzaju działalności, to ich wartość ustala się wspólnie, przez zsumowanie wartości poszczególnych składników rzeczowych majątku ruchomego wchodzących w skład zespołu.

Przekazanie lub darowizna

Opisany sposób wyceny powinien zostać wykorzystany do gospodarowania składnikami rzeczowymi majątku ruchomego, ich sprzedaży, dzierżawy, najmu, przekazywania i darowizny, a także likwidacji przez organy administracji publicznej oraz kierowników jednostek, w ramach gospodarowania nabytym lub powierzonym tym organom lub jednostkom mieniem Skarbu Państwa. Prawidłowe ustalenie wartości zbędnych lub zużytych składników mienia ruchomego umożliwia realizację procedury zbycia lub likwidacji tych składników aktywów.

Wycena, o której mowa w par. 3 rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego, służy do prawidłowego postępowania ze zbędnymi lub zużytymi składnikami rzeczowymi majątku ruchomego.

Przy podejmowaniu przez organ albo kierownika jednostki decyzji o zagospodarowaniu zbędnych lub zużytych składników rzeczowych majątku ruchomego przez nieodpłatne przekazanie lub darowiznę należy mieć na uwadze wartość zbywanych składników lub ich zespołu. W świetle par. 7 ust. 2a rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego zbędne lub zużyte składniki rzeczowe majątku ruchomego mogą być, bez względu na ich wartość, przedmiotem nieodpłatnego przekazania na rzecz niemającej osobowości prawnej państwowej jednostki sektora finansów publicznych bez wcześniejszego podjęcia działań mających na celu sprzedaż, jeżeli przemawia za tym interes publiczny. Wycena rynkowa zbywanych składników mienia ruchomego wymaga jednak zgłoszenia prezesowi Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej zamiaru zagospodarowania w ten sposób zbędnych lub zużytych składników rzeczowych majątku ruchomego, jeżeli wartość tych składników łącznie przekracza 100 000 zł.

Przed nowelizacją z 14 lipca 2022 r. rozporządzenia w sprawie gospodarowania zbędnymi lub zużytymi składnikami mienia ruchomego wartość, jaka była przyjmowana dla tego rodzaju składników, była jednoznaczna z ich wartością początkową, co wydłużało procedurę gospodarowania tego typu składnikami poprzez częstszą konieczność zgłaszania chęci zbycia prezesowi Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

Nieodpłatne przekazanie zbędnych lub zużytych składników mienia ruchomego może zostać zrealizowane również na podstawie par. 7 ust. 3a rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego, zgodnie z którym jeżeli z oceny wynika uzasadnione przekonanie, że z uwagi na stan techniczny zbędnych lub zużytych składników rzeczowych majątku ruchomego oraz stopień ich przydatności do dalszego użytkowania ich sprzedaż nie dojdzie do skutku, mogą być one przedmiotem nieodpłatnego przekazania lub darowizny na rzecz jednostek sektora finansów publicznych lub państwowych osób prawnych, które nie są jednostkami sektora finansów publicznych, albo darowizny na rzecz jednostek organizacyjnych, o których mowa w art. 2 ustawy z 14 grudnia 2016 r. ‒ Prawo oświatowe, niebędących jednostkami sektora finansów publicznych, oraz fundacji lub organizacji pożytku publicznego, które prowadzą działalność charytatywną, opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, naukową, badawczo-rozwojową, wychowawczą, sportową lub turystyczną, z przeznaczeniem na realizację ich celów statutowych, bez wcześniejszego podjęcia działań mających na celu sprzedaż.

Wartość zbędnych lub zużytych składników rzeczowych majątku ruchomego będących przedmiotem nieodpłatnego przekazania lub darowizny w trybie określonym w par. 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego nie może przekraczać 200 000 zł.

Każdorazowo chęć zbycia zbędnych lub zużytych składników mienia ruchomego w ramach danego sposobu gospodarowania podlega zgłoszeniu prezesowi Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli wartość tych składników przekracza 200 000 zł.

Do celów przeprowadzenia wymienionych sposobów gospodarowania składnikami mienia ruchomego należy przyjąć wartość rynkową.

Prawo bilansowe

W świetle art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: u.r.) środki trwałe wycenia według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej. Cena nabycia zgodnie z art. 28 ust. 2 u.r. to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski. Wartość początkową stanowi cena nabycia lub koszt wytworzenia środka trwałego.

W praktyce w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości do nieodpłatnego przekazania składników mienia ruchomego wykorzystywany jest par. 6 rozporządzenia ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którymi środki trwałe stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego otrzymane na podstawie decyzji właściwego organu nieodpłatnie mogą być wycenione w wartości określonej w tej decyzji.

Przyjęcie prawidłowej wyceny (tj. wartości księgowej brutto) do dokumentu PT – protokołu przekazania nieodpłatnego środka trwałego umożliwi wyksięgowanie wartości ujętej w urządzeniach księgowych jednostki. Wycenę rynkową określoną zapisami rozporządzenia w sprawie gospodarowania składnikami mienia ruchomego w przypadku nieodpłatnego przekazania należy stosować do wyznaczenia progów, dla których możliwe jest zbycie w takiej formie i określenia konieczności zgłoszenia chęci gospodarowania w ten sposób prezesowi Prokuratorii Generalnej. Operacja gospodarcza polegająca na wyksięgowaniu środka trwałego z urządzeń księgowych powinna zostać przeprowadzona na podstawie prawa bilansowego z wykorzystaniem wartości historycznej likwidowanego składnika mienia ruchomego. ©℗